Agenda and minutes

Dim.

Cytunwyd bod cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 24 Hydref 2019 yn gofnod gwir.

Eitem 6: Cadeirydd y Cyngor

Teimlwyd nad oedd y cofnodion yn adlewyrchu'r drafodaeth hirfaith a fu yngl?n â'r pwnc hwn.  Roedd yn bwysig nodi bod y costau ychwanegol a phwynt o egwyddor ar wahanu rolau yn bryder cyffredinol ac felly gwnaed penderfyniad unfrydol gan y Pwyllgor i beidio â phenodi Cadeirydd i'r Cyngor/Aelod Llywyddol.

Eitem 5: IRP ar gyfer Cymru Adroddiad Blynyddol Drafft 2020

Nododd y Pwyllgor fod yr adroddiad uchod wedi dod i law yn gynharach yn yr wythnos o dan faterion sy'n codi ac y byddai'n cael ei ychwanegu at raglen waith y Cyngor ar gyfer Ebrill 2020.

Fel rhan o'r flaenraglen waith a'r cylch gorchwyl ar gyfer y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd, roedd yn ofynnol i'r Pwyllgor barhau i adolygu trefniadau llywodraethu cyfansoddiadol y Cyngor.

Yn unol â'r cynllun dirprwyo a gymeradwywyd gan y Cyngor, a nodir yn rhan 3 Atodiad 3 o gyfansoddiad y Cyngor, dirprwywyd nifer o swyddogaethau statudol i'r penaethiaid gwasanaeth hynny a oedd wedi'u hawdurdodi i gyflawni'r dyletswyddau hyn ar ran y Cyngor.  Cafodd Cynllun Dirprwyo Swyddogion ei adolygu ddiwethaf a'i ddiweddaru ym mis Hydref 2017 ac ers hynny; bu rhai newidiadau deddfwriaethol a diwygiadau i weithdrefnau'r Cyngor.  Roedd angen i'r newidiadau a'r diwygiadau hyn gael eu hymgorffori mewn cynllun dirprwyo diwygiedig wedi'i ddiweddaru i'w fabwysiadu gan y cyngor llawn.

Ar y rhan fwyaf, nid oedd angen diwygio'r cynllun dirprwyo blaenorol yn sylweddol.  Fodd bynnag, ers yr adolygiad diwethaf, cyflwynwyd deddfwriaeth newydd i ymdrin â systemau draenio cynaliadwy ("SDCau") ar gyfer datblygiadau newydd a phwerau dirprwyedig ychwanegol sydd eu hangen i roi pennaeth gwasanaethau'r ddinas i'w alluogi i benderfynu ar geisiadau a'r holl swyddogaethau cysylltiedig eraill o dan Atodlen 3 o Ddeddf Rheoli Llifogydd a D?r 2010 ar ran y Cyngor fel y Corff Cymeradwyo SDCau ("CCDC").

Yn ogystal â hyn, rhoddwyd gwybod i'r Pwyllgor fod newidiadau wedi'u gwneud i'r cynllun dirprwyo presennol i roi dirprwyaeth lawn i'r Pennaeth Tai Adfywio a buddsoddi i benderfynu ar fân drafodion eiddo, fel yr argymhellwyd yn flaenorol gan y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd yn ei gyfarfod ym mis Tachwedd 2018.

Sylwadau'r Pwyllgor:

§  Gofynnodd y Pwyllgor a oedd atebolrwydd ar gyfer Aelodau'r Cabinet o dan y trefniant newydd hwn ac a fyddai'n rhaid eu galw i mewn.  Cynghorwyd, gan fod hwn bellach wedi'i ddyrannu i bennaeth gwasanaethau Strydlun a Dinas a bod unrhyw benderfyniadau'n cael eu gwneud gan y swyddog cyfrifol oherwydd cymhlethdodau technegol y materion hyn.  Roedd hyn yn debyg i'r penderfyniadau a wnaed gan y gr?p Rheoli Adeiladu lle byddai swyddog cymwys mewn gwell sefyllfa i awdurdodi'r penderfyniadau hyn.

§  Cyfeiriodd y Pwyllgor at y Ddeddf Gamblo a phe bai gan Gasnewydd bwerau i ganiatáu i gasinos weithredu yn y ddinas.  Mater o bolisi oedd hwn ac roedd gwahanol fathau o drwyddedau, rhai ohonynt ag elfen o ddisgresiwn lleol.  Pe byddai casino yn agor o fewn y ddinas byddai'n cael ei ystyried fel barn polisi o fewn rolau'r Arweinydd.

§  Cyfeiriodd y Pwyllgor yn gyffredinol hefyd at y Cynllun Dirprwyo sy'n penodi'r Prif Weithredwr fel Swyddog Canlyniadau'r Cyngor.  Hysbyswyd y Pwyllgor na fu'n ofynnol i'r Prif Weithredwr erioed fod yn Swyddog Canlyniadau ac mewn rhai cynghorau fel Caerdydd, ymgymerodd y Pennaeth Cyllid â'r ddyletswydd hon.  Dewisodd Cyngor Dinas Casnewydd ddynodi'r Prif Weithredwr.  Fodd bynnag, golygai deddfwriaeth newydd a orfodwyd gan Lywodraeth Cymru y byddai teitl y Swyddog Canlyniadau yn gysylltiedig â phob Prif Weithredwr yng Nghymru yn y dyfodol heb unrhyw gymhelliant ariannol ychwanegol.  Cafwyd trafodaeth fer ynghylch ffioedd a chyfrifoldebau'r Swyddog Canlyniadau.

Cytunwyd:

Cytunodd y Pwyllgor ar y newidiadau arfaethedig i'r Cynllun Dirprwyo i Swyddogion ac argymhellodd y dylid  ...  view the full Cofnodion text for item 3.

Teimlwyd nad oedd yr aelodau yn manteisio ar y cymorth ariannol a oedd ar gael i'r rhai â chyfrifoldebau gofalu sylfaenol am blentyn neu oedolyn a/neu anghenion cymorth personol pan nad oedd y rhain yn dod o dan fudd statudol neu ddarpariaeth arall. 

Felly roedd yr Ombwdsmon am atgoffa cynghorwyr o'r budd hwn drwy'r adroddiad atodol hwn er mwyn codi ymwybyddiaeth drwy'r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd.   Gan fod lwfansau'n cael eu cyhoeddi, teimlwyd y gallai cynghorwyr hefyd deimlo'n rhy swil i ddatgan y lwfans, ond byddai unrhyw gais am ofal yn cael ei gyhoeddi fel rhestr ddienw.

Sylwadau gan Gynghorwyr:

§  Cytunodd y Cadeirydd fod y rhan fwyaf o'r aelodau'n ymwybodol iawn o'r lwfansau yr oeddent yn eu hawlio yn enwedig treuliau presenoldeb cyffredinol, gan eu bod yn teimlo eu bod yn rhan o waith craffu cyhoeddus.

§  Dywedwyd wrth y Pwyllgor y byddai gan yr Aelodau hawl o hyd i gael y lwfans hwn ynghyd â'r lwfans gofal ychwanegol, a allai gael ei dderbyn gan y Llywodraeth. Roedd hwn ar gael hefyd i uwch ddeiliaid cyflog megis Aelodau'r Cabinet ac i'r Aelodau hynny a oedd yn mynychu cyfarfodydd.

§  Cytunodd y Pwyllgor y dylai Aelodau gael gwybod am y lwfans ychwanegol hwn ac y byddai'r cymorth ariannol yn rhoi sicrwydd i'r rhai sydd â phlant neu oedolion sydd angen gofal ychwanegol.

Cytunwyd:

Argymhellodd y pwyllgor fod crynodeb o'r adroddiad atodol yn cael ei ddosbarthu i bob aelod er gwybodaeth iddo, gan Arweinydd y Tîm Llywodraethu.

Cytunwyd yn flaenorol bod y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd yn adolygu cefnogaeth i Gynghorwyr yn eu gwaith ward fel rhan o'r rhaglen waith ar gyfer 2018-19. Cytunodd y Pwyllgor ar gwmpas adolygiad pellach o'r trefniadau cymorth ac ymgysylltu ym mis Gorffennaf 2018. Roedd yr ymchwil flaenorol wedi canolbwyntio'n bennaf ar y dulliau ymgysylltu eu hunain, a Phwyllgorau Cymdogaeth/cyfarfodydd wardiau yn benodol. Roedd y ffocws, felly, ar yr adolygiad ychwanegol hwn yn ymwneud yn benodol â'r cymorth ymarferol yr oedd ei angen ar gynghorwyr i wneud eu gwaith ward yn effeithiol, drwy'r holl ddulliau gwahanol a oedd ar gael iddynt.

Cafodd y Pwyllgor gyflwyniadau interim ar uwchraddio i Aelodau TG a datblygu pecyn i Aelodau ar-lein i gynorthwyo a chefnogi cynghorwyr i gyflawni eu rôl gynrychioliadol o fewn eu cymunedau lleol. Oherwydd newidiadau, fodd bynnag, mewn personél allweddol ac yn aelodau o'r Pwyllgor, ni chafodd canlyniad yr adolygiad erioed ei gwblhau a'i gymeradwyo'n ffurfiol.  Yn benodol, ni thynnwyd unrhyw gasgliadau terfynol ynghylch a ddylai'r pwyllgorau cymdogaeth/cyfarfod ward barhau yn eu ffurf bresennol yng ngoleuni'r datblygiadau sylweddol mewn dulliau eraill o ymgysylltu â chymunedau lleol o fewn wardiau unigol.

Felly, crynhodd yr adroddiad hwn ganlyniad yr adolygiad o gymorth i gynghorwyr yn eu gwaith ward a gwahoddwyd y Pwyllgor i ystyried y dewisiadau ynghylch pwyllgorau cymdogaeth/cyfarfodydd ward.

Sylwadau'r Pwyllgor:

Roedd y Pwyllgor yn deall nad oedd yna ddull cyson o fynd i'r cyfarfodydd ward.  Nodwyd hefyd nad oedd pob un o Aelodau'r ward yn gallu lleisio eu barn yn y cyfarfod hwn.

§   Roedd aelodau ward T?-Du yn eiriolwyr brwd dros gyfarfodydd ward, a oedd yn anwleidyddol ac yn ddefnyddiol i breswylwyr o safbwynt gwybodaeth.  Roeddent hefyd yn bwysig i etholwyr sy'n codi materion unigol gydag aelodau wardiau ac roeddent yn boblogaidd.

§   Roedd rhai preswylwyr nad oeddent yn defnyddio cyfryngau cymdeithasol yn teimlo bod cyfarfodydd ward yn ddefnyddiol, a theimlwyd y byddai cynghorwyr yn colli eu cymuned pe bai cyfarfodydd ward yn cael eu colli. 

§   Roedd trefniadau ad hoc neu ymylol ar waith ar gyfer rhai wardiau yn dal i fod yn effeithiol, fel cynnal cyfarfodydd i drafod y gyllideb neu faterion strategol eraill a fyddai'n effeithio ar drigolion ledled y ddinas.

§   Nid oedd rhai o Aelodau'r ward yn rhedeg cymorthfeydd ward Fodd bynnag, os oedd gan etholwyr bryderon, byddent yn cyfarfod â hwy ar sail un i un, fel Allt-yr-ynn.

§   Teimlwyd felly bod gan bob ward ffordd unigol o gynnal eu cyfarfodydd ward ac roedd dadl o blaid ac yn erbyn, fodd bynnag, dylid ei gadael ar gyfer disgresiwn unigol pob aelod o'r ward.

§   Er ei bod yn anodd, o safbwynt swyddogion, tynnu'r llinell rhwng cefnogaeth wleidyddol a materion un ward, soniodd aelodau wardiau y byddai materion plwyfol yn cael eu codi p'un a oeddent mewn cyfarfodydd ward neu gymorthfeydd.  Gyda swyddog yn bresennol, gallai preswylwyr gael adborth ar unwaith.  Roedd yna hefyd lwybr archwilio

§   Ychydig o adnoddau ariannol oedd ar gael ond byddai cyfarfodydd ward yn gofyn am gefnogaeth a phresenoldeb swyddogion.

Cytunwyd:

O  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Roedd Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru yn adolygu'r trefniadau etholiadol ar gyfer Dinas Casnewydd gyda'r bwriad o ystyried a llunio cynigion ar gyfer trefniadau yn y dyfodol. Roedd hyn yn rhan o raglen y Comisiwn i adolygu'r holl brif gynghorau yng Nghymru, mewn pryd i'r trefniadau newydd gael eu cyflwyno ar gyfer yr etholiadau llywodraeth leol nesaf yn 2022.  Casnewydd oedd yr 17eg Cyngor i gael ei adolygu.

Cyhoeddodd y Comisiwn y dogfennau ymgynghori cychwynnolar 30^fed Ionawr 2019, yn dangos y cymarebau etholwyr i gynghorwyr presennol yn y ddinas a sut roedd y rhain yn cymharu â'u polisi ar faint cynghorau a chymarebau delfrydol.  Sefydlwyd gweithgor trawsbleidiol i adolygu'r dystiolaeth a'r opsiynau ar gyfer y trefniadau etholiadol yng Nghasnewydd yn y dyfodol, ac i lunio ymateb drafft i broses ymgynghori gychwynnol y Comisiwn. Cyflwynwyd adroddiad terfynol y gr?p i'r cyngor llawn ar 30 Ebrill 2019, pan gafodd yr argymhellion eu cymeradwyo a'u mabwysiadu.  Yna cyflwynwyd cynigion y cyngor a'r opsiynau a ffefrir i'r Comisiwn i'w hystyried.

Cwblhawyd Cynigion Drafft y Comisiwn ym mis Hydref 2019 ond ni chawsant eu cyhoeddi tan fis Ionawr 2020. Mae gan y Cyngor tan 8 Ebrill 2020 i lunio a chyflwyno unrhyw ymateb i'r cynigion drafft. Yna byddai'r Comisiwn yn ystyried unrhyw ymatebion i'r ymgynghoriad cyn llunio eu cynigion terfynol, a fyddai'n cael eu cyflwyno i Weinidogion Llywodraeth Cymru i'w cymeradwyo, gyda neu heb addasiadau. Yna byddai'r Gorchymyn angenrheidiol yn cael ei wneud i roi'r trefniadau etholiadol newydd ar waith cyn yr etholiadau llywodraeth leol nesaf ym mis Mai 2022.

Yn gryno, byddai'r cynigion drafft yn sefydlu Cyngor â 49 o Aelodau a 22 o wardiau, o'i gymharu â'r 50 o Aelodau a'r 20 ward presennol.

Byddai cymunedau Gwynll?g a Choedcernyw yn cael eu symud o ward bresennol Maerun a’u cyfuno â ward bresennol Parc Tredegar i ffurfio Parc Tredegar Newydd a ward Dwyrain Maerun. Byddai gan y ward newydd ddau aelod, a byddai gan weddill Maerun un.

Byddai rhan o gymuned bresennol y Graig yn cael ei huno â Chymuned T?-Du. Byddai ward bresennol T?-Du yn cael ei rhannu'n dair ward newydd gyda phedwar aelod rhyngddynt.

Byddai rhan o gymuned bresennol Pilgwenlli yn cael ei throsglwyddo i Stow Hill, y ddwy ward yn cadw dau aelod yr un.

Byddai cymuned Llangadwaladr Trefesgob yn trosglwyddo o Lanwern i Langstone. Byddai Cymuned Trefonnen yn trosglwyddo o Lyswyry i Lanwern gyda chynrychiolaeth heb ei newid.

Byddai wardiau Betws a Beechwood yn aros heb eu newid, ond byddai'r aelodaeth yn cael ei gostwng o dri aelod i ddau ym mhob ward.

Sylwadau'r Pwyllgor:

Cafwyd trafodaeth hirfaith ac ystyrlon ynghylch sut y byddai'r argymhelliad i'r Cyngor yn cael ei gyflwyno ac ar ôl ystyriaeth ofalus, nodwyd y casgliad cyffredinol yn yr argymhellion canlynol.

§  Dywedodd y Cadeirydd y dylid cynnal cyfarfod eithriadol o'r Cyngor i drafod y cynigion a'r argymhellion i'w cyflwyno i'r Comisiwn Ffiniau.

§  Yr oedd y Pwyllgor o'r farn na ellid cyflawni ymateb unfrydol mewn Cyngor eithriadol.  Felly, un  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

21 Mai 2020

Ystafell Bwyllgora 1 am 5pm ar 21 Mai 2020.