Agenda and minutes

Y Cynghorwyr Allan Morris, Richard Morgan

Dim.

Derbyniwyd.

Penderfynwyd:

Cytunwyd bod cofnodion y cyfarfod blaenorol a gynhaliwyd ar 13 Gorffennaf yn gofnod gwir a chywir

Derbyn unrhyw gyhoeddiadau y mae’r Cadeirydd yn dymuno eu gwneud.

Dim cyhoeddiadau.

Cynghorydd Jane Mudd - Arweinydd y Cyngor

Arweinydd yr Wrthblaid – Cynghorydd Matthew Evans

 Arweinydd Plaid Annibynwyr Casnewydd – Cynghorydd Kevin Whitehead

Rhoddodd y Cadeirydd ddisgrifiad byr ynghylch pam roedd y Pwyllgor Safonau wedi gofyn am bresenoldeb Arweinwyr y Grwpiau. Nododd y Cadeirydd fod y Pwyllgor eisoes wedi mynegi pryder ynghylch nifer y Cynghorwyr a oedd wedi cwblhau hyfforddiant Cod Ymddygiad ac yn dymuno sicrhau bod yr Arweinwyr Gr?p yn annog atebolrwydd wrth sicrhau bod yr hyfforddiant wedi'i gwblhau gan eu grwpiau. 

Gofynnodd y Cadeirydd i Arweinwyr y Gr?p ddarparu eu diweddariadau llafar.

Dywedodd yr Arweinydd wrth y pwyllgor fod gan y gr?p gydymffurfiad 100% â'r hyfforddiant Cod Ymddygiad ac ychwanegodd ei bod yn dymuno tynnu sylw at ymgysylltiad aelodau â hyfforddiant arall oedd ar gael. Nododd yr Arweinydd ei bod yn bwysig tynnu sylw nad oedd yr Aelodau bob amser yn gallu manteisio ar gyfleoedd hyfforddi ychwanegol oherwydd ymrwymiadau eraill a'i bod wedi bod yn falch o'r cynnydd a wnaethpwyd.

Roedd yr Arweinydd yn dymuno codi mater ynghylch dyletswydd arweinwyr gr?p ond nododd y gellid trafod hyn yn dilyn cyflwyniadau eraill Arweinydd y Gr?p. Dywedodd yr Arweinydd wrth y Pwyllgor y byddai hyfforddiant ar ddiogelwch Aelodau yn y chwarter nesaf a phwysleisiodd bwysigrwydd y sesiwn hon.

Diolchodd y Cadeirydd i'r Arweinydd am ei chyflwyniad a dywedodd ei bod yn gadarnhaol nodi'r hyfforddiant Cod Ymddygiad Presenoldeb 100%.

Gofynnodd y Cadeirydd i Arweinydd yr Wrthblaid, y Cynghorydd Matthew Evans roi'r wybodaeth ddiweddaraf.

Dywedodd y Cynghorydd Evans wrth y Pwyllgor fod yr holl Aelodau wedi cwblhau'r hyfforddiant Cod Ymddygiad ac ychwanegodd y gofynnwyd am y ffigyrau ar gyfer mynychu hyfforddiant ychwanegol eisoes. Nododd y Cynghorydd Evans ei fod wedi cael ei drafod yn flaenorol bod gorgyffwrdd yn aml gyda hyfforddiant lle gallai fod gofyn i Aelodau ailadrodd yr un hyfforddiant ar gyfer swyddi allanol sydd ganddynt a holwyd a ellid trafod hyn. Nododd y Cynghorydd Evans nad oedd cwynion wedi bod am Ymddygiad y Cynghorydd ers y diweddariad diwethaf.

Diolchodd y Cadeirydd i'r Cynghorydd Evans a gwahoddodd Arweinydd Plaid Annibynnol Casnewydd, y Cynghorydd Whitehead i siarad.

Diolchodd y Cynghorydd Whitehead i'r Cadeirydd a dywedodd ei fod yn cytuno â'r Arweinydd ynghylch hyfforddiant diogelwch personol. Nododd y Cynghorydd Whitehead bwysigrwydd perthnasedd hyfforddiant i unigolion, ac ychwanegodd ei fod yn ymddiried yn yr Aelodau i fod yn ymwybodol o'r hyn sy'n berthnasol iddynt hwy eu hunain a'u rolau. Dywedodd y Cynghorydd Whitehead ei fod yn agored i bob cyfle hyfforddi.

Amlygodd y Cadeirydd mai rôl y Pwyllgor Safonau oedd lleihau'r tebygolrwydd y bydd cwynion am Aelodau'n cael eu gwneud drwy annog Aelodau i gwblhau hyfforddiant perthnasol.

Nododd y Cynghorydd Whitehead bwysigrwydd mynychu hyfforddiant a rhoi'r hyfforddiant ar waith, gan fod perygl y bydd adroddiadau'n cael eu gwneud i'r Ombwdsmon ar gyfer materion y gellid eu hystyried yn ddibwys, ac roedd hyn yn rhywbeth y dylid paratoi Aelodau ar ei gyfer.

Darllenodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol y datganiad a ddarparwyd gan Arweinydd Plaid Annibynnol Llyswyry, y Cynghorydd Morris  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Bydd y Swyddog Monitro yn adrodd ar unrhyw gwynion a dderbyniwyd ers y cyfarfod diwethaf.

Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau nad oedd cwynion wedi cael eu cadarnhau, a bu rhai cwynion na chymerwyd ymlaen i'r Ombwdsmon ymchwilio iddynt, gan gynnwys buddiannau nas datgelwyd gan Gynghorwyr Cymuned. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau wrth y Pwyllgor nad oedd gan Gynghorwyr Cymuned y gofyniad i ddatgelu buddiannau o fewn 28 diwrnod o ddechrau swydd. Eglurodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau mewn un achos fod achos posibl o dorri rheolau wedi bod, fodd bynnag, bod cyngor wedi'i gynnig i'r Aelod er mwyn adfer hyn.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod un g?yn wedi bod yn honni methiant i siarad yn wrthrychol mewn cyfarfod, a diffyg ymateb i e-byst. Ni chafwyd unrhyw dystiolaeth o doriad yn yr achos hwn.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod adroddiad o iaith dreisgar a gwahaniaethol a bwlio wedi bod ond nododd nad oedd tystiolaeth i gadarnhau'r honiadau, felly eto nid oedd unrhyw doriad.

Nododd Aelod o'r Pwyllgor y bu rhywfaint o drafodaeth ynghylch y Datganiad o Fuddiannau i Gynghorwyr Cymunedol a dywedodd, er bod gofyn iddynt ddatgan eu buddiannau, nid yw'n ofynnol iddynt eu datgan ar unwaith wrth ymuno. Nodwyd mewn llawer o achosion y byddai Cynghorwyr Cymunedol newydd yn cael ffurflen i'w llenwi pan fyddant yn bresennol, ond roedd hyn wedi disgyn oherwydd cyfarfodydd ar-lein.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod dyletswydd barhaus i ddatgan buddiannau a dywedodd wrth y Pwyllgor y dylai Clercod y Cyngor Cymuned fod yn monitro hyn. Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod dadl dros sicrhau bod hyfforddiant Cod Ymddygiad ar gael i Gynghorwyr Cymunedol ac y byddai hyn yn cael ei archwilio.

Tynnodd Aelod o'r Pwyllgor sylw at os yw Aelodau'r Cyngor Cymuned yn ansicr am unrhyw beth gan gynnwys y datgan buddiannau, yna mae'n werth gofyn bob amser.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y dylai'r Clercod allu rhoi cyngor ar y mater hwn fel rhan o'u cylch gwaith.

Penderfynwyd:

Nododd y Pwyllgor Safonau yr adroddiad Cwynion.

Cyflwynodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau Ganllawiau Statudol ac Anstatudol Llywodraeth Cymru ar gyfer Prif Gynghorau a thynnodd sylw at yr adrannau perthnasol ar gyfer y Pwyllgor Safonau. Atgoffodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y Pwyllgor o'r adroddiad drafft a rannwyd gyda nhw ym mis Mawrth 2022 pan oedd yr ymgynghoriad wedi dechrau a chadarnhau mai dyma fersiwn derfynol yr adroddiad. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod pedwar maes perthnasol o dan Ganllawiau Statudol Adran 4 a oedd yn cynnwys canllawiau ar swyddogaeth Arweinwyr y Gr?p mewn perthynas ag ymddygiad a monitro ohonynt, swyddogaeth y Pwyllgorau Safonau ac Adroddiad Blynyddol y Pwyllgor Safonau.

Amlygodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau i'r Pwyllgor y canllaw i gynorthwyo'r Arweinwyr Gr?p a nododd ei fod yn egluro'r rôl; Gan nodi, er bod ymddygiad yn fater i bob Aelod unigol, dylai'r Arweinwyr Grwpiau gymryd camau rhesymol i gynnal safonau ymddygiad uchel drwy hyrwyddo safonau uchel a mynd i'r afael â diffyg cydymffurfio. Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod yr adroddiad yn amlinellu rhai enghreifftiau o gamau y gellid eu cymryd megis hyfforddiant, cyfleoedd datblygu ac ymddygiad modelu. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod dyletswydd ar Arweinwyr Grwpiau i gydweithredu a chynnal perthynas waith dda gyda'r Pwyllgor Safonau a'r Swyddog Monitro i sicrhau cydweithrediad yr Aelodau. Ychwanegodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod dyletswydd ar Arweinwyr y Gr?p i adrodd unrhyw bryderon ynghylch ymddygiad Aelodau.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau wrth y Pwyllgor ei fod wedi'i nodi yn yr adroddiad, ar ddechrau pob blwyddyn fwrdeistrefol, y bydd yr Arweinwyr Gr?p yn cyfarfod â'r Pwyllgor Safonau i ystyried sut y byddant yn cydweithio, pa mor aml y byddant yn mynychu'r Arweinwyr Gr?p mewn cyfarfodydd ac i osod trothwy cydymffurfio ag Arweinwyr y Gr?p mewn perthynas â'r Cod Ymddygiad. Amlygodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod yn rhaid i Arweinydd y Gr?p sefyll yn ôl unrhyw gamau disgyblu y cytunwyd arnynt gan y Pwyllgor Safonau.     

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod Adran 5 yn adlewyrchu'r pwyntiau blaenorol o safbwynt swyddogaethau'r Pwyllgor Safonau. Ychwanegodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y byddai gan y Pwyllgor rôl hefyd yn y dull o ymdrin ag Anrhegion a Lletygarwch a dywedodd wrth y Pwyllgor fod dull presennol Cyngor Dinas Casnewydd yn cyd-fynd â'r dull gweithredu Cymru Gyfan.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau wrth y Pwyllgor fod Adran 6 yr adroddiad yn cynnwys gwybodaeth yn ymwneud â chyngor a hyfforddiant i Arweinwyr Grwpiau er mwyn sicrhau eu bod yn cydymffurfio â'u dyletswyddau a nododd nad oedd unrhyw hyfforddiant yn cael ei gynnig iddynt ar hyn o bryd. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y byddai hyn yn cael ei drafod gyda'r Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol a'i gyflwyno yng nghyfarfod nesaf y Pwyllgor Safonau.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod dyletswydd ar y Pwyllgor Safonau i ddarparu adroddiad blynyddol ac ychwanegodd y byddai'r fersiwn newydd yn ddyledus cyn gynted â phosibl yn dilyn diwedd y flwyddyn ariannol. Eglurodd Pennaeth y  ...  view the full Cofnodion text for item 7.

Nododd y Cadeirydd y byddai'r adroddiad hwn yn fyrrach fel y nodwyd yn flaenorol gan Bennaeth y Gyfraith a Safonau.

Nododd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol y gofyniad i lunio adroddiad ar ddiwedd y flwyddyn ariannol. Dywedodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol wrth y Pwyllgor y byddai'r adroddiad yn cynnwys crynodeb o Weithredoedd ac Argymhellion y Pwyllgor yn ogystal ag asesiad o Arweinwyr y Gr?p a'u cydymffurfiaeth â'u dyletswyddau. Byddai copi o'r adroddiad yn cael ei ddarparu i'r Ombwdsmon a'r Cynghorau Cymuned.

Amlygodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol fod hyn wedi'i gynnwys ddiwethaf ym mis Tachwedd 2022 ac y byddai'r adroddiad yn fyrrach i ganiatáu cyd-fynd â'r amserlenni newydd.

Diolchodd y Cadeirydd i'r Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol a nododd ei bod yn gadarnhaol bod y Pwyllgor yn gallu ymgysylltu â'r adroddiad a'r Arweinwyr Gr?p cyn y newidiadau.

Canmolodd aelod o'r Pwyllgor yr adroddiad a dywedodd ei fod yn grynodeb a chyd-destun da a defnyddiol. Fodd bynnag, gwnaeth ofyn am gynnwys tabl o gynnwys ac amlygodd fod rhai camgymeriadau teipio a fformatio y byddai angen eu cywiro.

Dywedodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol wrth y Pwyllgor y byddai'r Adroddiad Blynyddol yn mynd i'r Cyngor llawn ar 28 Tachwedd.

Nododd y Cadeirydd fod y Cynghorydd Hourahine wedi cyflwyno adroddiad y flwyddyn flaenorol yn y Cyngor llawn ac wedi holi a oedd y Pwyllgor yn fodlon gydag Aelod o'r Pwyllgor yn cyflwyno'r adroddiad.

Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y byddai croeso i'r Cadeirydd gyflwyno'r adroddiad.

Nododd y Cadeirydd y gallai fod yn werthfawr iddo fynychu'r Cyngor i gyflwyno'r adroddiad er mwyn parhau i godi proffil y Pwyllgor Safonau a chefnogi Cyswllt parhaus. Cefnogwyd hyn gan Aelodau'r Pwyllgor gan fod y Pwyllgor Safonau yn annibynnol ar Gyngor Dinas Casnewydd fel corff, ac efallai y bydd y Cynghorwyr yn dymuno gofyn cwestiynau dilynol. Teimlai Aelodau'r Pwyllgor y byddai hyn yn dangos bod y Pwyllgor Safonau yn gweithredu, yn ystyrlon ac yn berthnasol.

Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y byddai angen gwahoddiad ffurfiol gan yr Arweinydd i siarad yn y Cyngor llawn.

Dywedodd y Cadeirydd y byddai ei bresenoldeb yn dda i adeiladu perthnasoedd ac i dynnu sylw at yr ymrwymiadau o'u hochr.

Penderfynwyd:

Nododd y Pwyllgor yr adroddiad, a phenderfynwyd y byddai'r Cadeirydd Safonau yn cyflwyno'r adroddiad yn y Cyngor llawn ar 28 Tachwedd 2023.

https://adjudicationpanel.gov.wales/decisions/1/2023-04--2024-04

Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau adroddiad yr Ombwdsmon yn crynhoi'r achosion yng Nghymru dros y flwyddyn ddiwethaf. Amlygodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau achos o ddiddordeb lle rhoddwyd mesur interim ar waith gan yr Ombwdsmon a Llysoedd y Tribiwnlys.

Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod yr achos yn ymwneud â Chynghorydd o Geredigion a honnodd ei fod yn mynd at unigolion amrywiol, ac aflonyddu tebyg i stelcio.  Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod gofyn i'r tribiwnlys achos ystyried a oes tystiolaeth olwg gyntaf er mwyn gwneud penderfyniad dros dro i ddangos bod methiant wedi bod i gydymffurfio â'r Cod Ymddygiad, a fyddai'r toriad yn debygol o arwain at waharddiad yn ogystal ag a oedd gwaharddiad er budd y cyhoedd. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod y panel yn ystyried yr holl dystiolaeth ac yn penderfynu bod yr amodau uchod yn cael eu bodloni a bod penderfyniad wedi'i wneud i atal y cyn gynghorydd am gyfnod o 6 mis i ganiatáu i'r Ombwdsmon gwblhau'r achos.

Trafododd y Pwyllgor yr achos ac archwilio perthnasedd y Cod Ymddygiad mewn perthynas ag ymchwiliadau'r heddlu fel hyn. er na fyddai stelcian yn ymwneud â'r Cod Ymddygiad pe bai person yn cael ei gael yn euog yna byddai'n dod yn fater Cod Ymddygiad. Rhoddodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau yr enghraifft, pan fu problem gyda Chynghorydd Dinas Casnewydd, nad oeddent wedi gallu rhoi unrhyw beth ar waith ynghylch Cod Ymddygiad nes bod yr Heddlu wedi cwblhau eu hymchwiliad. Amlygodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau wrth y Pwyllgor fod y Cynghorydd wedi camddefnyddio ei swydd fel Cynghorydd yn yr achos hwn, ac felly byddai wedi dod yn fater Cod Ymddygiad ar unwaith.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod enghreifftiau eraill yn yr adroddiad a ddarparwyd megis enghraifft lle'r oedd Aelod wedi anfon llu o e-byst at swyddogion, wedi gwneud sylwadau difrïol a'i fod wedi datgelu gwybodaeth ac o ganlyniad wedi ei anghymhwyso. Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y bu achos arall lle roedd Aelod wedi rhoi gwybodaeth gamarweiniol i Archwilio Cymru i hyrwyddo delwedd well ohono'i hun.

Penderfynwyd

Nododd y Pwyllgor y wybodaeth ddiweddaraf ar lafar ar gyfer Dyfarnu Cymru.

Nododd y Cadeirydd mai Pennaeth y Gyfraith a Safonau oedd i ddarparu diweddariad byr ar gr?p y Pwyllgor Safonau a Swyddogion Monitro Cymru Gyfan.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau ei bod wedi cael ei drafod bod y cofnodion o Fforwm y Pwyllgor Safonau Cenedlaethol i'w rhoi mewn fformat priodol lle gellid eu rhannu i'r Awdurdodau Lleol heb ddatgelu gwybodaeth a dywedodd y byddai hyn yn cael ei gyflwyno i gyfarfod nesaf y Pwyllgor.

Dywedodd y Cadeirydd fod y gwaith ychwanegol sydd ei angen i gydymffurfio â safon Cymru Gyfan o bwysigrwydd mawr ac y dylid gwneud ymdrech i ddeall hynny'n llawn a'i oblygiadau.

Nododd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol fod Llythyr Blynyddol yr Ombwdsmon, yr Adroddiad Blynyddol, Adolygiad ac Anrhegion a Lletygarwch y Cyngor Cymuned ar y blaenraglen waith.

Penderfynwyd

Penderfynwyd ychwanegu'r eitemau canlynol at y blaenraglen waith; diweddariad ar lafar ar Bwyllgor Safonau Cymru Gyfan, trafodaeth ar y gwaith sydd ei angen i gydymffurfio â'r Canllawiau Statudol Cenedlaethol ar gyfer Prif Gynghorau, llythyr blynyddol yr ombwdsmon, yr Adroddiad Blynyddol Safonau, Adolygiad y Cyngor Cymuned ac Anrhegion a Lletygarwch.

Standards Committee Meeting - 19th October 2023

Cyfarfod y Pwyllgor Safonau - 19 Hydref 2023