Agenda, decisions and minutes

Dim.

Datganodd y Cynghorydd Adan fuddiant o dan Eitem 6.

Cafodd cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 11 Rhagfyr 2024 eu derbyn fel cofnod gwir.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad ar y cynigion cyllideb ddrafft i gydweithwyr yn y Cabinet.

Cyhoeddwyd y setliad llywodraeth leol drafft ar 11 Rhagfyr 2024. 

Bwlch cyllideb 2025/26 cyn arbedion oedd £4.329m (£21.375m dros y tymor canolig). Roedd angen i'r Cyngor reoli'r diffyg hwn i gynhyrchu cyllidebau blynyddol cytbwys a darparu cyllid cynaliadwy yn y dyfodol a sicrhaodd fod y Cyngor yn parhau i ddarparu gwasanaethau i drigolion yng Nghasnewydd a chyflawni ei flaenoriaethau. 

Byddai trigolion a rhanddeiliaid eraill yn cael cyfle i roi adborth i’w

ystyried gan y Cabinet cyn iddo argymell ei gynigion cyllideb derfynol i'r Cyngor llawn. 

Nododd yr adroddiad hwn y cynigion cyllideb ddrafft gan gynnwys pwysau a buddsoddiadau, arbedion cyllideb a chynnydd yn y dreth gyngor leol.

Cyflwynodd y Cynghorwyr D Davies, Corten a Lacey eu cefnogaeth i'r adroddiad.

I gael mynediad at recordiad llawn o’r sylwadau a wnaed gan aelodau etholedig, cyfeiriwch at Sianel YouTube y Cyngor.    Democratic meetings / Cyfarfodydd democrataidd.     

Penderfyniad:        

Bod y Cabinet yn:

Mae’r ddogfen hon ar gael yn Saesneg / This document is available in English

1.         Cytuno ar y cynigion drafft canlynol ar gyfer ymgynghori â'r cyhoedd:

i)                  Y cynigion arbedion cyllideb yn Atodiad 4 (tabl cryno) ac yn Atodiad 10 (cynigion manwl). ii)                Y cynnydd o 6.7% yn y dreth gyngor, cynnydd wythnosol o £1.29 - £1.72 ar gyfer eiddo ym Mand A i C, y bandiau mwyaf cyffredin yng Nghasnewydd, fel y nodwyd ym mharagraff 3.7. iii)               Y ffioedd a’r taliadau arfaethedig yn Atodiad 6. iv)               Y buddsoddiadau cyllideb a ddangoswyd yn Atodiad 2, gan gynnwys y rhai ar gyfer ysgolion. 

2.         Cymeradwywyd:

v)               Y defnydd o'r Gronfa Drawsnewid Wrth Gefn i ariannu costau gweithredu'r cynigion a restrwyd yn Atodiad 5, cyfanswm o £199,000.

3.         Nodwyd:

i)Yr arbedion a weithredwyd o dan awdurdod dirprwyedig yn Atodiad 5.

Y sefyllfa o ran datblygu cyllideb gytbwys ar gyfer 2025/26, gan nodi bod y sefyllfa'n destun adolygiad a diweddariadau parhaus rhwng nawr a chyfarfod y Cabinet ym mis Chwefror, pan gytunir ar y gyllideb derfynol.  

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad ar sefyllfa monitro refeniw mis Tachwedd 2024, a oedd yn adlewyrchu tanwariant wedi’i ragweld o £4.573m, gan ystyried y gyllideb wrth gefn. 

Roedd yr ardaloedd mwyaf sylweddol o orwariant gwasanaeth o fewn Tai a Chymunedau, oherwydd y galw am lety dros dro, o fewn Addysg, oherwydd costau cynyddol Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY) / trafnidiaeth ysgol arbennig, a gwariant ar ddarpariaeth ADY leol, ac o fewn y Gwasanaethau Plant. 

Rhagamcanwyd y byddai ysgolion yn gorwario ar eu cyllid refeniw gan £3.8m, felly roedd angen monitro agos i sicrhau bod ysgolion yn gweithredu i sicrhau bod sefyllfaoedd diffyg yn cael eu hosgoi lle bynnag y bo modd. Yn ddiweddar, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru gyllid ychwanegol yn ystod y flwyddyn ar gyfer ysgolion a fyddai'n gwella'r sefyllfa, er nad oedd dyraniadau unigol yn hysbys eto.

Cyflwynodd y Cynghorwyr Drewett, D Davies, Clarke a Lacey eu cefnogaeth i'r adroddiad.

I gael mynediad at recordiad llawn o’r sylwadau a wnaed gan aelodau etholedig, cyfeiriwch at Sianel YouTube y Cyngor.    Democratic meetings / Cyfarfodydd democrataidd.     

Penderfyniad:        

Bod y Cabinet yn:

1.         Nodi’r sefyllfa gyffredinol ar gyfer y gyllideb wedi’i rhagweld a amlinellwyd yn yr adroddiad hwn.

2.         Nodi’r diffyg cyffredinol o ran cyflawni arbedion a dderbyniwyd fel rhan o gyllideb refeniw 2024/25. 

3.         Nodi’r sefyllfa gyffredinol mewn perthynas ag ysgolion, gan gydnabod y risg y gallai rhai sefyllfaoedd diffyg unigol ddod i'r amlwg erbyn diwedd y flwyddyn ariannol.

4.         Nodi’r symudiadau mewn cronfeydd wrth gefn wedi’u rhagweld.

5.         Cymeradwyo’r trosglwyddiadau cronfeydd wrth gefn a argymhellwyd, fel y nodwyd yn 4.3.

6.         Nodi’r risgiau a nodwyd drwy gydol yr adroddiad ac yn sylwadau'r Pennaeth Cyllid, fel y materion galw sy'n cael eu profi o fewn y Gwasanaethau Digartrefedd a Phlant.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad ar fonitro ac ychwanegiadau’r Rhaglen Gyfalaf ar gyfer mis Tachwedd 2024. Amlinellodd yr adran gyntaf y symudiad yn y gyllideb gyfalaf ers yr adroddiad diwethaf a gyflwynwyd i'r Cabinet ym mis Tachwedd, oedd yr adroddiad ar fonitro ac ychwanegiadau ar gyfer mis Medi 2024/25.

Nododd yr adroddiad hefyd lefel yr hyblygrwydd cyfalaf a oedd ar gael ar hyn o bryd, y gellid ei ddefnyddio i gefnogi cynlluniau newydd a blaenoriaethau a oedd yn dod i'r amlwg. 

Er yr oedd lefel yr hyblygrwydd yn ymddangos yn rhesymol ar hyn o bryd, roedd angen rheoli'n dynn y defnydd ohono o hyd, fel bod y Cyngor yn gallu ymateb i faterion hanfodol, wrth iddynt ddod i'r amlwg. Roedd hyn yn gofyn am flaenoriaethu clir o'r materion mwyaf dybryd a brys yn unig. 

Cadarnhaodd yr adroddiad fod y Cyngor wedi cydymffurfio â'i ddangosyddion materion ariannol, ac eithrio dau ddangosydd a osodwyd ar gyfer 2024/25 fel yr amlinellwyd yn yr adroddiad.

Roedd y Cynghorwyr D Davies ac Adan yn cefnogi'r adroddiad.

I gael mynediad at recordiad llawn o’r sylwadau a wnaed gan aelodau etholedig, cyfeiriwch at Sianel YouTube y Cyngor.    Democratic meetings / Cyfarfodydd democrataidd.     

Penderfyniad:        

Bod y Cabinet yn:

1.         Cymeradwyo’r ychwanegiadau i'r Rhaglen Gyfalaf y gofynnwyd amdanynt yn yr adroddiad (Atodiad A). 

2.         Nodi’r sefyllfa alldro gwariant cyfalaf wedi’i rhagweld ar gyfer 2024/25. 

3.         Nodi’r diwygiadau a'r llithriad dangosol ar gyfer y rhaglen gyfalaf.

4.         Nodi’r adnoddau cyfalaf a oedd ar ôl ('hyblygrwydd') a'r defnydd a glustnodwyd o'r adnoddau hynny.  

5.         Nodi bod y dangosyddion materion ariannol Rheoli Trysorlys yn yr adroddiad wedi’u cynnwys.  

6.         Nodi’r defnydd o hyblygrwydd fel y nodwyd yn yr adroddiad.

Rhoddodd yr Aelod Cabinet dros Asedau a Seilwaith wybod i gydweithwyr yn y Cabinet am ganlyniadau'r ymgynghoriad cyhoeddus ynghylch terfynau cyflymder 20mya yn y ddinas.

Nododd yr adroddiad gefndir cyflwyno'r terfyn cyflymder diofyn 20mya ar draws y ddinas a'r penderfyniad gan Lywodraeth Cymru (LlC) i ymgymryd â "chyfnod gwrando" yn dilyn deiseb genedlaethol yn galw am ddirymu'r terfyn cyflymder 20mya. Yn gysylltiedig â'r cyfnod gwrando cynhyrchodd LlC ganllawiau a meini prawf wedi'u diweddaru ar gyfer lle byddai terfynau 20mya yn briodol, gan gynnwys ffactorau fel dwysedd preswyl, gweithgarwch cerddwyr a beicwyr a lleoliadau cyfleusterau fel ysgolion.

Byddai penderfyniad i fwrw ymlaen yn galluogi'r "Hysbysiad o Gynigion" i gael ei gyhoeddi fel cam cyntaf y broses gorchymyn traffig i wneud y ffyrdd hyn yn rhai â therfyn cyflymder 30mya.  Fel ymgynghoriad statudol, gall y cynigion hyn wedyn ddenu sylwadau sy’n cefnogi neu’n gwrthwynebu gan y cyhoedd.

Trafodwyd adrodd a datrys y sylwadau hyn yn yr adroddiad hefyd.

Roedd y Cynghorydd Lacey yn cefnogi’r adroddiad. 

I gael mynediad at recordiad llawn o’r sylwadau a wnaed gan aelodau etholedig, cyfeiriwch at Sianel YouTube y Cyngor.    Democratic meetings / Cyfarfodydd democrataidd.     

Penderfyniad:        

Bod y Cabinet yn:

1.         Ystyried ac yn nodi cynnwys yr adroddiad hwn.

2.         Cymeradwyo cyhoeddi Hysbysiad o Gynigion er mwyn cynyddu’r terfyn cyflymder i 30mya ar y priffyrdd a'r rhannau o briffyrdd a nodwyd yn yr adroddiad hwn.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr Adroddiad Asesu Canol Blwyddyn ar gynnydd gwasanaethau yn erbyn eu Cynlluniau Gwasanaeth ar gyfer 2024/25, a oedd yn cefnogi’r gwaith o gyflawni Cynllun Corfforaethol y Cyngor ar gyfer 2022-27 a'i bedwar Amcan Lles. 

Rhoddodd yr adroddiad hwn grynodeb o'r cynnydd y mae gwasanaethau wedi'i wneud yn ystod chwe mis cyntaf 2024/25 (1 Ebrill i 30 Medi 2024).

Yn ogystal â thynnu sylw at enghreifftiau cadarnhaol a nodwyd yn y cynlluniau gwasanaeth, cydnabu’r adroddiad yr heriau a'r risgiau mewn meysydd allweddol o wasanaethau cwsmeriaid, tai a digartrefedd, anghenion dysgu ychwanegol a gofal cymdeithasol.  Mae'r rhain i gyd yn feysydd blaenoriaeth uchel i'r Cabinet gefnogi a gwella'r gwasanaethau a gynigir i drigolion.

Roedd y Cynghorwyr D Davies, Lacey, Clarke, Adan a Corten yn cefnogi’r adroddiad gan ganmol gwaith ac ymdrech tîm gweithwyr y Cyngor o dan eu portffolios priodol.

Ychwanegodd y Prif Weithredwr fod heriau o safbwynt swyddog fel yr amlinellwyd yn yr eitemau blaenorol ar yr Agenda.  Roedd heriau yng ngoleuni'r gyllideb ac roedd staff i'w canmol am eu gwaith caled.

I gael mynediad at recordiad llawn o’r sylwadau a wnaed gan aelodau etholedig, cyfeiriwch at Sianel YouTube y Cyngor.    Democratic meetings / Cyfarfodydd democrataidd.     

Penderfyniad:        

Cytunodd y Cabinet ar yr adroddiad Asesu Canol Blwyddyn o berfformiad gwasanaethau.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad i gydweithwyr yn y Cabinet, a oedd yn ei gwneud yn ofynnol i banel annibynnol asesu trefniadau'r Cyngor i sicrhau ei fod:

•            yn arfer ei swyddogaethau'n effeithiol,

•            yn defnyddio ei adnoddau’n economaidd, yn effeithlon ac yn effeithiol, ac

•            wedi sefydlu trefniadau llywodraethu effeithiol ar gyfer sicrhau'r uchod.

Penodwyd Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru i gefnogi’r gwaith o baratoi a chyflawni’r Asesiad.

Roedd disgwyl i'r Asesiad gael ei gynnal ym mis Mawrth 2026 a byddai diweddariadau pellach yn cael eu rhoi drwy gydol y flwyddyn.

I gefnogi'r gwaith hwn, byddai’r Arolwg Trigolion Cenedlaethol (mewn cydweithrediad â Data Cymru, CLlLC)

 yn cael ei gynnal yn haf 2025. Byddai canlyniadau'r arolwg yn

 cael eu hystyried yn ogystal â thystiolaeth o weithgarwch ymgynghori, cwynion ac ymgysylltu’r Cyngor.

Penderfyniad:        

Cytunodd y Cabinet y byddai’r Asesiad Perfformiad Panel yn cael ei gynnal ym mis Mawrth 2026 ac y byddai'r Prif Weithredwr a'r Cyfarwyddwr Strategol (Trawsnewid a Chorfforaethol) yn cymryd y camau hynny a oedd yn angenrheidiol i sefydlu hyn.

Cliciwch ar y ddolen i weld Crynodeb Busnes Un Casnewydd:

 https://sway.cloud.microsoft/NIbMYPjPesXOu2Qv?ref=Link

Cafodd y ddolen i Ddogfen Crynodeb Casnewydd yn Un ei chynnwys er gwybodaeth.

 https://sway.cloud.microsoft/NIbMYPjPesXOu2Qv?ref=Link

Rhoddodd y ddogfen hon y wybodaeth ddiweddaraf gan Bartneriaeth Casnewydd yn Un.

Dyma oedd yr adroddiad misol rheolaidd ar y rhaglen waith. 

Penderfyniad:        

Cytunodd y Cabinet ar y rhaglen waith.