Agenda and minutes

      i.        To receive any apologies for absence.

     ii.        To receive any declarations of interest.

    iii.        To receive any announcements by the Mayor.

1.i Ymddiheuriadau

Cafwyd ymddiheuriadau gan y Cynghorwyr Dudley a Routley

1.ii Datgan Buddiant

Dim

1.iii Cyhoeddiadau'r Maer

Cyflwynodd yr Arweinydd Gavin Horton, cynghorydd Llafur newydd ar gyfer ward Fictoria ac estyn croeso ffurfiol i'r Maer i'r cyfarfod.

To confirm and sign the minutes of the last meeting.

Cymeradwywyd cofnodion 23 Tachwedd 2021 a’u derbyn fel cofnod cywir.

To consider any proposed appointments.

Ystyried y penodiadau arfaethedig a nodwyd yn yr adroddiad

Cynigiodd y Cynghorydd Harvey y penodiadau a nodwyd yn yr adroddiad, fel yr oedd y Rheolwyr Busnes wedi cytuno arnynt, yn amodol ar y penodiadau ychwanegol a nodir isod.

Penderfynwyd: Cytuno ar y penodiadau canlynol.

PenodiadauCyrff Llywodraethol

CyfarfodyddPwyllgor

Pwyllgor Craffu Perfformiad: Lle a Chorfforaethol, y Cynghorydd J Cleverly i gymryd lle'r Cynghorydd C Evans fel Cadeirydd.

Goddefeb

Cynigiwyd gan y Cyng. Harvey ac eiliwyd yn briodol gan y Cyng. Fouweather y dylai'r Cyngor ganiatáu goddefebau am absenoldeb estynedig i'r Cynghorydd Holyoake a'r Cynghorydd White.

Penderfynwyd:

Y dylid caniatáu goddefeb arbennig i'r Cynghorwyr Holyoake a White am chwe mis o absenoldeb o dan adran 85 o Ddeddf Llywodraeth Leol 1972.

30 minutes is allocated for questions to the Gwent Police representative.

Roedd y Maer yn falch o groesawu'r Uwcharolygydd Vicki Townsend i'r cyfarfod.

Gofynnwyd a wnâi'r aelodau nodi mai hwn oedd cyfarfod cyntaf yr Uwcharolygydd Townsend a'i bod yma heddiw i'w cyflwyno ei hun ac i bennu ei blaenoriaethau plismona. Gofynnodd y Maer felly i’r aelodau gyfyngu unrhyw gwestiynau i unrhyw faterion a oedd yn codi o’i chyflwyniad, yn hytrach na gofyn unrhyw gwestiynau manwl a allai fod ganddynt ynghylch materion plismona penodol yn eu wardiau, gan na fyddai'r Uwcharolygydd Townsend mewn sefyllfa i ateb y cwestiynau hynny heddiw, a byddai angen disgwyl tan gyfarfod nesaf y Cyngor i'w gofyn.

Cwestiynau a godwyd gan gynghorwyr:

§  Cyfeiriodd y Cynghorydd Whitehead at y defnydd o feiciau oddi ar y ffordd, ger Hosbis Dewi Sant. Adroddwyd yn flaenorol fod hyn yn broblem gyson, a'u bod yn amharu ac yn tarfu ar gleifion a'u teuluoedd. Soniodd yr Uwcharolygydd wrth y Cynghorydd Whitehead am brofiad tebyg yr oedd wedi dod ar ei thraws wrth weithio ym Mlaenau Gwent a'r mesurau a roddwyd ar waith i fynd i'r afael â hynny.  Roedd yr Uwcharolygydd Townsend wedi bod yn bresennol mewn cyfarfod diweddar ynghylch beiciau ffordd a cheir gydag adolygiad ar 27 Ionawr.  Byddai'r Heddlu'n croesawu unrhyw wybodaeth bellach drwy gysylltu â 101 i roi cudd-wybodaeth a fyddai'n galluogi'r Heddlu i greu darlun o'r sefyllfa.

§  Soniodd y Cynghorydd Al Nuaimi am gyllid partneriaeth rhwng y Cyngor a’r Heddlu yn gysylltiedig â diogelwch a oedd i'w wario erbyn mis Mawrth 2022, a gofynnodd sut roedd yr arian yn cael ei wario, a beth y gellid ei ddisgwyl gan y cyhoedd.  Roedd yr Uwcharolygydd yn ymwybodol o'r fenter Strydoedd Mwy Diogel a Phrif Arolygydd penodedig a oedd yn cyfeirio cyllid at y meysydd a nodwyd.  Roedd yr Heddlu yn y cam caffael a oedd yn golygu bod angen cadw at rai prosesau a gofynion ond byddai targed mis Mawrth yn cael ei gyrraedd.

§  Cyfeiriodd y Cynghorydd Jeavons at ddefnydd amhriodol o gerbydau ar SDR ar nosweithiau Sul yn arbennig a gofynnwyd am ddefnyddio Gan Bwyll i fynd i'r afael â hyn, a gofynnodd y Cynghorydd Jeavons a allai'r Uwcharolygydd fynd ar drywydd hyn â'r Arolygydd Cawley.  Sicrhaodd yr Uwcharolygydd Townsend y cynghorydd y byddai hyn yn cael ei drafod â'r Arolygydd Cawley.

§  Dywedodd y Cynghorydd Harvey fod yr Arolygydd Cawley ac S Greening bob amser yn barod iawn i helpu gyda'u gwaith rhagorol yn Alway.

§  Soniodd y Cynghorydd Forsey am Reolau’r Ffordd Fawr newydd a oedd i’w cyflwyno gyda newidiadau i hawliau tramwy cerddwyr a beicwyr. Gyda hyn mewn golwg, pa gynlluniau fyddai’n cael eu rhoi ar waith i weithredu a hyrwyddo hyn yng Nghasnewydd.  Dywedodd yr Uwcharolygydd Townsend fod yr Heddlu'n derbyn briff gwylio pan ddeddfwyd ynghylch hyn, ynghyd â chyngor gan eu hadran gyfreithiol.  'Gan Bwyll' a'r Adran Cynllunio Gweithrediadau a fyddai'n arwain y gwaith ymgysylltu, a  ...  view the full Cofnodion text for item 4.

Gofynnodd y Maer i'r Arweinydd gyflwyno'r adroddiad uchod.

Dywedodd yr Arweinydd wrth ei gydweithwyr mai adroddiad cydymffurfio oedd hwn i gadarnhau bod gweithgareddau'r Trysorlys yn hanner cyntaf 2021-22 yn gyson â Strategaeth y Trysorlys a ystyriwyd ac a osodwyd yn flaenorol gan yr Aelodau. Roedd yr adroddiad hefyd yn cymharu gweithgarwch â’r sefyllfa diwedd blwyddyn ar gyfer 2020-21 i nodi'r symudiadau a'r achosion wrth wraidd hynny.

Roedd yr adroddiad yn cyflwyno’r wybodaeth ganlynol:

§  Derbyniwydnodyn atgoffa ynghylch strategaeth y trysorlys

§  Manyliongweithgarwch benthyca a buddsoddi

§  Manylionystyriaethau economaidd ehangach fel y pandemig a'r hinsawdd economaidd

§  Diweddariadi'r cod Trysorlys Rhyngwladol ar gyllid buddsoddi masnachol

§  Archwiliad o weithgarwch yn erbyn perfformiad, gan gadarnhau cydymffurfio

Roedd yr adroddiad wedi'i gyflwyno i'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio a'r Cabinet ac fe'i cymeradwywyd ganddynt i'w ystyried wedi hynny gan y Cyngor llawn.

Ar 30 Medi 2021, cafwyd gostyngiad o £9.1m mewn lefelau benthyca o gymharu â lefelau 2020-21, i £144m. 

Roedd hyn yn gysylltiedig ag ad-dalu benthyciad PWLB a aeddfedodd yn hanner cyntaf 2021/22, oherwydd ar 3 Medi nid oedd angen unrhyw fenthyca pellach i ail-lenwi'r benthyciad hwn. Efallai y bydd angen benthyciad dros dro i ddarparu ar gyfer hyn cyn 31 Mawrth 2022. 

Roedd yna hefyd nifer o fenthyciadau; Gostyngodd Rhandaliadau Cyfartal o'r Prifswm (EIP) a oedd yn ad-dalu'r prifswm dros oes y benthyciad, a'r llog a oedd yn gysylltiedig â'r benthyciad, wrth i'r prifswm a oedd yn weddill ostwng.

Cafwyd cynnydd hefyd o £4.1m yn lefel y buddsoddiadau i £28.9m, gan olygu gostyngiad o £13.3m mewn benthyciadau net yn ystod hanner cyntaf y flwyddyn ariannol i £115.1m.   Roedd y ffigur buddsoddi hwn yn cynnwys £13.9m wedi'i ddal mewn arian parod.

Roedd hyn oddeutu £6m yn is na diwedd y flwyddyn, ond oherwydd parhad y pandemig mae'r Awdurdod wedi parhau i gadw rhagor o arian parod y gellir cael gafael arno'n sydyn ar fyr-rybudd na'r hyn sy'n arferol, rhag ofn y ceir unrhyw alw annisgwyl am arian.

Nid oedd rhyw lawer o alw am fenthyciadau byrdymor iawn o fewn y farchnad, ac ym mis Medi roedd cyfraddau ar adneuon llai na 14 diwrnod o hyd gyda'r Debt Management Account Deposit Facility (DMADF) yn dal yn isel iawn ar 0.01%. Roedd gan yr Awdurdod fuddsoddiad o £15m gydag awdurdodau lleol eraill a chanddynt gyfraddau llog a oedd fymryn yn well, ond yn dal i fod yn isel. Rhagwelwyd y byddai buddsoddiadau’n lleihau yn ystod 2021/22 er mwyn lleihau'r angen i fenthyca nes cyrraedd balans o £10m, a fyddai'n parhau i gael ei fuddsoddi er mwyn cydymffurfio â'r Gyfarwyddeb Marchnadoedd mewn Offerynnau a Chytundebau Ariannol (MiFDII).

O ganlyniad i hyn, nid oedd angen unrhyw fenthyciadau newydd hirdymor newydd yn hanner cyntaf y flwyddyn ariannol.

Rhagwelwyd serch hynny y byddai angen i'r Cyngor drefnu benthyciad byrdymor ychwanegol ar gyfer gweddill y flwyddyn, er mwyn darparu ar gyfer gweithgarwch  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Gofynnodd y Maer i'r Arweinydd gyflwyno'r adroddiad uchod.

Esboniodd yr Arweinydd ei bod yn ofynnol i'r Cyngor llawn ystyried a chymeradwyo'r adroddiad gweithdrefnol. Roedd yr adroddiad yn cadarnhau y byddai'r Cyngor yn mabwysiadu'r fersiwn genedlaethol o'r 'Cynllun Gostyngiadau'r Dreth Gyngor', yr oedd Llywodraeth Cymru wedi'i ddiweddaru ar gyfer 2022/23.   

Roedd yn ofynnol i'r Cyngor ystyried a chymeradwyo hwn bob blwyddyn. Roedd yr adroddiad yn disgrifio rhai o’r prif newidiadau gan Lywodraeth Cymru i’r cynllun cenedlaethol.

Drwy gymeradwyo'r cynllun hwn, roedd y Cyngor yn sicrhau bod gan Gymru un gynllun cenedlaethol a oedd yn gyson waeth ymhle yr oeddech yn byw. Yn ychwanegol at gymeradwyo'r Cynllun, bu'r Cyngor yn ystyried mân agweddau a oedd yn destun disgresiwn lleol, ac oedd wedi'u hesbonio yn yr adroddiad. Cynigiwyd felly fod y Cyngor yn cadw at y sefyllfa gyfredol yn gysylltiedig â'r rhain.

Achubodd yr Arweinydd hefyd ar y cyfle i atgoffa ac annog yr holl breswylwyr a oedd ar incwm isel, a oedd angen cymorth ariannol i dalu eu Treth Gyngor, i gysylltu â'r adran fudd-daliadau i wneud cais am y cynllun. Roedd y cynllun yn werthfawr ac ar gael i breswylwyr.

Penderfynwyd:

Bod y Cyngor yn cymeradwyo Cynllun Gostyngiadau'r Dreth Gyngor ar gyfer 2022/23 yn unol â Rheoliadau Cynlluniau Gostyngiadau'r Dreth Gyngor (Gofynion Rhagnodedig a Chynlluniau Diofyn) (Cymru) (Diwygio) 2013 ("y Rheoliadau Gofynion Rhagnodedig") gan arfer ei hawl i ddisgresiwn lleol, fel y nodwyd yn yr adroddiad.

Gofynnodd y Maer i'r Arweinydd gyflwyno'r adroddiad.

Manteisiodd yr Arweinydd ar y cyfle i ddiolch unwaith eto i Chris Humphreys am gyflawni rôl y Cyfarwyddwr yn ystod y cyfnod hwn.  Cafodd Adroddiad Blynyddol Cyfarwyddwr y Gwasanaethau Cymdeithasol 2020/21 ei gwblhau gan Chris Humphrey. Bu Chris yn cyflawni rôl Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol Dros Dro o fis Rhagfyr 2019 hyd fis Hydref 2021. Mae'r adroddiad hwn yn adlewyrchu'r cyfnod pan gamodd Chris i'r rôl mewn amgylchiadau eithriadol tu hwnt.

Roedd yr adroddiad yn adlewyrchu cyfnod digynsail yn y galw am, ac o ran darpariaeth Gwasanaethau Cymdeithasol ar draws gofal cymdeithasol Plant ac Oedolion. Ym mis Mai 2021, cynhaliodd Arolygiaeth Gofal Cymru Wiriad Sicrwydd a edrychai yn ôl ar y cyfnod 2020/2021. Yn eu gwiriad, nodwyd y canlynol:

“Canfuom fod cefnogaeth wedi’i hategu gan berthynas agored a gonest ynghylch yr opsiynau sydd ar gael i bobl sydd angen gofal a chymorth a gofalwyr sydd angen cymorth”.

Roedd gwasanaethau plant yn profi galw digynsail a chynnydd mewn atgyfeiriadau ac roedd staff yn y gwasanaethau oedolion yn gweithio o dan gryn bwysau. Nodai'r canfyddiadau ddiwylliant o welliant ac o chefnogaeth y naill i'r llall, a chydnabyddiaeth o arweinyddiaeth gadarnhaol. Er bod staff ar eu traed olaf yn ymdrin â dwysedd uchel o achosion cymhleth, roedd morâl yn dda ar y cyfan.

Ar draws Gofal Cymdeithasol Oedolion a Phlant, parhawyd i ddarparu gwasanaethau, gan gynnal pob lefel o ddarpariaeth er gwaethaf effaith y pandemig. Rhwng Cysylltwyr Cymunedol, a gwasanaethau ataliol plant hyd at eiriolaeth, gofal cartref, a chymorth i deuluoedd ac ymyriadau statudol mewn achosion cyfiawnder teuluol, a darparu gofal maeth a chartrefi preswyl, darparwyr gofal a chymorth yn uniongyrchol i ddinasyddion. Parhaodd y staff i ddarparu gwasanaeth wyneb yn wyneb yn ogystal â chanfod datrysiadau arloesol er mwyn ymateb i gyfyngiadau'r pandemig.

Datblygodd y Gwasanaethau Oedolion wasanaeth allgymorth newydd, gan lwyddo i ymwreiddio eu prosesau rhyddhau o'r ysbyty yn Ysbyty newydd Grange a agorwyd fis Medi 2020. Roedd y timau Ysbyty ac Ailalluogi yn bresennol ar safleoedd ysbytai drwy gydol y cyfnod.

Yn y Gwasanaethau Plant cefnogwyd teuluoedd i allu gofalu'n ddiogel am eu plant yng nghartref y teulu yn sgil cyflwyno'r tîm Ymateb Brys a chyflwyno Y Babi a Fi.

Roedd gweithio mewn partneriaeth ar draws y sector cyhoeddus a chyda’n cymunedau yn allweddol er mwyn gallu parhau i ddarparu gwasanaethau cadarn a chadarnhaol. Ar bob lefel, parhaodd swyddogion y Gwasanaethau Cymdeithasol a'r Aelodau i gynrychioli'r Cyngor mewn fforymau rhanbarthol a chenedlaethol, gan gynnwys y Byrddau Diogelu, y Bwrdd Partneriaeth Rhanbarthol, y gr?p rhanbarthol ar gyfer Plant ar eu Pen eu Hunain sy'n Ceisio Lloches a lliaws o grwpiau partneriaeth a ffurfiwyd yn benodol i ymateb i ofynion y pandemig ac i sicrhau y gellid darparu gwasanaethau'n effeithiol ar draws yr holl asiantaethau.

Er y bu pwysau aruthrol ar draws y Gwasanaethau Cymdeithasol yn 2020/2021, amlinellai'r adroddiad y modd yr aeth staff ati'n rhyfeddol i barhau i amddiffyn a gofalu am ein dinasyddion mwyaf agored i niwed. Byddai heriau sylweddol yn codi wrth  ...  view the full Cofnodion text for item 7.

Gofynnodd y Maer i'r Aelod Cabinet Trwyddedu a Rheoleiddio gyflwyno'r adroddiad.

Dywedodd y Cynghorydd Truman wrth y cyngor fod Deddf Gamblo 2005 yn ei gwneud yn ofynnol i'r cyngor, yn rhinwedd ei statws fel yr “Awdurdod Trwyddedu”, ddiwygio ei Bolisi Gamblo unwaith bob tair blynedd.

Daeth y Polisi Gamblo cyfredol i rym ym mis Ionawr 2019, felly cyflwynwyd fersiwn ddiwygiedig o'r polisi gerbron y Cyngor.

Roedd y polisi cyfredol yn gweithio'n dda iawn, yn cefnogi busnesau ac yn rhoi arweiniad i'r cyngor a'i swyddogion. O ganlyniad i hyn, ychydig iawn o ddiwygiadau a wnaed i'r polisi hwnnw.

Cyfeiriadau, data a dyddiadau yn bennaf oedd y newidiadau a gynigiwyd. Mae prif egwyddorion y Polisi yn dal yr un peth.

Roedd y Polisi'n parhau i gefnogi'r tri amcan trwyddedu:

1 lleihau trosedd

2 cynnal tegwch a

3 amddiffyn plant.

Roedd hi'n debygol y byddai Llywodraeth y DU yn cynnal adolygiad pellgyrhaeddol o reoliadau gamblo yn ystod y flwyddyn. Os felly, gellid bod angen cynnal adolygiad manylach o'r polisi er mwyn ymdrin ag unrhyw ymagweddau newydd.

Cynhaliwyd ymgynghoriad ffurfiol ar y polisi arfaethedig rhwng 16 Awst 2021 a 31 Hydref 2022.

Dim ond un sylw a gafwyd gan y cwmni cyfreithwyr a oedd yn cynrychioli'r Cyngor Betio a Hapchwarae. Roedd y sylw hwn wedi'i gynnwys yn yr adroddiad. O ganlyniad i'w fewnbwn gwnaed amryw o fân newidiadau i'r polisi. O ganlyniad i'r newidiadau hyn, roedd y polisi'n haws i'w ddarllen. Diolchodd y Cynghorydd Truman i'r Cyngor Betio a Hapchwarae am ei fewnbwn.

Nid oedd y Polisi'n ymdrin â gamblo ar-lein na gemau a gynhelir gan y Loteri Genedlaethol gan mai'r Comisiwn Gamblo oedd yn llywodraethu ac yn gorfodi yng nghyswllt y rheiny.

Gan hynny, cynigiodd y Cynghorydd Truman fod y Cyngor yn cymeradwyo'r Datganiad o Egwyddorion diwygiedig o dan Ddeddf Gamblo 2005.

Penderfynwyd:

Bod y Cyngor yn cymeradwyo ac yn mabwysiadu'r Datganiad o Egwyddorion diwygiedig o dan Ddeddf Gamblo 2005.

Roeddyr amserlen a gynigiwyd ar gyfer cyfarfodydd yn ceisio trefnu'r dyddiadur i gynnal cyfres o gyfarfodydd a fyddai'n hyrwyddo'r broses benderfynu drwy'r Cyngor, y Weithrediaeth a'r Pwyllgorau Rheoleiddio. Roedd yr amserlen cyfarfodydd yn sefydlu patrwm o gyfarfodydd ar gyfer Pwyllgorau Craffu a chyrff eraill.

Nidoedd y dyddiadur yn cynnwys dyddiadau cyfarfodydd Aelodau Cabinet unigol, oherwydd byddai Aelodau Cabinet yn barnu a oedd angen iddynt gyfarfod i wneud penderfyniadau, yn hytrach na'u bod wedi'u rhwymo i ddyddiadur o gyfarfodydd. Ni fyddai hyn, wrth gwrs, yn amharu ar gyfleoedd yr aelodau i ymgynghori ar benderfyniadau a gynigir, nac i wneud cais i gyfarfod yr Aelod Cabinet cyn gwneud penderfyniadau.

Arwahân i gyfarfod y Cyngor, awgrymwyd y dylid gadael i bob pwyllgor unigol benderfynu ar ddyddiadau, amseroedd a lleoliadau pob cyfarfod. Awgrymwyd bod y pwyllgorau a'r grwpiau amrywiol yn rhoi ystyriaeth i anghenion Cynghorwyr a chanddynt waith neu ymrwymiadau eraill ar unrhyw bryd yn ystod y dydd.

Byddai'ramserlen yn parhau i fod yn ganllaw, ac yn agored i'w newid a'i diwygio er mwyn bodloni anghenion rhaglenni gwaith pob pwyllgor neu gr?p arall.

Penderfynwyd:

Bod y Cyngor yn mabwysiadu'r amserlen cyfarfodydd fel sail ar gyfer trefniadau o fis Mai 2022 hyd fis Mai 2023.

Dywedodd y Maer fod Cofnodion Cyfarfod y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd o 13 Rhagfyr wedi'u cyflwyno gerbron ei gydweithwyr i'w nodi.  Fodd bynnag, roedd un mater wedi'i gyfeirio gan y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd i sylw'r Cyngor llawn i'w benderfynu, a byddai'r mater hwnnw'n cael ei gyflwyno gerbron aelodau'r Cyngor.

O dan Eitem 5 roedd trafodaeth gofnodedig ynghylch a ddylai'r Pwyllgor argymell bod y Cyngor yn penodi Aelod Llywyddol i gadeirio cyfarfodydd y Cyngor o fis Mai 2022 ymlaen. Yn y cyfarfod, roedd y bleidlais yn gyfartal a gwrthododd y Cadeirydd roi ail bleidlais fwrw. 

Roedd y mater felly wedi'i gyfeirio i sylw'r Cyngor llawn heb unrhyw argymhelliad.

Cyn y gellid cynnal unrhyw drafodaeth a phleidlais ar y mater, byddai angen felly i aelod o'r Cyngor wneud cynnig, ac eilio'r cynnig hwnnw'n ffurfiol, ynghylch a ddylai'r Cyngor benodi Aelod Llywyddol ai peidio.

Gofynnodd y Maer i'w gydweithwyr wneud cynnig ffurfiol i benodi Aelod Llywyddol.  Cynigiodd y Cynghorydd Hourahine hynny a chadw'r hawl i siarad ar ddiwedd y drafodaeth.  Eiliodd y Cynghorydd Whitcutt y cynnig hefyd a chadw'r hawl i siarad yn ddiweddarach yn y drafodaeth.

Cododd y Cynghorydd Fouweather bwynt ynghylch trefn, gan gwestiynu a oedd y cynnig yn gynnig cyfreithiol, gan nad oedd wedi'i gynnwys ymhlith yr eitemau ar Agenda'r Cyngor.

Sicrhaodd y Swyddog Monitro y Cynghorydd Fouweather a gweddill y Cyngor fod hwn yn gynnig dilys, yn unol â Rheolau Sefydlog y Cyngor. Roedd y mater wedi'i gyfeirio i sylw'r Cyngor a'i gofnodi yng nghofnodion y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd, a oedd wedi'u cyhoeddi ar agenda'r Cyngor. Nid oedd angen i'r cynnig fod wedi'i ysgrifennu. Yn syml, roedd y cynnig a wnaed ac a eiliwyd yn gynnig i benodi Aelod Llywyddol.

Gofynnodd y Maer wedyn a oedd unrhyw gynghorwyr yn dymuno gofyn am welliant i'r cynnig gwreiddiol.  Gofynnodd y Cynghorydd M Evans felly am welliant a eiliwyd gan y Cynghorydd Fouweather, sef bod gwybodaeth bellach am y swydd-ddisgrifiad a'r tâl cydnabyddiaeth yn cael ei chyfeirio'n ôl i'r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd er trafodaeth bellach.

Aeth y Cyngor ati wedyn i drafod y diwygiad yn gyntaf.

Sylwadau gan Gynghorwyr:

§  Siaradodd y Cynghorydd M Evans o blaid y diwygiad. Gwrthodwyd penodi Aelod Llywyddol yn wreiddiol yn 2019 oherwydd y gost yn gysylltiedig â'r rôl, ac nid oedd sicrwydd a fyddai'n benodiad cyfnod penodol o bum mlynedd.  Yn ogystal â hyn, teimlwyd y byddai rôl y Maer yn cael ei lleihau a'i thanbrisio ac y dylai'r mater felly gael ei gyfeirio'n ôl i'r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd.  Bryd hynny, gofynnodd y Cynghorydd Evans am bleidlais gofnodedig ynghylch y gwelliant.

§  Siaradodd y Cynghorydd Whitcutt am y gwelliant, a dywedodd pe bai'r cynnig gwreiddiol yn cael ei basio, y gellid trafod manylion y rôl yn y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd, a byddai'r mater wedyn yn cael ei gyfeirio'n ôl i'r Cyngor.  Byddai'r Aelod Llywyddol yn gallu cyflawni ei rôl yn ogystal â'i ddyletswyddau arferol, yn debyg i gadeiryddion pwyllgorau.  Gofynnodd y Cynghorydd Whitcutt felly am gael ystyried y cynnig gwreiddiol.

§  Gofynnodd y Cynghorydd M Evans am  ...  view the full Cofnodion text for item 10.

Gofynnodd y Maer i'r Arweinydd enwebu'r Maer ar gyfer 2022/23.

Roedd hi'n bleser gan yr Arweinydd gael cynnig y Cynghorydd Kellaway yn ffurfiol fel Maer ar gyfer 2022/23, ac eiliwyd hynny gan y Cynghorydd M Evans.

Roedd y Maer yn falch iawn mai'r Dirprwy Faer a fyddai'n cael bod yn Faer.

Penderfynwyd:

Enwebodd y Cyngor y Cynghorydd Martyn Kellaway fel y Maer ar gyfer 2022/23.

To provide an opportunity for Councillors to ask questions to the Leader of the Council in accordance with the Council’s Standing Orders.

Process:

No more than 15 minutes will be allocated at the Council meeting for questions to the Leader of the Council.

The question must be addressed through the Mayor or the person presiding at the meeting and not directly to the person being questioned.

Rhoddodd yr Arweinydd yr wybodaeth ddiweddaraf i'r cyngor am gyhoeddiadau diweddar.

Cymorth i breswylwyr a busnesau

Roedd llawer o drigolion a busnesau'n wynebu dwy flynedd heriol a gallai’r cyfnod ar ôl y Nadolig fod yn arbennig o anodd ar rai.

Ynghyd â'i bartneriaid, gallai'r Cyngor gynnig cyfoeth o gyngor a chefnogaeth - o gymorth gyda biliau, hyd at gymorth i ganfod gwaith neu gael hyfforddiant. Os oedd unrhyw un yn cael trafferthion ariannol, roedd yr Arweinydd yn eu hannog i gysylltu. Roedd gwybodaeth hefyd ar gael ar y wefan drwy gysylltu â Chanolfan Cyswllt y Ddinas.

Roedd yr Arweinydd yn falch bod y Cyngor yn gallu ymrwymo £100,000 i gefnogi sefydliadau lleol a oedd yn ymroi i helpu pobl sy'n dioddef oherwydd tlodi bwyd.  Roedd banciau bwyd yn achubiaeth i rai unigolion a theuluoedd, gan gynnig cyflenwadau hanfodol i'r rhai a oedd yn ei chael hi'n anodd talu am yr hanfodion mwyaf sylfaenol.

Roedd y galw am y banciau bwyd yn uchel iawn ac roedd y Cyngor yn cyllido gwasanaethau yng nghanol cymunedau, gan eu bod yn gwneud gwahaniaeth gwirioneddol i fywydau bob dydd pobl.

Byddai'r cyllid yn helpu mentrau bwyd cymunedol i fodloni'r cynnydd yn y galw neu'r anawsterau wrth geisio sicrhau rhoddion digonol.

Roedd y cyngor hefyd yn gweinyddu cynllun Cymorth Tanwydd y Gaeaf i breswylwyr Casnewydd, ac roedd yr Arweinydd yn annog pobl a oedd yn gymwys i wneud cais am y cymorth ariannol ychwanegol hwn cyn y dyddiad cau, sef 18 Chwefror.

Roedd cymorth i fusnesau lleol yn dal i fod ar gael drwy ddosbarthu grantiau i'r rhai hynny yr effeithiwyd ar eu bywoliaeth oherwydd y pandemig.

Roedd y Cyngor hefyd yn cefnogi'r rhai a oedd yn dymuno dechrau neu ehangu busnes bach drwy Gronfa Busnes Dinas Casnewydd. Roedd y Gronfa honno'n cynnig grantiau o hyd at £10,000 tuag at gostau fel rhent, neu i brynu cyfarpar.

Menter graffiti canol y ddinas

Roedd y Cyngor yn gweithio gyda Newport Now, yr Ardal Gwella Busnes, i fynd i'r afael â graffiti yng nghanol y ddinas.  Gallai busnesau a oedd wedi ymaelodi â'r fenter drefnu i'r cyngor gael gwared â graffiti yn rhad ac am ddim, yn sgil cyllid gan Newport Now.

Nod y fenter oedd gwneud canol y ddinas yn ardal fwy dymunol i siopwyr, preswylwyr a gweithwyr, a hyrwyddo'r economi leol.

Roedd hyn yn dal i fod ymhlith blaenoriaethau'r Cyngor, ac roedd yr Arweinydd yn falch o weld rhai busnesau annibynnol newydd yn agor eu drysau dros y misoedd diwethaf. Ni fu hi erioed mor bwysig i siopa'n lleol - yn ogystal â bod yn well i'r amgylchedd, roedd hyn yn hollbwysig gan mai drwy gael eu defnyddio oedd yr unig ffordd y gallai'r busnesau hyn ffynnu a goroesi.

Gwerth Cymdeithasol

Cyhoeddodd yr Arweinydd fod y Cabinet yr wythnos diwethaf wedi cytuno i roi gwerth cymdeithasol wrth galon ei waith.

Byddai'r Cyngor yn mabwysiadu fframwaith themâu, canlyniadau a mesurau cenedlaethol Cymru ar gyfer mesur gwerth cymdeithasol (a elwir yn TOMS).

Roedd yn nodi saith thema, 35  ...  view the full Cofnodion text for item 12.

To provide an opportunity to pose questions to Cabinet Members in line with Standing Orders.

Process:

No more than 10 minutes will be allocated at the Council meeting for questions to each Cabinet Member.

Members must submit their proposed questions in writing in advance in accordance with Standing Orders.  If members are unable to ask their question orally within the allocated time, remaining questions will be answered in writing.  The question and response will be appended to the minutes.

The question must be addressed through the Mayor or the person presiding at the meeting and not directly to the person being questioned.

Questions will be posed to Cabinet Members in the following order:

      i.        Deputy Leader and Cabinet Member for City Services

     ii.        Cabinet Member for Education and Skills

    iii.        Cabinet Member for Assets

   iv.        Cabinet Member for Sustainable Development

     v.        Cabinet Member for Community and Resources

   vi.        Cabinet Member for Streetscene

  vii.        Cabinet Member for Licensing and Regulation

 viii.        Cabinet Member for Culture and Leisure

Roedd yna bum cwestiwn ysgrifenedig i Aelodau'r Cabinet:

Cwestiwn 1 – Dirprwy Arweinydd/Aelod Cabinet: Gwasanaethau'r Ddinas

Cynghorydd Forsey:

Mae llawer ohonom wedi gweld y ffilm ryfeddol o bont droed newydd Devon Place yn cael ei gosod dros wyliau'r Nadolig. A all yr Aelod Cabinet roi'r newyddion diweddaraf i'r Cyngor am y prosiect a nodi'r dyddiad cwblhau a ragwelir.

Ymateb:

Cwblhawyd y gwaith i osod y prif ddeciau dros y Nadolig yn llwyddiannus. Fel y mae'r aelodau'n ymwybodol, dim ond pan nad oes trenau yn rhedeg y gellir meddiannu traciau rheilffordd i wneud gwaith o'r fath, felly roedd angen i'r staff weithio dros nos a thrwy gydol dydd Nadolig.

Hoffwn felly ddiolch i staff o fewn Gwasanaethau'r Ddinas am eu hymroddiad a'u hymdrechion, ein contractwyr Alan Griffiths a Llywodraeth Cymru am ariannu'r prosiect.

Ar hyn o bryd mae contractwyr yn gwneud gwaith datgymalu i gael gwared â'r cynhalwyr a'r padiau concrit dros dro yr oedd eu hangen i'r craen godi darnau o'r bont i'w lle, ac yn gwneud gwaith addasu ar y llinellau trydan uwchben.

Mae'r gwaith i gwblhau'r grisiau, yr esgynfeydd a'r canllawiau yn derfynol yn mynd rhagddo'n unol â'r rhaglen yng ngweithdy Prosteel Engineering ym Mhont-y-p?l. Byddai'r rhain yn cael eu danfon i'r safle ym mis Mawrth a'u gosod yn eu lle o Queensway a Devon Place.

Ar ôl cwblhau elfen strwythurol y bont, byddai gwaith yn dechrau ar ardal y cyhoedd a fyddai'n cynnwys palmentydd, cynwysyddion ar gyfer planhigion a system ddraenio gynaliadwy.

Mae'r gwaith wedi'i amserlennu i'w gwblhau yr haf yma.

Cwestiwn 2 – Dirprwy Arweinydd/Aelod Cabinet: Gwasanaethau'r Ddinas

Cynghorydd Marshall:

A all yr Aelod Cabinet roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r cyngor am gynlluniau Teithio Llesol ac amlinellu cynlluniau ar gyfer teithio llesol yn y dyfodol yng Nghasnewydd.

Ymateb:

Mae cynlluniau teithio llesol (TLl) eleni wedi mynd rhagddynt yn dda, gyda’r holl gynlluniau wedi’u cwblhau neu wedi’u hamserlennu i’w cwblhau erbyn 31 Mawrth. Dyma'r cynlluniau a gyflawnwyd eleni:

Parc Tredegar

Mae'r llwybr yn mynd drwy barc Tredegar, gan barhau ar hyd y tanlwybr i gerddwyr o dan Heol yr Efail i greu cyswllt i'r llwybr drwy'r hen gwrs golff.

Ynys y Mwncïod

Mae’r llwybr drwy Ynys y Mwncïod yn cynnwys pont newydd anwahanedig sy'n cysylltu troedffordd gogleddol y brif ffordd, yr ardal o dir agored a'r stad dai, fel nad oes rhaid i ddefnyddwyr ddefnyddio'r croesfannau lluosog i gerddwyr ar gyffordd Ffordd Ddosbarthu'r De. Bydd goleuadau stryd lefel isel hefyd yn cael eu gosod ar y ddau lwybr. Mae'r goleuadau hynny hefyd wedi'u dylunio i sicrhau cyn lleied o effaith ag sy'n bosibl ar fywyd gwyllt a'r amgylchedd.

Pont Newydd yng Nghanolfan Camlas y Pedwar Loc ar Ddeg

Mae pont teithio llesol newydd wedi'i hadeiladu ar safle camlas Y Pedwar Loc ar Ddeg. Mae’r bont wedi’i lleoli o dan Ganolfan Ymwelwyr y Gamlas ac yn cynnig croesfan ddiogel a chyfleus dros y llyn.

Y Gaer

Mae'r llwybr yn mynd o Heol Basaleg i Wells Close (Ystâd Gaer) ac yn creu cyswllt ag ardaloedd gogleddol y ddinas a  ...  view the full Cofnodion text for item 13.