Agenda and minutes

Dim.

Ar dudalen 3 o'r cofnodion, dywedodd y Cynghorydd K. Thomas y gellid cywiro'r ail baragraff i lawr o dan eitem 4 i 'Roedd y Cynghorydd K Thomas yn cyfeirio at y rôl y mae Cynghorwyr yn ei chymryd". 

Ar dudalen 4, dywedodd y Cynghorydd Hourihane, ar y seithfed paragraff i lawr lle mae'n nodi 'gr?p o Gynghorwyr sydd newydd eu hethol'.  Dywedodd y Cynghorydd Hourihane fod Cynghorwyr eraill hefyd yn bresennol nid yn unig y Cynghorydd Hourihane ac mai'r Cynghorwyr oedd wedi dweud bod yr hyfforddiant yn dda nid y swyddogion Gwasanaethau Democrataidd ond nad oedd y Cynghorwyr wedi derbyn yr adborth.  

Yn y paragraff diwethaf, dywedodd y Cynghorydd K. Thomas, lle caiff ei ysgrifennu ,fod diffyg gweladwy gyda dim ond 30% o fenywod.  Eglurodd y Cynghorydd Thomas eu bod yn golygu mai dim ond 30% o'r aelodau etholedig sy'n fenywod ar y Cyngor.

Dywedodd y Cynghorydd M. Evans, lle mae'n dweud 'Roedd y Cynghorydd Hughes wedi awgrymu na ddylai rhai o'r Cynghorwyr h?n fod yn fentoriaid', y gair 'peidio' i'w ddileu.   

Dywedodd y Cynghorydd Hourihane y dylid ychwanegu agenda yn y dyfodol ar dudalen 5.

Ar dudalen 8 dywedodd y Cynghorydd Thomas ar y paragraff cyntaf am rôl Cynghorwyr yn un â phwysau, dylid tynnu allan “felly”.

Cytunwyd:

Cynigiodd y Cadeirydd y Cofnodion fel cofnod cywir.

Rhoddodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio y wybodaeth ddiweddaraf i'r Pwyllgor fod Leanne Rowlands wedi'i phenodi'n Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd newydd a bod Connor Hall wedi'i benodi'n Gynghorydd Craffu newydd. 

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio fod yr adroddiad hwn yn ymwneud â'r broses yn hytrach na swyddogaethau'r Pwyllgor Archwilio.  Esboniwyd bod y ddeddfwriaeth newydd wedi dod i rym ym mis Ionawr 2021 a byddai newidiadau newydd yn cael eu cyflwyno rhwng nawr a mis Mai 2022. 

Prif Bwyntiau:

·         Roedd teitl y Pwyllgor Archwilio bellach wedi newid i'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio. 

·         Byddai newid i rai swyddogaethau statudol felly roedd rhai termau ychwanegol yn cynnwys adolygu asesiadau perfformiad a'r prosesau ymdrin â chwynion. 

·         Gofynnwyd i'r Pwyllgor nodi'r newidiadau hyn ac argymell i'r Cyngor ddiwygio'r cyfansoddiad i newid enw'r Pwyllgor Archwilio o 1 Ebrill a chynnwys y swyddogaethau ychwanegol hynny yn y cylch gorchwyl. 

·         Roedd Atodiad 1 yn cynnwys y cylch gorchwyl presennol ar gyfer y Pwyllgor Archwilio ac roedd Atodiad 2 wedi'i ddiwygio i'r hyn y dylai fod. 

·         O ran asesu perfformiad, newidiodd y ddeddf fframwaith y Cyngor yn llwyr o ran yr adroddiad gwella blynyddol ac adroddiad y cynllun corfforaethol. Newidiodd i broses hunanasesu lle'r oedd cynghorau'n asesu eu perfformiad eu hunain, ac roedd yn destun adolygiad annibynnol gan gymheiriaid yn flynyddol.  Byddai hyn yn cael effaith ar bwyllgorau Craffu wrth symud ymlaen. 

·         Yn ôl CLlLC byddai hyn yn newid diwylliant sylfaenol o ran sut mae'r Cyngor yn asesu ei berfformiad. 

·         Byddai'r dyletswyddau presennol o dan fesur 2009 o ran gwelliant parhaus ac adroddiad archwilio blynyddol yn cael eu terfynu a'u disodli gan broses hunanasesu a fyddai'n cael effaith ar draws y Cyngor o ran Craffu a chynllunio gwasanaethau a sut yr adolygodd craffu berfformiad. 

·         Byddai gan y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio newydd rôl well fel rhan o'r broses hunanasesu flynyddol ac asesu bod prosesau'r Cynghorau yn gadarn.  Byddai cwynion sy'n mynd i'r Cabinet yn y dyfodol yn cael eu cyfeirio at y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio o ran sut y gwnaethom ymdrin â chwynion yn hytrach na'r canlyniad. 

·         Y pwynt olaf a drafodwyd oedd aelodaeth y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio, nad oedd ar unwaith, ond byddai cyfansoddiad y pwyllgor yn newid.  Ar hyn o bryd roedd un aelod lleyg a oedd yn ofyniad cyfreithiol sy'n Gadeirydd annibynnol, ac mae'r 8 aelod arall yn Aelodau etholedig, ac roedd hyn yn gytbwys yn gymesur.  Ym mis Mai 2022, byddai'n ofynnol yn gyfreithiol bod traean o'r pwyllgor yn aelodau annibynnol.  Felly, byddai'n rhaid i'r Cyngor recriwtio aelodau ychwanegol newydd.  Daw tymor y Cadeiryddion i ben fis Mai nesaf 2022 felly byddai angen 3 aelod annibynnol newydd i wasanaethu ar y pwyllgor.  

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio fod y broses recriwtio hon yn cael ei thrafod ar hyn o bryd gyda'r Prif Archwilydd Mewnol a'r Pennaeth Cyllid ynghylch sut i ddechrau'r broses hon gan y byddai pob Cyngor ledled Cymru yn recriwtio ar gyfer yr aelodau hyn. 

Cwestiynau:

·         Dywedodd y Cynghorydd Hourihane eu bod yn pryderu y gallai gwelliant parhaus gael ei  ...  view the full Cofnodion text for item 3.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio fod yr adroddiad er gwybodaeth.  Rhwng nawr a mis Mai nesaf roedd cyfarfodydd hybrid yn cael eu datblygu.  Roedd hwn yn gymysgedd o gyfarfodydd wyneb yn wyneb ac yn caniatáu i Gynghorwyr ddeialu o bell.  Roedd hyn i'w drafod yn ddiweddarach yn y Pwyllgor. 

Roedd Llywodraeth Cymru yn awyddus i roi arweiniad i Gynghorwyr ac Awdurdodau Lleol ar sut y dylid cynnal y cyfarfodydd hybrid hyn hefyd fel Cyfarfodydd Aml-Leoliad. 

Roedd yr adroddiad yn ddrafft felly pe bai gan yr Aelodau unrhyw sylwadau, gellid eu bwydo'n ôl i CLlLC a Llywodraeth Cymru. 

Hysbyswyd y Pwyllgor bod Cyngor Dinas Casnewydd wedi sicrhau £52,000 o gyllid grant gan y Gronfa Democratiaeth Ddigidol i wella'r seilwaith yn Siambrau ac ystafelloedd Pwyllgora'r Cyngor ac i wella'r feddalwedd. 

Byddai'r gr?p prosiect yn cyflwyno cyflwyniad i'r Pwyllgor mewn pryd, o ran sut y byddai'r system newydd hon yn gweithio gan adeiladu ar dechnoleg Microsoft Teams sy'n cael ei defnyddio eisoes a oedd yn bwydo i mewn i'r pecyn sydd yno eisoes yn Siambrau'r Cyngor ac ystafelloedd cyfarfod eraill.

Byddai'n gyfle i Gynghorwyr ddeialu o bell felly byddai'n ei gwneud yn fwy hyblyg i bobl gymryd rhan mewn cyfarfodydd pwyllgor a oedd yn ystyried agenda amrywiaeth Llywodraeth Cymru i annog mwy o bobl i ddod yn Gynghorwyr. 

Nododd y swyddog Monitro eu bod yn teimlo bod llawer o ddisgrifiad yno yn ogystal â bod yn eithaf geiriog a gallai elwa o grynodeb gweithredol a oedd i'w fwydo'n ôl. 

Cwestiynau:

·         Gofynnodd y Cynghorydd Hourihane am ba mor hir y byddai'r Cyngor yn cael ei glymu i mewn i feddalwedd y Timau.  

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio fod y Cyngor wedi gwneud penderfyniad polisi i gadw at Microsoft Teams gan nad oedd meddalwedd arall yn darparu'r un sicrwydd data a ddarparwyd gan Microsoft. 

Gallai aelodau a swyddogion eraill fynychu cyfarfodydd/digwyddiadau eraill ar Zoom ond ni chafodd rhannu gwybodaeth gyfrinachol am Zoom ei gynghori. 

Roedd Trwyddedau Microsoft yn rhan o'r pecyn 365 y mae'r Cyngor yn talu amdano, a byddai Zoom yn eithaf drud pe bai'n cael ei dalu fel rhywbeth ychwanegol.  

·         Croesawodd y Cynghorydd Hughes baragraff y Gymraeg a'i fod yn gyfle i'r potensial i wella'r defnydd o'r Gymraeg a mynegwyd dymuniad ganddynt i symud i lefel statudol yn hytrach na chanllawiau a allai fod yn is o ran blaenoriaeth, a defnyddio'r Gymraeg yn gyffredinol yn fwy cyhoeddus.

·         Dywedodd y Cynghorydd Hughes hefyd fod gwir angen meddwl sut yr oedd Cadeiryddion yn gweithredu gan y byddai angen iddynt fod yn fwy craff gan y byddai angen iddynt gael sgiliau newydd yn delio â Chynghorwyr yn mynychu o bell ac yn bersonol. 

·         Rhoddodd y Cynghorydd Hughes adborth ar y problemau a gafwyd wrth Gadeirio a oedd weithiau'n deillio o'r dechnoleg a ddefnyddiwyd gan y cyhoedd nad oedd bob amser yn cyrraedd y nod. 

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio mai un o fanteision Zoom mewn perthynas â'r Gymraeg oedd cyfieithu ar y pryd.  Mae Microsoft wedi rhoi eu gair y byddent yn  ...  view the full Cofnodion text for item 4.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio fod yr eitem hon ar yr agenda wedi'i chyflwyno i'r Pwyllgor i sicrhau bod yr Aelodau'n ymwybodol o'r gwaith sy'n gysylltiedig â gweithredu'r ddeddfwriaeth.   Mae'r Aelodau wedi cael seminarau a sesiynau gwybodaeth ar rai agweddau ar y Ddeddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau o ran cyd-bwyllgorau corfforaethol.  Fodd bynnag, roedd llawer o fanylion ac roedd yn bwysig ymdrin â phopeth o ran holl agweddau'r ddeddfwriaeth. 

Pwyntiau i'w Nodi:  

·         Roedd y ddeddfwriaeth yn cael ei dwyn i rym fesul cam drwy orchmynion cychwyn amrywiol. 

·         Mae'r Atodlen Weithredu yn cadw golwg ar yr hyn sydd mewn grym a phryd y mae'n rhaid i ni wneud y diwygiadau angenrheidiol i gydymffurfio. 

·         Roedd meysydd lle'r oedd angen arweiniad gwleidyddol, ac roedd angen i'r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd hefyd gymryd rhan fwy gweithredol a bwrw ymlaen â hyn o ran faint yr oeddent am i'r cyhoedd gymryd rhan. 

·         A fyddai'r Pwyllgor am i aelodau'r cyhoedd godi cwestiynau yn y Cyngor neu gael y cyhoedd i gymryd rhan mewn Craffu ac ati. 

·         Byddai'n rhaid cyhoeddi cynllun deiseb hefyd ynghylch sut rydym yn derbyn ac yn delio â deisebau.  Roedd swyddogaeth i ddeisebau gael eu postio ar-lein i'r Cyngor a gellid addasu'r feddalwedd Modern.gov i ganiatáu hyn. 

·         Byddai'r broses hunanasesu newydd yn cael effaith sylweddol ar y pwyllgorau Craffu a fyddai'n cysylltu â chyfranogiad y cyhoedd. 

·         Gallai swyddogion ddatblygu polisïau, ond roedd angen i'r Aelodau roi gwybod i swyddogion am yr hyn yr oeddent am ei gael yn y polisïau datblygedig. 

Cwestiynau:

·         Dywedodd y Cynghorydd M. Evans eu bod yn awyddus i sicrhau bod system yn cael ei chreu lle gallai'r cyhoedd ofyn cwestiynau i'r Cabinet ac ati, a bod y cyhoedd yn cael cyfle i wneud hyn.  Fodd bynnag, roedd yn bwysig bod yn ymwybodol o'r person un mater nad yw'n siarad dros bawb ac os oedd y cyhoedd yn gallu gofyn cwestiynau, yna roedd angen iddo sicrhau nad oedd yn un mater.  Cyfeiriodd y Cynghorydd M. Evans hefyd at ddeisebau a dywedodd y gallai fod angen Pwyllgor Deisebau fel yr hyn sydd gan Lywodraeth Cymru.  Gofynnodd y Cynghorydd M. Evans hefyd am rannu swyddi ar gyfer yr Arweinydd ac Aelodau'r Cabinet a sut y byddai'r rolau hynny'n atebol fel cyfran o swyddi a sut y byddai hyn yn gweithio.  Soniodd y Cynghorydd M. Evans am yr etholiadau sy'n symud o 4 i dymor o 5 mlynedd ond credid bod hyn eisoes wedi'i gytuno a hefyd mewn perthynas â'r 2 system bleidleisio - Mwyafrif neu Bleidlais Sengl, a yw'r Cyngor yn penderfynu ar hyn cyn yr etholiadau. 

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio fod rhannu swyddi yn y ddeddfwriaeth a'i fod yn rhan o'r egwyddorion Amrywiaeth/Cydraddoldeb ac roedd y ddeddfwriaeth yn ei galluogi ar gyfer swyddogion gweithredol ac aelodau.  O ran y pwynt am y system bleidleisio, pan ymgynghorwyd â Llywodraeth Cymru, nid oeddem o blaid hyn yngl?n â'r cyntaf i'r felin na chynrychiolaeth gyfrannol gan y teimlwyd ei bod yn rhy ymrannol ac yn rhy ddryslyd.  Fodd bynnag, yr oedd  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

22 July 2021 at 10am

22 Gorffennaf 2021 am 10am 

I wylio'r Digwyddiad Byw cliciwch yma