Agenda and minutes

Y Cynghorydd Marshall.

Dim wedi’u derbyn.

Eitem 4 Adroddiad Monitro Cyllideb a Refeniw Mis Medi: Cyfeiriodd y Cynghorydd Davies at bwynt cywirdeb.  Newid y sylw sy’n nodi bod dim cronfeydd wrth gefn gwario yn Ysgolion Casnewydd i ddweud bod gorwariant o £5.4m wedi bod.

Felly derbyniwyd y Cofnodion yn amodol ar yr uchod.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad cyntaf i gydweithwyr yn y Cabinet a oedd yn ymdrin â chynigion cyllideb ddrafft a chyllideb 2024/25 y Cyngor.

Amlinellodd yr adroddiad y rhagdybiaethau cynllunio allweddol ar gyfer y gyllideb arfaethedig, buddsoddiadau a'r arbedion yr oedd eu hangen i gynhyrchu cyllideb flynyddol gytbwys, ac a oedd hefyd yn cyflawni cyllid cynaliadwy yn y dyfodol i sicrhau bod y Cyngor yn parhau i ddarparu gwasanaethau i drigolion Casnewydd ac yn cyflawni ei flaenoriaethau.

Nododd yr adroddiad hefyd y trefniadau ymgynghori a'r amserlen i gytuno ar gynigion cyllideb derfynol i'w hystyried yng nghyfarfod y Cyngor llawn ddiwedd mis Chwefror. 

Dechreuwyd yr ymgynghoriad ar y gyllideb yn hwyrach na'r arfer i sicrhau sicrwydd ar 'setliad grant cynnal refeniw' craidd y Cyngor ac ystyried y bwlch yn y gyllideb. 

Mae angen gwneud mwy o waith cyn cytuno ar y cynigion cyllideb derfynol, o ran agweddau ar y setliad ei hun.  Er bod bwlch yng nghyllideb y Cyngor ar gyfer 2024/25, roedd yr Arweinydd yn falch o gadarnhau ei fod yn is na'r adeg hon y llynedd a'r blynyddoedd blaenorol. Cadarnhaodd yr adroddiad fwlch yn y gyllideb cyn arbedion o £3.8m oherwydd bod cyllid yn cynyddu ar gyfradd is na’r cynnydd mewn costau.   

Rhoddodd yr Arweinydd fwy o fanylion am rannau allweddol o'r gyllideb ddrafft i'r Cabinet.

Mae cyllideb y Cyngor yn parhau’n destun cynnydd sylweddol mewn prisiau a chwyddiant ar gyflog a chontractau gofal cymdeithasol, a ysgogir yn bennaf gan y cynnydd sylweddol yn isafswm cyflog y DU ac, yn fwy penodol yng Nghasnewydd, y cyfraddau 'cyflog byw gwirioneddol'. Roedd y cynnydd yn llai na'r disgwyl yn ôl ym mis Chwefror 2023, oherwydd costau ynni sylweddol is ac mae rhywfaint o'r gostyngiad hwnnw wedi'i gadw yn ôl i fuddsoddi mewn cyllideb arian cyfatebol newydd yn erbyn grantiau Llywodraeth Cymru ar gyfer prosiectau lleihau carbon. 

Y galw ar wasanaethau oedd yr her fwyaf o hyd. Mae cynyddiadau parhaus yn effeithio ar ofal cymdeithasol plant a darpariaeth digartrefedd gyda phroblemau etifeddol Covid a heriau presennol costau byw. Mae'r rhain yn cynrychioli'r risgiau mwyaf i gynaliadwyedd ariannol y Cyngor yn y dyfodol ac mae gwaith i sefydlogi'r rhain i'r graddau mwyaf posibl yn parhau. Cafodd Casnewydd y cynnydd canrannol uchaf yn ei setliad cyllid craidd gan Lywodraeth Cymru, wedi'i yrru gan ffactorau demograffig fel poblogaeth gynyddol. Cynyddodd y cyllid 4.7%, sy'n £13.5m arall o gyllid.  

Mae'r Cyngor yn ymgynghori ar gynnydd o 8.5% yn y Dreth Gyngor;

o  Mae'r man cychwyn yn is na bron pob cyngor arall yng Nghymru a'r DU. Mewn termau arian parod, mae'r cynnydd yn llawer is na'r hyn y gallai'r ganran ei awgrymu. Dangosodd yr adroddiad y byddai hyn yn £1.50 i £2.01 yr wythnos ar gyfer y tai hynny yn y bandiau mwyaf cyffredin yng Nghasnewydd ac mae'n parhau’n un o'r cyfraddau Treth Gyngor isaf yng Nghymru a'r DU.

o  Mae'r Cyngor yn cefnogi'r rhai sy'n gymwys i gael cymorth ariannol gyda'u bil Treth Gyngor.

Ni fyddai aelwydydd sy'n dioddef heriau ariannol yn talu'r cynnydd hwn  ...  view the full Cofnodion text for item 4.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad, a oedd yn esbonio’r rhagolygon presennol ar gyfer cyllideb refeniw’r Cyngor a'r cyfleoedd a'r risgiau ariannol sydd i’w gweld yn niweddariad mis Tachwedd.

Dyma'r trydydd adroddiad monitor refeniw a gyflwynwyd i'r Cabinet y flwyddyn ariannol hon ac adlewyrchodd danwariant o £2.523m, sy'n ostyngiad o £1m ar ffigurau mis Medi. Mae'r newid yn bennaf oherwydd costau uwch mewn perthynas â digartrefedd a llety dros dro.  

Roedd y sefyllfa hon yn ystyried y gyllideb wrth gefn a'r tanwariant disgwyliedig yn ystod y flwyddyn yn erbyn cyllidebau ariannu cyfalaf. 

Er y rhagwelwyd tanwariant cyffredinol, dylid nodi y rhagwelwyd y byddai gwasanaethau, gyda'i gilydd, yn gorwario £4.7m, ac eithrio ysgolion. 

Rhoddodd y diweddariad hwn gadarnhad bod rhai o'r risgiau hysbys, ar ddechrau'r flwyddyn, wedi dod yn ffaith a'u bod yn achosi gorwariant sylweddol, yn enwedig o fewn y Gwasanaethau Plant a Thai. Fel y rhagwelwyd, fodd bynnag, ar hyn o bryd roedd yn bosibl gwrthbwyso gorwariant gwasanaethau gyda'r cronfeydd wrth gefn cyffredinol a'r tanwariant o fewn ariannu cyfalaf. 

Roedd yr amrywiadau allweddol o fewn y sefyllfa gyffredinol yn cynnwys:

(i)               Mwy o alw ar draws meysydd gofal cymdeithasol allweddol gan gynnwys lleoliadau y tu allan i’r ardal a brys i blant. Roedd y ddau faes hyn yn unig yn cyfrannu gorwariant o bron i £3.9m i’r sefyllfa gwasanaethau gyffredinol.

(ii)              Roedd y cynnydd yn y galw o fewn y gwasanaeth preswyl ac amhreswyl oedolion yn cyfrannu £1.5m hefyd at y sefyllfa gwasanaethau gyffredinol. Fodd bynnag, roedd hyn yn cael ei wrthbwyso gan orgyflawni incwm gofal cymunedol o ganlyniad i nifer cynyddol o ddefnyddwyr yn cyfrannu at eu gofal.

(iii)            Roedd pwysau sylweddol yn amlwg o fewn Tai a Chymunedau, mewn perthynas â digartrefedd. Er i'r Cyngor ddyrannu cynnydd sylweddol yng nghyllideb 2023/24 i fynd i'r afael ag effaith barhaus y gorwariant a gafwyd y llynedd, roedd costau wedi cynyddu ymhellach a rhagwelwyd gorwariant o £2.4m. Roedd y maes hwn wedi profi cynnydd sylweddol mewn costau dros y ddwy flynedd ddiwethaf, yn dilyn nod polisi Llywodraeth Cymru i leihau digartrefedd yn sylweddol.  Arweiniodd y polisi hwn at gynnydd digynsail yn y galw am lety dros dro, nad oedd cyfraniadau defnyddwyr gwasanaeth na budd-dal tai yn talu'r costau llawn amdano, gan adael i’r Cyngor ysgwyddo'r gost net.

Nododd yr Arweinydd fod Canghellor Llywodraeth y DU wedi gwneud cyhoeddiad yn ei Ddatganiad yr Hydref yngl?n â chymorth ariannol o ran Lwfans Tai Lleol.

Mae'r galw am wasanaethau tai a digartrefedd ar lefelau digynsail oherwydd yr argyfwng costau byw, cyni parhaus, ehangu dyletswyddau digartrefedd statudol ac, yn fwyaf diweddar, Proses Lloches Symlach y Swyddfa Gartref.

Roedd galw mawr, ynghyd â chyflenwad isel o lety yn y sector rhent cymdeithasol a phreifat, yn golygu bod y Cyngor yn ddibynnol ar fathau drud o lety dros dro fel lleoliadau gwely a brecwast, gwestai'r stryd fawr a darparwyr llety dros dro arbenigol. Yn ei gyd-destun, y diffyg i deulu ag angen dau wely mewn gwesty oedd £65 y noson neu'r hyn sy'n cyfateb i tua  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad ar fonitro ac ychwanegiadau’r Rhaglen Gyfalaf ar gyfer mis Tachwedd 2023 i gydweithwyr y Cabinet. Hwn oedd trydydd adroddiad monitro’r flwyddyn ar weithgarwch cyfalaf ac roedd yn rhoi trosolwg o'r rhaglen gyfalaf wedi'i diweddaru, ochr yn ochr â'r sefyllfa alldro a ragwelwyd ym mis Tachwedd eleni. Rhoddodd yr adroddiad y wybodaeth ddiweddaraf am lefel yr hyblygrwydd cyfalaf a oedd ar gael, rhoddodd fanylion yr ychwanegiadau at y rhaglen a nodwyd a cheisiodd gymeradwyaeth y Cabinet ar gyfer yr ychwanegiadau hyn. 

Amlinellodd adran gyntaf yr adroddiad y symudiad yn y gyllideb gyfalaf ers yr adroddiad diwethaf a gyflwynwyd i'r Cabinet ym mis Medi. 

Gwerth net yr ychwanegiadau a’r diwygiadau i'r rhaglen gyfalaf bresennol yn 2023/24 ers hynny oedd £3m, a rhoddwyd dadansoddiad o'r ychwanegiadau hyn yn Atodiad A. Roedd y rhan fwyaf o'r ychwanegiadau newydd yn cael eu hariannu drwy grantiau allanol.

O ganlyniad i'r ychwanegiadau hyn ym mis Tachwedd 2023, y gyllideb bresennol ar gyfer 2023/24 oedd £93.2m erbyn hyn, sy'n sylweddol ac yn heriol i'w gyflawni'n llawn.

Amlinellodd yr adroddiad hefyd lefel y llithriad a oedd yn cael ei ragweld yn erbyn y gyllideb ddiwygiedig o £93.2m. 

Roedd amrywiant o tua £9.6m yn cael ei ragweld, gyda’r rhan fwyaf ohono o ganlyniad i lithriad, gyda'r balans yn ymwneud â thanwariant net. 

Roedd y llithriad a oedd yn cael ei ragweld yn bennaf oherwydd materion a wynebwyd mewn perthynas â llond llaw o gynlluniau mawr, gyda'r llithriad llawn ar gael yn Atodiad B. 

Nododd yr adroddiad fod y ffigurau hyn yn destun adolygiad parhaus ac y gallent newid rhwng nawr a diwedd y flwyddyn ariannol.

Ar y cam hwn o'r flwyddyn, gofynnwyd i'r Cabinet nodi lefel y llithriad, gyda chymeradwyaeth yn cael ei cheisio ar ddiwedd y flwyddyn fel rhan o'r adroddiad alldro. 

Nododd yr adroddiad hefyd lefel yr hyblygrwydd cyfalaf a oedd ar gael ar hyn o bryd, y gellid ei ddefnyddio i gefnogi cynlluniau newydd a blaenoriaethau a oedd yn dod i'r amlwg. 

Roedd hyn bellach yn £8.259m, ac nid oedd unrhyw newidiadau i'r hyblygrwydd ers adroddiad monitro mis Medi. 

Er bod lefel yr hyblygrwydd a oedd ar gael yn uwch nag yr oedd flwyddyn yn ôl, nodwyd pe bai ychydig o faterion sylweddol yn codi yna byddai hyn yn cael ei ddefnyddio.  Mae'r Cyngor yn gallu ymateb i faterion hanfodol, wrth iddynt ddod i'r amlwg. Roedd hyn yn gofyn am reolaeth dynn a blaenoriaethu clir o'r materion mwyaf dybryd a brys yn unig. 

Dylid cymryd unrhyw gyfle i gynyddu'r hyblygrwydd ymhellach, er mwyn ei gwneud yn bosibl sicrhau bod digon o gyllid yn bodoli i ymateb i unrhyw faterion a gododd.

Mae adroddiadau diweddaru rheolaidd yn cynnwys gwybodaeth am gydymffurfiaeth y Cyngor â'i ddangosyddion rheoli materion ariannol a thrysorlys. Mae Atodiad D yn dangos bod y Cyngor wedi cydymffurfio â'i holl ddangosyddion, ar 30 Tachwedd 2023.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§ Nododd y Cynghorydd Davies y cyfeiriad at y cyllid grant Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) a dderbyniwyd gan Lywodraeth Cymru. Dyrannwyd arian i  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad Premiymau Treth Gyngor sy'n delio â chartrefi gwag hirdymor ac ail gartrefi yng Nghasnewydd a'r posibilrwydd o gyflwyno premiymau Treth Gyngor ar yr eiddo hyn. Roedd yr adroddiadau eraill a ystyriwyd gan y Cabinet heddiw yn tynnu sylw at ganlyniadau'r galw cynyddol am dai a'r prinder stoc tai sydd ar gael.

Mae'r effeithiau yn 'ariannol' ar y costau y mae'r Cyngor yn eu hysgwyddo mewn llety digartrefedd byrdymor, a hefyd yn 'gymdeithasol' i'r unigolion a'r teuluoedd yr effeithir arnynt. 

Yn ogystal â diffyg cyffredinol o ran nifer y tai a oedd ar gael, roedd gan Gasnewydd nifer fawr barhaus o eiddo gwag. Byddai premiymau Treth Gyngor, pe byddent yn cael eu cyflwyno, yn annog perchnogion i gymryd camau i adfer eu heiddo i’w defnyddio eto.

Ym mis Tachwedd gofynnwyd i'r Cabinet gytuno y dylid cynnal ymarfer ymgynghori â’r cyhoedd ar gyflwyno premiymau Treth Gyngor a rhoddodd yr adroddiad hwn ganlyniadau'r ymgynghoriad hwnnw.

Cafwyd 470 o ymatebion i'r ymgynghoriad ac mae'r canfyddiadau'n dangos bod mwy na 75% o'r ymatebwyr yn cytuno y dylai Cyngor Dinas Casnewydd gymryd camau i annog perchnogion i adfer eu heiddo i’w defnyddio eto: roedd bron i 60% yn cytuno â chyflwyno 'premiwm' i gyflawni hyn.

Er bod llai o ail gartrefi, dylid sicrhau dull gweithredu cyson ar gyfer yr eiddo hyn sy’n cael eu tanddefnyddio. Felly, mae'r adroddiad yn cynnwys argymhellion i fabwysiadu premiymau Treth Gyngor yng Nghasnewydd, ar gyfer ail gartrefi ac eiddo gwag hirdymor.

Roedd y ddeddfwriaeth yn rhoi rhai eithriadau a oedd yn atal premiwm rhag cael ei godi mewn rhai amgylchiadau. Yn dilyn adborth o'r ymgynghoriad ac i fynd i'r afael â phryderon rhanddeiliaid, argymhellwyd rhai eithriadau 'lleol' cyfyngedig ychwanegol.

Pe bai argymhellion yr adroddiad hwn yn cael eu cytuno, byddai'r mater yn cael ei gyflwyno i'r Cyngor i wneud penderfyniad terfynol. Pe baent yn cael eu cytuno yno, byddent yn cael eu gweithredu ar 1 Ebrill eleni.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§ Diolchodd y Cynghorydd Clarke i'r rhai a gymerodd ran yn y broses ymgynghori a chyfeiriodd at yr argyfwng tai ledled y DU, felly byddai premiymau Treth Gyngor yn helpu.  Nododd yr ymgynghoriad yr hyn y dylai'r premiwm fod gyda phremiwm o 100% yn derbyn yr ymateb mwyaf cadarnhaol.  

§ Dywedodd y Cynghorydd Davies fod argyfwng tai, gyda dros naw mil o drigolion ar y gofrestr dai yng Nghasnewydd yn unig. Roedd datgysylltiad wrth ystyried bod 2565 o eiddo gwag o fewn ffiniau Casnewydd. Cefnogodd y Cynghorydd Davies gyflwyno’r cynnig hwn i'r Cyngor llawn a phe bai’n cael ei fabwysiadu, byddai'n rhan o becyn cymorth a ddefnyddir gan Gyngor Dinas Casnewydd i gynyddu argaeledd stoc dai yn y ddinas.

§ Dywedodd y Cynghorydd Harvey fod swyddogion yn gweithio'n galed yn chwilio am lety i drigolion a theuluoedd a oedd angen llety brys.  Cefnogodd y Cynghorydd Harvey yr adroddiad.

§ Cyfeiriodd y Cynghorydd Hughes at faterion tebyg yng Ngogledd Cymru ac roedd o’r farn bod Casnewydd wedi dod i setliad synhwyrol gyda ffigur premiwm ar y pen  ...  view the full Cofnodion text for item 7.

Rhoddodd yr Arweinydd y wybodaeth ddiweddaraf am berfformiad gwasanaethau yn erbyn eu cynlluniau gwasanaeth ar gyfer 2023/24.

Y llynedd, lansiodd Cyngor Dinas Casnewydd ei Gynllun Corfforaethol ar gyfer 2022-27.  Datblygodd pob gwasanaeth ei gynllun gwasanaeth yn amlinellu ei gyfraniad tuag at gyflawni'r Cynllun Corfforaethol a blaenoriaethau strategol y Cyngor.

Mae'r adroddiad hwn yn hunanfyfyrdod ac yn grynodeb o berfformiad y gwasanaethau ar gyfer chwe mis cyntaf y flwyddyn ariannol hon (1 Ebrill i 30 Medi 2023).

Cyflwynodd pob gwasanaeth ei ddiweddariadau i Bwyllgorau Craffu Perfformiad y Cyngor (Y Pwyllgor Craffu Perfformiad Pobl a'r Pwyllgor Craffu Corfforaethol a Lleoedd).  

Cafodd adborth ac argymhellion y Pwyllgorau Craffu Perfformiad eu cynnwys yn yr adroddiad i'r Cabinet ac uwch dîm arwain y Cyngor eu hystyried. 

Ar y cyfan, adroddodd y gwasanaethau gynnydd cadarnhaol yn erbyn 37 allan o 43 o amcanion gyda dim ond chwe amcan yn nodi ‘Oren’ gan ofyn am ddiweddariad gwella.  

Roedd 61 (53%) o'r mesurau perfformiad yn cyflawni neu'n llwyddo yn erbyn eu targedau. 

Adroddwyd bod 14 (12%) o’r mesurau perfformiad yn brin o fwrw eu targed ac adroddwyd bod 9 (8%) mesur yn Goch ac yn tanberfformio.

Parhaodd y Cabinet i ymrwymo i gefnogi gwasanaethau i wella ar feysydd tanberfformio ond hefyd i ddathlu a chydnabod cyflawniadau gwasanaethau gan ystyried y pwysau yr oedd llawer o wasanaethau yn eu hwynebu. 

Roedd yr adroddiad hefyd yn cynnwys enghreifftiau o ble roedd gwasanaethau'n gwneud gwahaniaeth i drigolion ac roedd yr astudiaethau achos yn adlewyrchu ymroddiad a gwaith caled staff i gefnogi rhai o'r bobl fwyaf agored i niwed a difreintiedig yng Nghasnewydd gan barhau i wella'r ddinas.  

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§   Diolchodd y Cynghorydd Davies i'r Pwyllgor Craffu Perfformiad – Pobl a’r swyddogion am y gwaith a wnaed i adolygu'r cynllun gwasanaeth addysg canol blwyddyn yn effeithiol a soniodd am yr uchafbwyntiau a oedd yn werth eu nodi a'u dathlu.

Nid oedd yr un ysgol yng Nghasnewydd yn destun mesurau arbennig ac amlygodd Estyn nifer dda a oedd yn rhagori a gofynnwyd iddynt ysgrifennu adroddiadau arfer gorau. 

Cwblhaodd Casnewydd y broses gyffredinol o gyflwyno Prydau Ysgol am Ddim i bob plentyn ysgol gynradd, cyn y rhan fwyaf o awdurdodau lleol yng Nghymru. Ers mis Medi, roedd pob plentyn mewn cyfnodau iau a sylfaen yn gallu cael pryd poeth tra yn yr ysgol. 

Diolchodd y Cynghorydd Davies i benaethiaid a staff am y llwyddiannau rhagorol hyn, ynghyd â’r swyddogion a staff Chartwells a weithiodd yn galed i wneud i hyn ddigwydd. 

Penderfyniad:  

Cytunodd y Cabinet ar yr adroddiad asesu canol blwyddyn o berfformiad gwasanaethau.

Cyflwynodd yr Arweinydd Gynllun Pobl newydd y Cyngor ar gyfer 2023/2028 i'r Cabinet. 

Yn dilyn datblygu'r Cynllun Corfforaethol yn 2022, datblygwyd nifer o gynlluniau hanfodol, fel y Strategaeth Ddigidol a'r flwyddyn nesaf, y Cynllun Cydraddoldeb Strategol newydd. 

Byddai’r Cynllun Pobl yn helpu i ddenu, datblygu a chadw'r gweithlu sydd ei angen i gyflawni dyheadau. Y gweithlu yw ased mwyaf gwerthfawr y Cyngor o hyd, ac mae'r cynllun hwn yn anelu at nodi blaenoriaethau pobl.

Dechreuodd y gwaith o ddatblygu themâu'r Cynllun Pobl yng nghanol 2023 drwy ymgysylltu â staff, rheolwyr ac undebau llafur. Daeth pedair thema strategol i'r amlwg drwy ymgysylltu'n helaeth â rhanddeiliaid, sef:

o  Cynrychiolaeth a Thrawsnewid - sicrhau bod y gweithlu'n fwy cynrychioliadol o'r ddinas, tra'n galluogi gweithlu trawsnewidiol a blaengar   

o  Lles Gweithwyr – cefnogi lles staff gan gyfrannu at greu amgylchedd gwaith cadarnhaol.

o  Ymgysylltu â Gweithwyr – datblygu ffyrdd o ymgysylltu â staff, creu ymrwymiad a pherfformiad uchel, ymgorffori gwerthoedd a pharodrwydd i gyflawni ar gyfer dinasyddion.

o  Profiad Gweithwyr - datblygu fel cyflogwr o ddewis a chefnogi recriwtio a chadw.

Mae'r ddogfen Cynllun Pobl sydd wedi'i chynnwys yn yr adroddiad yn amlinellu'r pedair thema hyn a chynllun ar gyfer y gweithlu dros ei gylch bywyd. Mae'r cynllun hefyd yn rhoi mewnwelediad i'r camau cadarnhaol sy'n cefnogi'r gwaith cyflawni, ac yn nodi'r gwaith gyda gweithwyr i ddatblygu gwerthoedd staff newydd a fyddai'n cael eu lansio ochr yn ochr â'r cynllun. 

Talodd yr Arweinydd ei theyrnged bersonol ei hun i'r Prif Weithredwr am ei chyfraniad at drawsnewid y Cyngor a nododd ei bod yn arweinydd rhagorol o ran trawsnewid. Diolchodd yr Arweinydd i'r tîm a oedd yn ymwneud â hyn. Roedd yn bwysig i'r diwylliant sefydliadol ac i brofiad gwaith yr holl weithwyr ar draws y sefydliad cyfan. Manteisiodd yr Arweinydd hefyd ar y cyfle i ddiolch i'r Cynghorydd Batrouni, fel yr Aelod Cabinet dros Drawsnewid Sefydliadol.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§ Adleisiodd y Cynghorydd Batrouni ddiolchiadau’r Arweinydd a dywedodd fod y staff yn hanfodol i lwyddiant y ddinas ac yn gwneud gwaith rhagorol. Mae cyfnod anodd o'n blaenau ac mae'r ddogfen hon yn rhan o'r daith i roi'r sgiliau cywir i staff er mwyn iddynt gyflawni i drigolion nawr ac yn y dyfodol.   

§ Roedd y Cynghorydd Davies yn falch o gefnogi mabwysiadu'r Cynllun Pobl fel dogfen gefnogol lle'r oedd iechyd a lles yn cael blaenoriaeth amlwg. Roedd yn hanfodol nid yn unig bod Cyngor Dinas Casnewydd yn denu unigolion brwdfrydig a medrus iawn a oedd am weithio i Gyngor Dinas Casnewydd, ond yn bwysig hefyd fod y Cyngor yn eu cadw. Wrth symud ymlaen roedd yn bwysig bod y cynllun yn cyflawni'r amcanion hyn, ac roedd yn galonogol gweld bod cynllun gweithredu clir eisoes ar waith.

§ Dywedodd y Cynghorydd Hughes fod cadw staff mewn gwasanaethau cymdeithasol yn faes anodd ac roedd am sicrhau staff bod eu lles yn cael ei gymryd o ddifrif, a bod eu gwaith caled yn cael ei werthfawrogi.

Penderfyniad:  

Adolygodd y Cabinet y Cynllun Pobl a chytunodd ar  ...  view the full Cofnodion text for item 9.

Cyflwynodd yr Arweinydd ddiweddariad ar Gofrestr Risgiau Corfforaethol y Cyngor ar gyfer diwedd Chwarter 2 (1 Mehefin i 30 Medi 2023).

Roedd y Strategaeth Rheoli Risgiau a’r Gofrestr Risgiau Corfforaethol yn galluogi’r weinyddiaeth a swyddogion i nodi, rheoli a monitro'n effeithiol y risgiau hynny a allai atal cyflawni'r blaenoriaethau strategol ac ymgymryd â dyletswyddau statudol fel awdurdod lleol.

Cyflwynwyd adroddiad risgiau Chwarter 2 i Bwyllgor Llywodraethu ac Archwilio'r Cyngor ym mis Tachwedd 2023 ac nid oedd angen unrhyw argymhellion nac adborth i'r Cabinet eu hystyried. 

Ar ddiwedd Chwarter 2, roedd gan y Cyngor 43 o risgiau wedi'u cofnodi ar draws un ar ddeg o wasanaethau’r Cyngor.

Cafodd y risgiau hynny yr ystyriwyd eu bod yn peri’r risg fwyaf sylweddol wrth gyflawni Cynllun Corfforaethol y Cyngor ac wrth ddarparu ei wasanaethau eu huwchgyfeirio i Gofrestr Risgiau Corfforaethol y Cyngor i'w monitro. 

Ar ddiwedd Chwarter 2, cofnodwyd 15 o risgiau yn y Gofrestr Risgiau Corfforaethol.

        9 o Risgiau Difrifol (15 i 25).

        6 o Risgiau Mawr (7 i 14).

O gymharu â chofrestr risgiau corfforaethol Chwarter 1, cynyddodd un sgôr risg (Ystâd Eiddo Cyngor Casnewydd) o 16 i 20 a gwnaeth un sgôr risg, Sefydlogrwydd Darparwyr Gwasanaethau Cymdeithasol, wella gan leihau o 20 i 16.

Adroddwyd y 14 o risgiau a oedd yn weddill gyda'r un sgôr risg â chwarter un. 

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§  Tynnodd y Cynghorydd Hughes sylw at y gwelliannau o ran y gwendidau yn y sector darparwyr allanol, a oedd yn cael ei effeithio’n fawr gan yr argyfwng costau byw a gwasanaethau.  Roedd timau yn recriwtio rheolwyr newydd ac yn ailgynllunio eu strwythurau ac yn cryfhau eu gwydnwch i barhau i ddarparu lefel uchel o wasanaeth i drigolion agored i niwed.  

Penderfyniad:  

Ystyriodd y Cabinet gynnwys diweddariad chwarter 2 ar y Gofrestr Risgiau Corfforaethol.

Roedd yr adroddiad diwethaf a gyflwynwyd gan yr Arweinydd yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am y pwysau allanol yr oedd y Cyngor yn eu hwynebu. Wrth symud i 2024, roedd effaith yr argyfwng costau byw a'r pwysau ar wasanaethau tai a digartrefedd yn parhau i gael ei theimlo. Mae'r diweddariad misol hwn yn bwysig i drafod materion sy'n codi o bwysau allanol ac amlygu cyfleoedd i drigolion.

Roedd cydweithio â phartneriaid a chymunedau yn ystod y cyfnod heriol hwn yn parhau’n hanfodol i gefnogi'r rhai mewn angen. 

Gan weithio gyda'r Sefydliad Tegwch Iechyd fel rhanbarth Marmot, roedd y Cabinet yn ymwybodol bod tlodi yn cael effaith eang. 

Mae helpu cymunedau ysgolion i ddeall yn well dlodi, ei effaith ar ddysgu a sut y gellir ei leihau neu ei ddileu yn rhan allweddol o Strategaeth Tlodi’r Gwasanaethau Addysg.

Yng Nghasnewydd, mae'r prif reswm dros ddigartrefedd yn parhau oherwydd colli llety rhent ac roedd gan gostau rhent cynyddol y potensial i gynyddu'r galw ar wasanaethau tai a digartrefedd ymhellach.

Croesawyd y cynnydd yng nghap y Lwfans Tai Lleol i'r degfed canradd ar hugain o fis Ebrill 2024 ond gyda'r pwysau ehangach ar y Sector Rhent Preifat yng Nghasnewydd, roedd effaith y newidiadau hyn i'w gweld o hyd. 

Manteisiodd yr Arweinydd ar y cyfle i annog trigolion a oedd yn cael anawsterau i gysylltu â'r Cyngor i gael gwybodaeth ac i gael eu cyfeirio at y cyngor a'r cymorth a oedd ar gael; gellid gwneud hyn yn bersonol, dros y ffôn neu drwy fynd i'r tudalennau cymorth a chyngor ar wefan y Cyngor. 

Roedd yn galonogol gweld yr Ymgynghorwyr Costau Byw newydd eu penodi yn cydweithio â swyddogion mewnol, gan gynnwys cydweithwyr addysg, ac asiantaethau partner i roi cyngor, arweiniad a chymorth i drigolion ledled y ddinas, gyda digwyddiadau a sioeau teithiol eisoes wedi'u cynllunio ar gyfer 2024.

Er mwyn cefnogi rhai o'r dinasyddion mwyaf agored i niwed yn ystod misoedd y gaeaf, cydweithiodd y Cyngor â phartneriaid i sefydlu rhwydwaith o fannau dros dro y gellid eu defnyddio dan y Protocol Argyfwng Tywydd Garw, gan gynnig lloches i bobl sy'n cysgu ar y stryd.

Parhaodd yr Arweinydd a Chadeirydd Casnewydd yn Un i eirioli dros weithio mewn partneriaeth fel rhywbeth sy'n hanfodol i gefnogi trigolion a busnesau ac unwaith eto, anogwyd unrhyw un a oedd mewn angen i gael gafael ar y cymorth a oedd ar gael. Tynnodd yr Arweinydd sylw hefyd at y cyllid grant a oedd ar gael ar gyfer hybiau cynnes mewn grwpiau cymunedol a dywedodd y gallai'r rhai sydd â diddordeb gysylltu â Chymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Gwent i gael mwy o wybodaeth.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§ Cytunodd y Cynghorydd Harvey gyda'r Arweinydd ei bod yn bwysig adolygu'r adroddiad hwn bob mis a soniodd Harvey am y trigolion a'r teuluoedd hynny sy'n dioddef o broblemau iechyd meddwl oherwydd yr argyfwng costau byw. Diolchodd y Cynghorydd Harvey hefyd i'r staff am eu cymorth i drigolion.

§ Diolchodd y Cynghorydd Davies i’r swyddogion o fewn y tîm addysg am ymuno â'r  ...  view the full Cofnodion text for item 11.

Dolen:

https://sway.office.com/S4tq5PrUBWkehEHH?ref=Link

Nododd yr Arweinydd ddogfen gryno Casnewydd yn Un sydd wedi'i chynnwys er gwybodaeth i ni.

Mae'r ddogfen yn rhoi diweddariadau gan Bartneriaeth Casnewydd yn Un, fel diweddariadau ar Fwrdd Gwasanaeth Cyhoeddus Gwent, Cynllun Gweithredu Lleol Casnewydd, y Rhwydwaith Lles Integredig a Chymunedau Sy'n Dda i Bobl H?n. 

Manteisiodd yr Arweinydd ar y cyfle i ddiolch i’r partneriaid am eu cyfraniadau.

Hwn oedd yr adroddiad misol rheolaidd ar y Rhaglen Waith.

Penderfyniad:  

Cytunodd y Cabinet ar y rhaglen waith.