Agenda item

Cyflwynodd yr Arweinydd Adroddiad Hunanasesu Lles Corfforaethol blynyddol y Cyngor (2021/22). Hwn oedd pumed Adroddiad Blynyddol a therfynol Cynllun Corfforaethol y Cyngor 2017-22.  Roedd hyn yn adlewyrchu ac yn hunanasesu'r hyn a gyflawnodd y Cyngor hwn yn 2021/22, ble i wella ein perfformiad ac fel edrych ymlaen at y Cynllun Corfforaethol pum mlynedd newydd a fyddai'n cael ei gyflwyno heddiw hefyd. 

Hon oedd y flwyddyn gyntaf i Gyngor Dinas Casnewydd Hunanasesu ei drefniadau llywodraethu a pherfformiad o dan Ddeddf Llywodraeth Leol ac Etholiadau (Cymru).

Croesawodd yr Arweinydd y cyfle i gyflwyno'r adroddiad hwn gyda'r Prif Weithredwr a'i thîm Gweithredol i Bwyllgor Rheoli Craffu Trosolwg y Cyngor ym mis Medi.  Cyflwynwyd yr adroddiad hefyd i Bwyllgor Llywodraethu ac Archwilio'r Cyngor am y tro cyntaf fel sy'n ofynnol gan y Ddeddf Llywodraeth Leol. 

Cafodd y ddau argymhelliad eu cynnwys yn yr adroddiad a'u hystyried fel rhan o'r Adroddiad Blynyddol drafft a gyflwynwyd yn y cyfarfod Cabinet hwn.

Wrth edrych yn ôl ar 2021/22, roedd pandemig Covid yn dal i fod yn gyffredin ar draws ein cymunedau yng Nghasnewydd ac roedd cyfyngiadau yn dal i fod ar waith a oedd yn parhau i darfu ar lawer o wasanaethau.

Wrth i'r cyfyngiadau lacio ac i ni ddechrau dychwelyd yn ôl i arferion, dechreuodd pwysau pellach ddod i'r amlwg o ganlyniad i chwyddiant, gwrthdaro Wcráin a rheoli ôl-groniad o waith yn dilyn y pandemig.

Parhaodd llawer o'r pwysau hyn i effeithio ar ddarpariaeth ein gwasanaethau dros y pum mlynedd nesaf a byddai'n bwysig i bob un ohonom ddysgu gwersi dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, gan fanteisio ar y cyfleoedd i wella ein gwasanaethau ac atal cystal effaith y pwysau allanol hyn ar ein cymunedau.

Er gwaethaf yr holl heriau hyn, parhaodd swyddogion o bob rhan o'r Cyngor, ein partneriaid yng Nghasnewydd ac arweinwyr cymunedol i fynd y tu hwnt i’w dyletswyddau am bobl a busnesau Casnewydd.

Wrth edrych yn ôl ar y flwyddyn ariannol ddiwethaf, daeth llawer o'n prif brosiectau yng nghanol y ddinas yn dwyn ffrwyth gydag agoriad y Farchnad Dan Do, T?r y Siartwyr ac Arcêd y Farchnad.

Fe wnaethom hefyd gyhoeddi ein prosiect mawr nesaf i ddatblygu'r Cwr Gwybodaeth, gan greu canolfan hamdden newydd sbon ochr yn ochr â champws newydd ar gyfer Coleg Gwent.  Nid yn unig y byddai'r rhain yn darparu cyfleoedd ar gyfer swyddi lleol, ond byddai'n helpu i barhau i wella canol y ddinas, gan newid y ffordd yr ydym yn defnyddio ein mannau ar gyfer manwerthu, hamdden a chynnwys y gymuned.    

Roedd yr Adroddiad Blynyddol yn cydnabod gwaith cymuned ein hysgolion a'n gwasanaethau Addysg i sicrhau bod cenedlaethau'r dyfodol yn cael y cyfle gorau i wneud y mwyaf o'u potensial a chefnogi twf parhaus y ddinas. 

Roedd y Cyngor hefyd yn gwbl ymwybodol bod angen i genedlaethau'r dyfodol fyw mewn dinas a oedd yn gwella ac yn diogelu ein hamgylchedd a dyna pam y gwnaethom ddatgan y llynedd yn argyfwng ecolegol a newid yn yr hinsawdd a lansiodd Gynllun Newid Hinsawdd i ddod yn garbon sero net erbyn 2030. 

Yn olaf, tynnodd yr adroddiad hwn sylw hefyd at yr heriau a wynebir y byddai angen eu hystyried dros y pum mlynedd nesaf.

Nid oedd y pwysau yr oedd gwasanaethau cymdeithasol yn eu hwynebu yn unigryw i Gasnewydd, ac er gwaethaf gwaith caled staff, gofalwyr a theuluoedd byddai cyfnod heriol iawn dros y pum mlynedd nesaf i sicrhau bod gennym wasanaeth cynaliadwy i ddiogelu ein trigolion mwyaf agored i niwed a difreintiedig.

Wrth gloi, nododd yr adroddiad 14 o argymhellion lle gallem gryfhau ein trefniadau llywodraethu a pherfformiad. 

Roedd yn bwysig fel Aelodau'r Cabinet sicrhau ein bod yn cefnogi ac yn hyrwyddo'r gwaith rhagorol yr oedd ein meysydd gwasanaeth yn ei gyflawni ac i herio lle y gallem wella ar ein perfformiad. 

Ar ôl cymeradwyo'r adroddiad hwn byddai'n cael ei gyhoeddi yn Gymraeg a Saesneg ar wefan y Cyngor ac yn unol â gofynion y Ddeddf Llywodraeth Leol, byddai'n cael ei rannu gyda'r tri chorff rheoleiddio (Archwilio Cymru, Arolygiaeth Gofal Cymru ac Estyn).

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§  Roedd y Cynghorydd Davies, am ddathlu agoriad Ysgol Gymraeg Nant Gwenlli yn ddiweddar.  Yn ogystal, cafodd offer TG yng Nghasnewydd ei gydnabod fel y gorau yng Nghymru, yn ystod y cyfnod clo ac yn awr mewn ysgolion.  Enghraifft o hyn oedd pan fynychodd y Cynghorydd Davies senedd disgyblion yn ddiweddar lle bu'r disgyblion yn gweithio ar eu gliniaduron unigol.  Fodd bynnag, roedd presenoldeb yn her enfawr a dyma lle roedd cyfleoedd dysgu yn newid bywydau, roedd yr Aelod Cabinet eisiau diolch i swyddogion lles addysgol am eu gwaith caled.

§  Cytunodd y Cynghorydd Harvey, gyda sylwadau'r Dirprwy Arweinydd fod gwaith gydag ysgolion yn parhau.  Diolchodd y Cynghorydd Harvey i'r staff am eu gwaith anhygoel o galed, gan gynnwys Dechrau'n Deg ac ymyrraeth deuluol.  Roedd cyllid o £270k ar draws cymunedau ar gael yn ystod y pandemig ac fe wnaeth y staff addysg waith anhygoel o dan yr amgylchiadau ac felly cefnogodd y Cynllun.

§  Roedd y Cynghorydd Hughes yn falch bod gwaith caled staff gofal cymdeithasol wedi cael ei gydnabod yn ystod y pandemig yn ogystal â gwaith staff gofal cartref.

§  Ychwanegodd y Cynghorydd Forsey fod y Cyngor wedi gwneud dechrau da ar sero carbon.   Yn ogystal, roedd cynnydd monitro ansawdd aer wedi gweld gwelliannau oherwydd y defnydd o gerbydau trydan, gan gynnwys cerbydau trydan y cyngor.

Penderfyniad:

Cymeradwyodd y Cabinet Adroddiad Blynyddol 2021/22 i'w gyhoeddi ac i'w gyflwyno i Lywodraeth Cymru a'r tri chorff rheoleiddio.