Agenda and minutes

Ni dderbyniwyd yr un.

Ni dderbyniwyd yr un.

Derbyniwyd cofnodion cyfarfod Tachwedd 16 fel rhai cywir.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad i gydweithwyr, sef y cyfoesiad refeniw canol-tymor a gyflwynwyd i’r Cabinet ac esboniodd sefyllfa’r Awdurdod a ragwelwyd fel ar Hydref

 2022.

Yn erbyn cyllideb net o £343 miliwn, yr oedd y sefyllfa refeniw ym mis Hydref yn rhagweld gorwariant o £1.4 miliwn, sef llai na 0.5% o amrywiad yn erbyn y gyllideb. Yr oedd y gorwariant hwn ar ôl defnyddio’r holl arian wrth gefn yn y gyllideb refeniw o £4.7 miliwn a gynhwyswyd yng nghyllideb refeniw 2022/23, fel y cytunodd y Cabinet arni ym mis Chwefror 2022.

Er bod cryn arian wedi ei neilltuo wrth gefn yn y gyllideb ar gyfer 2022/23 er mwyn mynd i’r afael a phroblemau wedi  covid, daeth problemau newydd i’r amlwg ers cytuno ar y gyllideb:

·         Mae cytundeb tâl yr NJC a’r athrawon y cytunwyd arnynt am 2022/23 yn uwch na’r hyn y gwnaed darpariaeth ynddynt (ar gyfartaledd +2.4% yn uwch i’r NJC a +1% yn uwch i athrawon)

·         Mwy o alw ac felly gorwariant ar gyllidebau tai yn benodol yng nghyswllt darpariaeth digartrefedd, a

·         Mwy o alw mewn gofal cymdeithasol i blant yn benodol o ran costau lleoliadau.

Fel y gwelir yn yr adroddiad a’i atodiadau, ynghyd ag effaith y dyfarniad tâl, esboniwyd y sefyllfa gyfredol fel a ganlyn:

·         Bu cryn orwariant mewn rhai meysydd galw allweddol a risgiau eraill yn dod i’r amlwg mewn meysydd gwasanaeth

·         Gwrthweithiwyd hyn yn rhannol gan arbedion yn erbyn (i) arian wrth gefn yn y gyllideb refeniw a oedd ar gael i’r Cyngor (ii) cynllun gostyngiad treth y Cyngor a (iii) cyllidebau eraill heb fod yn rhai gwasanaeth

Yr oedd rhai o feysydd yn yr Awdurdod yn adrodd am gryn orwariant yn erbyn gweithgareddau penodol. Yr oedd a wnelo’r gorwariant hwn â meysydd gweithgaredd oedd yn cael eu harwain gan y galw, megis Gwasanaethau Cymdeithasol, ac felly yr oedd risg ymhlyg yn hyn y gallant newid petai lefelau galw yn newid o’r hyn a ragwelwyd ar hyn o bryd yn ystod gweddill y flwyddyn.

Ymysg y meysydd allweddol a gyfrannodd at y sefyllfa o £1.4 miliwn a ragwelwyd:

(i)            Mwy o alw ar draws meysydd gofal cymdeithasol allweddol gan gynnwys lleoliadau plant mewn argyfwng ac allan o’r ardal. Cyfrannodd y ddwy ardal hon yn unig at orwariant o bron i £3.4 miliwn i sefyllfa gyffredinol y gwasanaeth.

(ii)           Cadarnhawyd effaith dyfarniad tâl yr NJC am 2022/2. Bydd y cynnydd cyfartalog i staff y Cyngor oddeutu 6.4% o gymharu â darpariaeth o ddim ond 4% yn y gyllideb. Yr oedd hyn yn orwariant a ragwelwyd o £2.4 miliwn i staff heb fod mewn ysgolion.

(iii)          Yr oedd cryn bwysau yn amlwg mewn Tai a Chymunedau, o ran digartrefedd. Rhagwelir gorwariant o £3.1 miliwn.  Y prif broblemau yw:

a.     Nifer fawr yr unigolion/aelwydydd mewn llety dros dro, sy’n arwydd o barhad y sefyllfa ers cyfnod Covid.

b.     Diffyg dewisiadau o lety addas sy’n arwain at ddefnydd arwyddocaol o westai a llety gwely a brecwast, sy’n costio llawer mwy na dewisiadau mwy traddodiadol.

c.     Y  ...  view the full Cofnodion text for item 4.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad, sydd yn amlygu’r prif faterion sy’n effeithio ar ddatblygu cyllideb y Cyngor am 2023/24 a’r Cynllun Ariannol Tymor Canol. 

Gofynnwyd i’r Cabinet gytuno a’r cynigion fel y byddai modd cychwyn y broses ymgynghori ar gyllideb 2023/24. Byddid yn adrodd am ganlyniadau’r ymgynghoriad wrth y Cabinet yn Chwefror 2023, pan fyddwn ni fel Cabinet yn cytuno ar gyllideb derfynol fanwl a lefel treth y cyngor yn sgil hynny i’r Cyngor llawn.

Gofynnwyd i’r Cabinet wneud y canlynol:

(i)            Cytuno ar y cynigion drafft i ymgynghori arnynt;

(ii)           Cymeradwyo gweithredu’r penderfyniadau dirprwyedig a osodir allan yn atodiad 3 ac atodiad 11 yr adroddiad yn syth, a

(iii)          Nodi’r sefyllfa o ddatblygu cyllideb gytbwys am 2023/24, a nodi y byddid yn adolygu ac yn cyfoesi’r sefyllfa rhwng nawr a’r Cabinet ym mis Chwefror pan gytunir ar y gyllideb derfynol.

Yn anffodus, y mae heriau penodol o ran paratoi’r gyllideb eleni. Nid yn unig y mae gofyniad i adeiladau ar amgylchiadau digynsail yr ychydig flynyddoedd diwethaf, ond wynebir ni hefyd â newid economaidd sylweddol mewn cyfnod byr iawn o amser. 

Mae’r her hon yn cael ei theimlo ledled y DU, ac y mae’r cyngor a’r trigolion yn wynebu pwysau ar raddfa nas gwelwyd erioed o’r blaen. Y mae chwyddiant uchel, cynnydd enfawr mewn biliau ynni, a mwy o alw am wasanaethau yn arwain at gryn bwysau ariannol, ac y mae’r Cyngor, yn gweld diffygion sylweddol yn y gyllideb dros y tymor byr a chanol.

Arweiniodd hyn at fwlch sylweddol yn y gyllideb o £27miliwn rhwng yr arian sydd ar gael i’w wario a’r hyn y mae angen i’r Cyngor ei wario.

Er bod Datganiad Hydref Llywodraeth y DU wedi cadarnhau y byddai codiadau mewn cyllid dros y ddwy flynedd nesaf, yr oedd effaith costau cynyddol yn golygu bod bwlch yn y gyllideb o hyd.

Yr oedd hyn yn wir hyd yn oed â chaniatáu am y ffaith fod Llywodraeth Cymru, ar 14 Rhagfyr, wedi cadarnhau y byddai cynnydd o 8.9% mewn cyllid craidd i’r Cyngor, oedd yn setliad gwell o gymharu â’r ffigwr dangosol am y setliad a roddwyd  flwyddyn yn ôl.

Y mae’r gyfraith yn mynnu bod y Cyngor yn gosod cyllideb gytbwys bob blwyddyn. Yr oedd angen felly ystyried yr holl ddewisiadau posib i ymdrin â’r blwch yn y gyllideb o £27m yn 2023/24. Y mae hyn yn erbyn cefndir o arbedion sylweddol i’r gyllideb dros y ddegawd ddiwethaf o lymder.

Yn gyffredinol, mae’r gyllideb drafft yn cynnwys buddsoddiad o £45m yn 2023/24 a £94m dros gyfnod y cynllun ariannol tymor-canol, er bod 77% o hyn i dalu am godiadau mewn tâl a chynnydd mewn chwyddiant. Soniodd yr Arweinydd yn benodol am y meysydd buddsoddi lle’r oedd yr angen fwyaf. Dymuniad yr Arweinydd oedd i’r Cyngor feddu ar yr adnoddau ychwanegol i fuddsoddi mewn llawer maes arall, ond y gwir yw nad yw hyn yn ddewis gyda’r adnoddau cyfyngedig sydd ar gael i ni.

Y mae ysgolion yn wynebu llawer o bwysau oherwydd chwyddiant a chynnydd mewn  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad i’r Cabinet, oedd yn rhoi trosolwg o’r cyllidebau cyfalaf wedi eu cyfoesi am y flwyddyn ariannol hon a gweddill cyfnod y rhaglen gyfalaf, ochr yn ochr â’r rhagolwg am y sefyllfa fel ar Hydref eleni.

Dyma ail adroddiad monitro cyfalaf blwyddyn ariannol 2022/23.

Yr adroddiad diwethaf a dderbyniwyd gan y Cabinet oedd adroddiad monitro ac ychwanegiadau mis Gorffennaf, a oedd, ynghyd â’r sefyllfa gyffredinol o ran monitro, yn crybwyll yr ymarferiad a wnaed gan y swyddogion i adolygu’r proffil gwariant a ragwelwyd ar gyfer pob cynllun, gyda’r nod o sicrhau adrodd cyllideb gychwynnol fwy realistig am y flwyddyn.

Bu nifer o ychwanegiadau a newidiadau i’r rhaglen ers hynny, gyda’r rhan fwyaf yn ymwneud ag ychwanegu cynlluniau penodol a gyllidwyd â grantiau. Cyfanswm y rhain oedd £8.512m, ac y mae manylion amdanynt yn Atodiad A, ac y maent yn cael effaith ar draws sawl blwyddyn ariannol, gyda £6.996m yn cael ei ychwanegu i 2022/23 yn unig. Gofynnwyd i’r Cabinet gymeradwyo’r ychwanegiadau hyn i’r rhaglen. 

Effaith net yr ychwanegiadau a’r newidiadau hyn oedd cynyddu cyfanswm y gyllideb am 2022/23 i £88.4m.

Yn erbyn y gyllideb ddiwygiedig o £88.4m yn 2022/23, rhagwelwyd gwariant o £71.1m.

Yr oedd yr amrywiad hwn yn cynnwys £17.1m o lithriad a £191k o “wir” danwariant a gorwariant net.

Gofynnwyd yn unig i’r Cabinet nodi’r llithriad cyfredol a ragfynegwyd, yn hytrach na chymeradwyo llithriad yn y cyfnod hwn o’r flwyddyn. Yn hytrach, byddai llithriad yn cael ei nodi ym mhob adroddiad monitro, a dim ond yn adroddiad terfynol y flwyddyn y byddai gofyn i’r Cabinet gymeradwyo cyfanswm i’w drosglwyddo i’r blynyddoedd i ddod.

Yr oedd nifer o gynlluniau oedd yn rhagweld ffigyrau llithriad uchel, gan gynnwys Ysgolion Band B, y Bont Gludo, a’r Ganolfan Hamdden.

Amlinellodd yr adroddiad hefyd y sefyllfa bresennol o ran cyfalaf, sef:

·         £57k o gyfleuster benthyca

·         £1.525m o wariant cyfalaf wrth gefn  nas ymrwymwyd

·         £1.474m o dderbyniadau cyfalaf nas ymrwymwyd

Yr oedd balans yr hyn oedd ar gael yn cymryd i ystyriaeth ymrwymiadau a adlewyrchwyd eisoes yn y Rhaglen Gyfalaf, yn ogystal â chyllid ychwanegol darpariaethol i ddwyn cyfanswm cyllid cyffredinol Band B i £90m ond nid oedd wedi ei gynnwys ar hyn o bryd yn y rhaglen gyfalaf. Cyfanswm y cyfalaf oedd ar gael felly oedd £1.789m.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

·         Diolchodd y Cynghorydd Batrouni i’r staff cyllid am gadw’r rhaglen gyfalaf yn gyfoes, o ran chwyddiant a’r pandemig. 

Penderfyniad:

Fod y Cabinet yn

1.         Cymeradwyo’r ychwanegiadau i’r Rhaglen Gyfalaf y gofynnwyd amdanynt yn yr adroddiad (Atodiad A).

2.         Nodi’r sefyllfa o ran gwariant cyfalaf a ragwelwyd am 2022/23.

3.         Nodi’r adnoddau cyfalaf sydd weddill, a’r defnydd a glustnodwyd ar ei gyfer.

Cyflwynoddyr Arweinydd yr adroddiad cydymffurfio i gadarnhau bod y gweithgareddau Trysorlys yn cyd-fynd â’r Strategaeth Trysorlys a ystyriwyd ac a osodwyd gan yr Aelodau.

Ei bwrpas oedd rhoi gwybod i’r Cabinet am weithgareddau trysorlys a wnaed yn ystod y cyfnod o fis Ebrill 2022 tan ddiwedd Medi 2022 a chadarnhau, (ac eithrio am fod yn agored i amrywiadau mewn cyfraddau llog), y parheir i gadw at yr holl ddangosyddion trysorlys a darbodus.

Cyflwynwydyr adroddiad i’r Pwyllgor Llywodraethiant ac Archwilio a’i gadarnhau ganddynt i’w ystyried gennym ni yn y Cabinet, a’r Cyngor yn y pen draw.

Yroedd yr adroddiad yn cynnwys y wybodaeth a ganlyn:

·                Atgoffa am y strategaeth trysorlys y cytunwyd arni

·                Manylion am weithgaredd benthyca a buddsoddi

·                Ystyriaethaueconomaidd ehangach, e.e., y pandemig, hinsawdd economaidd

·                Cyfoesiadar god Rhyngwladol y Trysorlys ar gyllid buddsoddi masnachol

·                Gorffengydag archwiliad o weithgaredd yn erbyn perfformiad, gan gadarnhau cydymffurfio

O ran yr agwedd fenthyca, amlygodd yr adroddiad fod benthyca, fel ar 30 Medi 2022, yn £140.6m, gostyngiad o £1.5m o gymharu â lefelau 2021-22 levels.

Yroedd y gostyngiad hwn wedi ei achosi yn bennaf gan ein benthyciadau Rhanddaliadau Cyfartal y Prifswm (EIP), oedd yn talu’r prifswm yn ôl dros einioes y benthyciad (ac o’r herwydd yn denu llai o gostau llog), fel dewis arall yn lle ein benthyciadau aeddfedu lle’r ad-delir y prifswm ar ddiwrnod olaf y benthyciad.

Dywedodd y swyddogion wrth y Cabinet, wrth i gyfraddau llog godi, mae’n debyg y bydd ein benthyciadau LOBO (Cynnig sawl sy’n rhoi benthyg cynnig y sawl sy’n benthyca) yn cael eu galw i mewn. Ystyr hyn yw bod y sawl sy’n rhoi benthyg yn gofyn am newid cyfraddau y cyfleusterau hyn tuag i fyny, a’r benthyciwr (y Cyngor) naill ai’n derbyn y gyfradd uwch neu yn ad-dalu’r ddyled. Ni wnaed unrhyw geisiadau o’r fath yn hanner cyntaf 2022-23, ond petaent yn cael eu gwneud yn ail hanner y flwyddyn, oni fyddai digon o gymhelliant i dderbyn y newid yn y gyfradd llog, yr oedd y swyddogion yn rhagweld y byddai benthyca mwy traddodiadol yn cymryd eu lle yn y man.

Y mae’r rhagolygon gwariant cyfalaf cyfredol yn golygu peth llithriad, felly nid oedd disgwyl y byddai angen  cymryd mwy o fenthyciadau tymor-hir yn y flwyddyn ariannol hon, er nad oedd hynny’n cau allan ystyried benthyca allanol petai’r sefyllfa yn fanteisiol fel  ffordd o warchod er mwyn rheoli risgiau cyfraddau llog, gan gydnabod fod rheidrwydd ar y Cyngor o hyd i fenthyca yn y tymor hwy. Byddai unrhyw benderfyniad i wneud hyn yn cael ei wneud yn unol â chyngor gan ymgynghorwyr trysorlys y Cyngor ac yn unig lle byddai budd ariannol clir o wneud hynny.

O ran buddsoddiadau, yr oedd lefel y buddsoddiadau ar 30 Medi yn £50m, gan ostwng o £8.2m ers canlyniad 2021-22, wrth i ni ddefnyddio adnoddau o’r  ...  view the full Cofnodion text for item 7.

Cyflwynoddyr Arweinydd yr adroddiad i roi cyfoesiad am Gofrestr Risg Gorfforaethol y Cyngor am ddiwedd Chwarter dau (1 Gorffennaf hyd 30 Medi 2022).

Gofynnwydi aelodau’r Cabinet ystyried cynnwys yr adroddiad hwn a pharhau i fonitro’r risgiau hyn a’r camau a gymerwyd i ymdrin â’r risgiau a nodwyd yn yr adroddiad.

Yroedd Polisi Rheoli Risg y Cyngor a’r GofrestrRisg Gorfforaethol yn galluogi’r weinyddiaeth hon a’r swyddogion i nodi, rheoli a monitro yn effeithiol y risgiau hynny fyddai’n atal y Cabinet rhag cyrraedd ei flaenoriaethau strategol ac i gyflawni ei ddyletswyddau statudol fel awdurdod lleol.

Byddai’radroddiadrisg Chwarter dau hefyd yn cael ei gyflwyno i Bwyllgor Llywodraethiant ac Archwilio’r Cyngor ym mis Ionawr 2023 i adolygu prosesau rheoli risg y Cyngor a’r trefniadau llywodraethiant.

Arderfyn chwarter dau, yr oedd gan Gyngor Casnewydd 42 risg wedi eu cofnodi ar draws unarddeg maes gwasanaeth y Cyngor.

Mae’rrisgiau y tybir fel y rhai mwyaf arwyddocaol i gyflwyno Cynllun Corfforaethol a gwasanaethau’r Cyngor yn cael eu rhoi ar GofrestrRisg Gorfforaethol yCyngor i’w monitro. 

Arderfyn chwarter dau, cofnodwyd 14 risg ar y GofrestrRisg Gorfforaethol.

·         Wyth Risg Difrifol (15 i 25);

·         Chwe Risg  Mawr (saith i 14);

O gymharu â chwarter un, nid oedd unrhyw risgiau newydd a/neu rai a godwyd, a chaewyd dau risg.

Yroedd deg risg ar yr un sgôr ag yn chwarter un.

Cynyddoddsgôr tri risg, ac aeth un i lawr ar y GofrestrRisg Gorfforaethol.

Gyda sgôr risg wedi codi o 20 i 25, yr oedd cryn alw ar wasanaethau cymdeithasol Cyngor Dinas Casnewydd ac yn y chwarter olaf, yr oedd Gwasanaethau Plant  Casnewydd wedi gorfod rhoi mesurau ar waith i reoli’r cynnydd yn nifer yr achosion a gyfeiriwyd o’u canolfan ddiogelu. 

Yroedd pwysau hefyd ar y staff, rheoli eu lefelau salwch a recriwtio i swyddi gwag.

Yroedd y gwasanaeth yn gweithio er mwyn sicrhau blaenoriaeth o’r rhai oedd fwyaf bregus ac yn wynebu risg, a hyn trwy asesiadau risg a sicrhau bod gwasanaethau statudol yn cael eu cyflwyno.   

Cynyddoddsgôr risg Cyllideb Tymor-Canol y Cyngor o 12 i 20, fel y crybwyllwyd eisoes yn y Cabinet, oherwydd bod y Cyngor yn wynebu bwlch cyllideb sylweddol yn ei Gynllun Ariannol Tymor-Canol.

Yroedd Adroddiad Cyllid y Cabinet a chyflwyno cynigion y gyllideb yn dangos y camau y mae’r Cyngor yn gymryd i adnabod arbedion ar draws meysydd gwasanaeth er mwyn lleihau effaith y bwlch cyllideb. 

ByddaiCyngor Dinas Casnewydd yn ymgynghori â’r cyhoedd ar gynigion y gyllideb ac yn ystyried yr adborth gan y cyhoedd cyn gwneud unrhyw benderfyniadau terfynol yn y Flwyddyn Newydd.

Y mae effaith bosib seibr-ymosodiadau yn dal yn amlwg; gostyngodd y sgôr risg o 16 i 12.  Trwy gydol y flwyddyn, bu gwasanaeth TG Cyngor Casnewydd (dan arweiniad y Cyd-Wasanaeth Adnoddau) yn cynnal profion, yn monitro ac yn adrodd  ...  view the full Cofnodion text for item 8.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad oedd yn rhoi’r newyddion diweddaraf i aelodau am Gynllun Lles Gwent 2023-28, gan geisio sylwadau gan y Cabinet fel rhan o’r broses ymgynghori statudol.

Yr oedd gofyniad statudol yn Neddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) i Gyrff gwasanaethau Cyhoeddus gynhyrchu cynllun lles fyddai’n gosod allan amcanion sut i wella lles economaidd, cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol eu hardaloedd i gyfrannu at gyrraedd y saith Nod Llesiant Cenedlaethol

Ym mis Gorffennaf 2021 cytunwyd y dylai’r pump BGC lleol, gan gynnwys UnCasnewydd, uno i ffurfio BGC Gwent, a thrwy hynny gryfhau trefniadau partneriaeth ar draws y rhanbarth. Yr oedd y cynllun lles felly wedi ei seilio ar asesiadau angen ar draws Gwent gyfan, gan gynnwys chwe ardal leol Casnewydd

Fel cadeirydd partneriaeth UnCasnewydd, a ddaeth yn gr?p cyflwyno lleol, byddai’r Cyngor yn cydweithio’n agos gyda’r holl bartneriaid i gyflwyno amcanion y cynllun terfynol yn rhanbarthol a lleol 

Dangosodd dadansoddiad mo’r asesiadau angen y tair thema allweddol yr oedd ein trigolion am eu blaenoriaethu, wedi eu grwpio dan yr amcanion drafft isod o’r ymgynghoriad:

·         Yr ydym eisiau creu Gwent deg a chyfartal i bawb

·         Yr ydym eisiau creu Gwent sydd â chymunedau cyfeillgar, diogel a hyderus

·         Yr ydym eisiau creu Gwent lle mae’r amgylchedd naturiol yn cael ei warchod a’i wella er mwyn cael y manteision lles mwyaf a rydd natur i’r genhedlaeth hon a chenedlaethau’r dyfodol

Tynnodd yr Arweinydd sylw cydweithwyr y Cabinet at bob un o’r amcanion drafft a’r camau cysylltiedig.

Caeodd y cyfnod 12-wythnos statudol o ymgynghori ar y cynllun drafft ar 31 Rhagfyr, ac wedi hynny byddai’n cael ei newid, a chyflwyno fersiwn derfynol i’r Cyngor i’w gymeradwyo a’i fabwysiadu ym mis Chwefror 2023. 

Byddai’n rhaid i bob sefydliad arall sy’n bartneriaid hefyd gytuno i’r Cynllun, ac y mae cytuno i gynllun terfynol BGC Gwent i ddigwydd ganol Ebrill 2023, a’i gyhoeddi ym Mai 2023.

Ochr yn ochr â hyn, yr oedd y Cyngor yn gweithio gyda phartneriaid UnCasnewydd a rhanddeiliaid allweddol eraill i ddatblygu’r cynllun gweithredu lleol er mwyn mynd i’r afael ag anghenion penodol cymunedau ledled y ddinas.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

·         Paratôdd y Cynghorydd Batrouni ddau gwestiwn i’r Arweinydd am ba feysydd eraill y gallai cynghorau Gwent wella gwasanaethau.  Yng ngoleuni hyn, gofynnodd yr Aelod Cabinet dros Drawsnewid Sefydliadol a oeddem yn rhannu data, neu ddadansoddiad manwl o batrymau, neu ragolygon at y dyfodol gyda’n partneriaid, a pha gamau oedd yn cael eu cymryd i gyrraedd yr amcanion. Rhoddwyd enghraifft, sef lleihau tlodi plant: dan bennawd rheoli perfformiad, crybwyllwyd sut yr oeddem yn gwneud cynnydd, ond nid oedd dim wedi ei nodi dan hyn, a theimlai’r Aelod Cabinet fod hwn yn bwynt allweddol ddylai gael ei gwblhau. Mewn ymateb, dywedodd yr Arweinydd fod hyn wedi ei grybwyll yng nghyfarfod Partneriaeth UnCasnewydd y diwrnod cyntaf, a bod y blaenoriaethau angen eu pwysleisio. Yr oedd yr amcan drafft cyntaf, sef creu Gwent deg a chyfartal, yn ymrwymiad uchelgeisiol iawn i’r holl bartneriaid ar draws BGC Gwent. Yr oedd gwaith yn mynd rhagddo gyda’r Athro  ...  view the full Cofnodion text for item 9.

Cyflwynoddyr Arweinydd yr adroddiad yn amlygu’r bartneriaeth a grëwyd rhwng Casnewydd Norse yn 2014 fel menter ar y cyd rhwng Cyngor Dinas Casnewydd a gr?p Norse, cwmni gwasanaethau cyhoeddus ym mherchenogaeth Cyngor Swydd Norfolk. 

Yroedd y bartneriaeth yn darparu gwasanaeth Rheoli Eiddo a Chyfleusterau integredig, ac yn cynnwys gwasanaethau proffesiynol megis rheoli a dylunio stadau; cynnal adeiladau, rheoli eiddo a glanhau, gyda chefnogaeth llafurlu uniongyrchol.

Tymorcychwynnol y contract oedd deng mlynedd, yn dod i ben ym Mehefin 2024, gyda’r cyfle i’w ymestyn am hyd at ddeng mlynedd. Rhaid cymryd unrhyw benderfyniad o’r fath erbyn 30 Rhagfyr 2022.

Yroedd hyn yn gyfle i adolygu’r trefniant ac ystyried gofynion y dyfodol.

Cyflwynoddgwaith y Cyngor gyda Norse amrywiaeth o fanteision i’r Cyngor a’r gymuned yn ehangach. Cynhyrchodd y bartneriaeth gryn wariant yn lleol gyda chyflenwyr yn ardal cod  post NP, ac y mae Norse yn cyflogi tua 320 o staff gan gynnwys prentisiaid a hyfforddeion.

Yroedd Norse Casnewydd yn rheoli amrywiaeth o asedau adeiledig i Gyngor y ddinas gyda chyfanswm gwerth yr asedau yn rhyw £320m.  Y mae’r Gydfenter Norsaidd yn ‘siop un stop’ i’r holl wasanaethau eiddo, ac yn gweithredu fel Landlord Corfforaethol y Cyngor’, gan sicrhau fod polisïau’r Cyngor yn cael eu dilyn a bod y Cyngor yn gwneud y defnydd gorau o’i asedau eiddo.

Yroedd y bartneriaeth yn destun adroddiadau craffu blynyddol, yn fwyaf diweddar ym mis Tachwedd 2022.   Yn y cyfarfod, nodwyd y cynnydd cadarnhaol a wnaed, er bod materion a godwyd yn cynnwys y cytundeb gwasanaeth a phwyslais ar werth cymunedol a chymdeithasol ehangach. Yr oedd hyn yn cyd-fynd â dyheadau Cynllun Corfforaethol newydd y Cyngor i roi gwerth cymdeithasol wrth graidd ein gweithgareddau.

O ystyried y gwaith sylweddol a wnaed gan Norse Casnewydd, y risgiau a’r manteision posib ar derfyn y bartneriaeth, yr oedd yr adroddiad yn cynnig ymestyn y contract presennol am gyfnod byr, gyda gwell manteision ariannol, fyddai’n caniatáu amser i adolygu’r model cyflwyno.

Byddaihyn hefyd yn rhoi cefnogaeth i raglen o resymoli asedau fel sy’n cael ei osod allan yn ein Cynllun Corfforaethol ac yn ystyried sut y cawn y budd cymunedol mwyaf o unrhyw drefniant yn y dyfodol.

Penderfyniad:

Cytunodd y Cabinet i ymestyn y Cytundeb Gwasanaeth gyda Chydfenter Norsaidd tan 31 Rhagfyr 2025 yn amodol ar gytuno ar well manteision ariannol ac adolygu’r model cyflwyno a gofynion y dyfodol.

Yreitem nesaf ar yr agenda a gyflwynwyd gan yr Arweinydd oedd adroddiad yn amlinellu’r rhwymedigaethau ariannol yn deillio o’r cynnig i leihau Cronfa Integreiddio Ranbarthol Gwent, gan ddisgrifio sut y sefydlwyd y gronfa fel rhan o’r Rhaglen Lywodraethu i arwain a chefnogi trawsnewid mewn gofal cymdeithasol ac iechyd ar draws y sector cyhoeddus.

Sefydlwyd y Gronfa Integreiddio Ranbarthol fel rhaglen bum-mlynedd i greu newid cadarnhaol ac arloesedd er mwyn gwella gwasanaethau i’n dinasyddion mwyaf bregus. Yr oedd cyfanswm y Gronfa Integreiddio Ranbarthol  yr un fath am y pum mlynedd gyfan, ond y cynnig oedd ei lleihau er mwyn rhyddhau arian bob blwyddyn i brosiectau newydd tra bod prosiectau a gyllidwyd yn flaenorol yn cael eu prif-ffrydio.

Foddbynnag, yr oedd y gronfa yn olynydd i raglenni blaenorol a gyllidwyd gan grantiau y Gronfa Gofal Integredig.

Yroedd llawer o’r rhaglenni yr arferid eu cyllido gan y Gronfa Gofal Integredig ac a gyllidir yn awr gan y Gronfa Integreiddio Ranbarthol yn hanfodol er mwyn parhau i gyflwyno gofal cymdeithasol yn ddiogel i wasanaethau plant ac oedolion.

Ymysgrhai o’r amryfal wasanaethau a gefnogir gan y gronfa y mae gwasanaethau ymyriad cynnar i bobl â dementia, cefnogaeth i ofalwyr di-dâl, gofal Gwarcheidwaeth Arbennig a gwelyau camu i fyny / camu i lawr.

Y mae llawer o’r gwasanaethau yn cael eu rheoli a’u rhedeg yn rhanbarthol, ond y mae gwasanaethau ar gyfer ein trigolion ni yn unig yn derbyn cyfanswm o £2,049,655 mewn Cyllid Rhanbarthol Integredig. Yn 2023/2024, blwyddyn gyntaf y lleihau, bydd yn rhaid i ni sicrhau £396,719 er mwyn cynnal y gwasanaethau presennol.

Yroedd cydweithwyr yn y Cabinet yn cefnogi’r uchelgais i allu parhau i gyflwyno arloesedd a sicrhau bod gwersi cadarnhaol yn rhan allweddol o gyflwyno ein gwasanaethau. Byddai’r cynnig i leihau’r cyllid yn raddol yn fecanwaith i ryddhau carian grantiau wedi treialu modelau newydd fel cynlluniau peilot.

Gwaetha’rmodd, byddai’r newid yn y rhagolygon ariannol  yn golygu y byddai mabwysiadu’r lleihau graddol yn golygu diwedd ar wasanaethau allweddol gan na fyddai modd i ni eu cyllido o gyllidebau eraill.

Y mae pob awdurdod lleol a Bwrdd Iechyd ar hyn o bryd yn rhoi ystyriaeth i’r trefniadau lleihau graddol presennol a’r heriau y mae model o’r fath yn gynrychioli. Y mae Bwrdd Partneriaeth Rhanbarthol Gwent yn ceisio barn y partneriaid er mwyn dod i gytundeb.

SylwadauAelodau’r Cabinet:

·         Soniodd y Cynghorydd Hughes, sy’n cynrychioli’r Cabinet ar Fwrdd Partneriaeth Rhanbarthol Gwent, fod Casnewydd yn dal wedi ymrwymo i amcanion y GIR a’r cynnydd sylweddol a wnaed eisoes. Yr ydym eisiau gweld newid trawsnewidiol yn digwydd ar draws y sectorau iechyd a gofal cymdeithasol er budd dinasyddion Cymru, Casnewydd a rhanbarth Gwent. Bu cryn newidiadau economaidd ers sefydlu’r gronfa, oedd wedi dod a heriau o ran gweithredu’r lleihau. Yr ofn oedd y byddai hyn yn tanseilio’r galwadau craidd ac elfennau o’r ddarpariaeth. Bydd lleihau’r arian  ...  view the full Cofnodion text for item 11.

Yreitem nesaf ar yr agenda a gyflwynwyd gan yr Arweinydd oedd Adroddiad Blynyddol y Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol.

Yroedd gan y Cyfarwyddwr Strategol, fel y Cyfarwyddwr dynodedig dros Wasanaethau Cymdeithasol, ddyletswydd statudol dan Ddeddf Gwasanaethau Cymdeithasol a Lles (Cymru) 2014 ac fel y’i diwygiwyd gan Ddeddf Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2016 i gynhyrchu adroddiad blynyddol i’r Cyngor.

Rhaidi’r adroddiad osod allan asesiad personol ein Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol o berfformiad y Gwasanaethau Cymdeithasol i gyflwyni ei swyddogaethau gofal cymdeithasol yn ystod y 12 mis a aeth heibio.

Yroedd yr adroddiad hwn yn ymdrin â’r cyfnod 2021 i 2022 ac wedi ei osod allan yn y fformat a nodwyd dan y canllawiau.

Gwahoddoddyr Arweinydd y Cyfarwyddwr Strategol Gwasanaethau Cymdeithasol i ddweud ychydig o eiriau.

Crybwyllodd y Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol waith caled y staff oedd yn dal i roi gwasanaeth i ddinasyddion bregus ar waethaf yr amgylchiadau heriol. Dylem ymfalchïo yn ein cydweithwyr a’r gwaith maent yn wneud. Diolchodd y  Cyfarwyddwr Strategol i’r Arweinydd am y cyfle i siarad.

Yn ystod y cyfnod hwn, yr oedd y Cyngor wedi gweld ailstrwythuro ein tîm Uwch-reoli a phenodi Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol parhaol. Wrth gwrs, effeithiwyd yn enfawr ar gyflwyno gofal cymdeithasol yn 2021 2022, yn gyntaf gan covid a chyfyngiadau’r pandemig, ac yn fuan wedyn, problemau costau byw.

Ychwanegoddyr Arweinydd hefyd fod staff ar draws yr holl Wasanaethau Cymdeithasol yn parhau i roi’r rhan fwyaf o’u darpariaethau wyneb yn wyneb, er yn manteisio ar weithio hybrid mewn rhai meysydd allweddol. Yr ydym yn parhau i ddysgu a gwella arferion o ran y dull hwn o weithio.

SylwadauAelodau’r Cabinet:

·         Nododd y Cynghorydd Hughes mai adroddiad ôl-weithredol oedd hwn, a dymunodd ymddeoliad hapus i Chris Humphries. Yr oedd gan y gwasanaethau cymdeithasol dîm rheoli eithriadol oedd yn cwrdd â heriau’r pandemig yn ogystal â’r newidiadau strwythurol. Y mae’r maes gwasanaeth yn dal i gadw trigolion Casnewydd yn ddiogel, ac yr oedd yr Aelod Cabinet felly’n teimlo bod yr adroddiad hwn yn amlygu eu rhagoriaeth. Byddai’r Gwasanaethau Cymdeithasol yn dal i wynebu mwy fyth o alwadau, ac yr oedd y staff yn glod i’r ddinas. Diolchodd y  Cynghorydd Hughes hefyd i’r Cynghorydd Cockeram, y cyn-Aelod Cabinet, yn ogystal â Sally-Ann Jenkins, y Cyfarwyddwr Strategol Gwasanaethau Cymdeithasol gan gydnabod ei gwaith caled a’i chyfraniad i bob rhan o’r ddinas.

·         Diolchodd y Cynghorydd Marshall i’r Arweinydd am y gefnogaeth ariannol ychwanegol o ran y newidiadau a ddigwyddodd adeg yr adroddiad. Teimlai’r Aelod Cabinet dros Wasanaethau Cymdeithasol fod yr Arweinydd yn iawn i dynnu sylw at y mentrau arloesol yn y gwasanaeth, megis y gwaith Babi a Fi, oedd yn arfer da yng Nghasnewydd.  Yr oedd yr adroddiad yn glir, mawl, agored a thryloyw, a diolchodd i’r Cyfarwyddwr, y rheolwyr a’r holl staff am eu parodrwydd i helpu eraill  ...  view the full Cofnodion text for item 12.

Cyflwynoddyr Arweinydd yr adroddiad uchod, sef ymateb y Cyngor i’r pwysau allanol oedd yn cael effaith ar eu gwasanaethau.

Mae’radroddiad yn rhoi trosolwg o’r effaith economaidd ehangach ar lefel y DU a Chymru ers cyflwyno’r adroddiad diwethaf i’r Cabinet ym mis Tachwedd 2022.

Yroedd y sefyllfa yn heriol, ac y mae’n bwysig i bawb gydweithio gyda phartneriaid er mwyn gallu cynnal ein trigolion mwyaf bregus gymaint ag y gallwn. 

Yroedd cymunedau ledled Casnewydd yn wynebu pwysau ariannol digynsail oherwydd cynnydd mewn chwyddiant ym mhrisiau ynni, bwyd, morgeisi, rhent a chostau eraill i aelwydydd. 

Yn ychwanegol at hyn, yr oedd y sector cyhoeddus gan gynnwys Cyngor Dinas Casnewydd, busnesau, elusennau a mudiadau nid-am-elw hefyd yn wynebu costau cynyddol ac yn gorfod gwneud penderfyniadau anodd o ran y gwasanaethau a ddarperir ac yn pasio’r costau hyn ymlaen i’r cwsmer. Rhagwelir y bydd mwy o heriau yn y gaeaf, a mwy o effaith ar gymunedau a busnesau. 

Diolchoddyr Arweinydd i’r staff am eu gwaith caled cyson. Y mae  Casnewydd yn ddinas noddfa a byddai’n rhoi cefnogaeth i’r sawl fydd ei angen.

Yroedd gan Gasnewydd hanes maith o groesawu pobl oedd yn chwilio am nodded, ac y mae’n parhau i gynnig lle diogel i’r sawl sy’n ffoi rhag rhyfel ac erledigaeth, ac y mae’r Cyngor yn llawn gefnogi cynlluniau Llywodraethau’r Du a Chymru i roi nodded ddiogel.

Yroedd hyn,  fodd bynnag, yn rhoi mwy o alw ar wasanaethau’r Cyngor ac yn enwedig ar y stoc tai preifat a gwasanaethau gofal cymdeithasol.

Yroedd trigolion oedd yn cael anhawster felly’n cael eu hannog i gysylltu â’r Cyngor a fyddai’n darparu cymorth a chefnogaeth i bobl dalu eu biliau a cheisio eu hatal rhag mynd i drafferthion ariannol. 

Yroedd gweithio gyda phartneriaid yn bwysig i gyrraedd y nod hwn. Fel Cadeirydd UnCasnewydd, yr oedd yr Arweinydd yn hyderus am y partneriaethau cryf ledled y ddinas, ac y mae ymrwymiad ac ymroddiad yr holl bartneriaid i wneud popeth yn eu gallu yn galonogol, fel y gwelwyd mewn uwch-gynhadledd costau byw ym mis Tachwedd, a gynhaliwyd gan yr Arweinydd.

Byddaiswyddogion yn parhau i hwyluso digwyddiadau cymunedol ledled y ddinas gydag amrywiaeth o bartneriaid er mwyn rhoi cyngor a chyfarwyddyd arm y gefnogaeth sydd ar gael o ffynonellau lleol a chenedlaethol, a byddant yn parhau i gefnogi mentrau Llywodraeth Cymru gan gynnwys mannau cynnes a chymorth i hawlio’r hyn sy’n ddyledus

SylwadauAelodau’r Cabinet:

·         Soniodd y Cynghorydd Davies am waith caled y gwirfoddolwyr oedd yn mynd â bwyd i’r rhai hynny yng Nghasnewydd oedd mewn angen. Gwnaeth y Cynghorydd Spencer Siôn Corn arbennig i blant yn ei ward.  Diolchodd yr Aelod Cabinet i ysgolion yng Nghasnewydd am weithio’n galed yn ogystal ag am ddarparu talebau bwyd ar gyfer prydau ysgol.

·         Soniodd y Cynghorydd Clarke ei fod  ...  view the full Cofnodion text for item 13.

Hwnoedd yr adroddiad misol rheolaidd ar y rhaglen waith. 

I dderbyn y rhaglen a gyfoeswyd.

Penderfyniad:

Cytunodd y Cabinet ar y Rhaglen Waith.