Agenda item

This item also covers the Unregistered Children’s Placements update.

Cyflwynodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant yr adroddiad hwn.

Cwestiynau:

Gofynnodd y Pwyllgor pam oedd rhaglen nid-er-elw yn cael ei harchwilio nawr.

·       Nododd y Pennaeth Gwasanaethau Plant fod cost gofal plant yn uchel a bod darparwyr yn rheoli'r farchnad. Esboniodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant fod Llywodraeth Cymru yn teimlo y gellid ail-fuddsoddi arian yn well trwy symud tuag at nid-er-elw. Amlygodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant hefyd nad yw'r darpariaethau mwy costus bob amser yn darparu gwasanaeth gwell.

Holodd y Pwyllgor ynghylch y diffiniad o elw.

·       Eglurodd Cyfarwyddwr Strategol y Gwasanaethau Cymdeithasol fod Llywodraeth Cymru yn gweithio ar ddiffiniad clir o elw a'r hyn sy'n gwneud sefydliad proffidiol. Dywedodd y Cyfarwyddwr Strategol Gwasanaethau Cymdeithasol wrth y Pwyllgor fod y tîm yn aros am y diffiniadau hyn.

Cytunodd y Pwyllgor na ddylid gwneud elw sylweddol yn ogystal ag ailddatgan yr awydd am ddiffiniad clir o beth yw elw.

Gofynnodd y Pwyllgor pwy fyddai'n ariannu'r prosiect.

·       Dywedodd y Pennaeth Gwasanaeth Plant wrth y Pwyllgor fod Llywodraeth Cymru yn rhoi cyfle i gynghorau lleol wneud cais am gyllid. Nododd y Pennaeth Gwasanaeth Plant eu bod wedi llwyddo i sicrhau swm sylweddol o arian dros y ddwy flynedd nesaf, gyda £2.6 miliwn wedi ei sicrhau ar gyfer y rhaglen Eliminate a £2 filiwn arall wedi'i sicrhau ar gyfer diwygio radical.

Gofynnodd y Pwyllgor am blant oedd yn cael eu cymryd i ofal a'u lleoli y tu allan i Gymru, gan fod y cynllun ar gyfer Cymru yn unig.

·       Eglurodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant y bydd angen symud plant mewn lleoliadau y tu allan i Gymru yn ôl i Gymru.

Gofynnodd y Pwyllgor sut mae gofynion arbennig plant yn cael eu diwallu.

·       Eglurodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant fod y gofynion hyn yn cael eu hystyried wrth osod y plant ac mai'r bwriad oedd datblygu ystod o ddarpariaeth.

Gofynnodd y Pwyllgor am eglurhad ar ba oedran y byddai hyn yn effeithio.

·       Dywedodd y Cyfarwyddwr Strategol wrth y Pwyllgor mai’r ystod oedran oedd 0-18 oed.

Gofynnodd y Pwyllgor a yw cynllun Eliminate yn cynnwys plant sy'n ceisio lloches.

·       Rhoddodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant fanylion i'r Pwyllgor, er bod gofyniad i gynorthwyo ceiswyr lloches, bod y mwyafrif ohonynt yn yr ystod oedran 16-18 oed.

·       Dywedodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant wrth y Pwyllgor fod Cambridge House yn cael ei ddatblygu i greu lle i blant ar eu pen eu hunain. Dywedodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant wrth y Pwyllgor mai nhw oedd yn arwain yng Ngwent ar gyfer darparu'r gwasanaethau hyn ac unwaith y byddai’r gwaith wedi'i gwblhau, byddent yn gallu cynnig lleoliadau yn Cambridge House ar gyfer partneriaid rhanbarthol.

Nododd y Pwyllgor nad oedd Cambridge House yn addas at y diben o'r blaen a gofynnwyd faint o fuddsoddiad fyddai ei angen i godi'r safon.

·       Dywedodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant wrth y Pwyllgor y byddai cyllid cyfalaf gan Lywodraeth Cymru yn cael ei ddefnyddio i ddod â Cambridge House i fyny i'r safon.

Gofynnodd y Pwyllgor a fydd unrhyw blant yn cael eu cludo i Cambridge House cyn ei fod yn addas at y diben.

·       Cadarnhaodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant y byddai plant yn cael eu dwyn i mewn unwaith yr oedd yn addas at y diben ac nid cyn hynny.

·       Cadarnhaodd y Cyfarwyddwr Strategol fod gan blant ar eu pen eu hunain anghenion gwahanol, er enghraifft, bod agosrwydd yn llai o her.

Holodd y Pwyllgor, oherwydd y buddsoddiad mawr yn Cambridge House, a fydd y gofod hefyd yn cael ei ddefnyddio i gartrefu plant sy'n frodorol o Gasnewydd yn ogystal â phlant ar eu pen eu hunain.

·       Dywedodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant wrth y Pwyllgor fod Casnewydd wedi cael mandad gan Swyddfa Gartref y DU i fynd â nifer benodol o blant ar eu pen eu hunain i'r ddinas ac na fyddai'r nifer hwnnw'n newid felly byddai angen y lle ar eu cyfer.

Nododd y Pwyllgor y dylid cynnal a chadw’r eiddo hwn i safon er mwyn, pe bai amser yn dod pan nad oes gennym blant ar eu pen eu hunain, gallu ei ddefnyddio ar gyfer y rhai oedd ei angen o hyd.

Gofynnodd y Pwyllgor a oedd ailbwrpasu Cambridge House yn fwy cost-effeithiol o’i gymharu ag adeiladu adeiladau newydd.

·       Nododd y Pennaeth Gwasanaethau Plant fod Cambridge House yn gost-effeithiol yn ogystal â thynnu sylw at y cymorth ariannol a ddarperir gan y Swyddfa Gartref ar gyfer pob plentyn ar ei ben ei hun yng ngofal Casnewydd.

·       Dywedodd y Rheolwr Gwasanaeth ar gyfer Adnoddau wrth y Pwyllgor fod yn rhaid iddynt ganolbwyntio ar leoli plant mewn ardaloedd ymarferol gyda'r diwylliant cywir, sydd wedi arwain at ddewis Cambridge House yn hytrach nag adeiladu o’r newydd.

Gofynnodd y Pwyllgor pwy sydd ar Fwrdd cenedlaethol Eliminate a gofynnodd am ddadansoddiad o'r aelodaeth.

·       Nododd y Cyfarwyddwr Strategol Gwasanaethau Cymdeithasol fod amrywiaeth o endidau yn cael eu cynrychioli ar y Bwrdd a oedd yn cynnwys ond nid yn gyfyngedig i, Brif Weithiwr Cymdeithasol Cymru, cynrychiolwyr o ddarparwyr preifat ac elusennol, cynrychiolwyr Gofal Cymdeithasol Cymru, cynrychiolwyr Awdurdodau Lleol, cynrychiolwyr Arolygiaeth Gofal Cymru a chynrychiolaeth gyfreithiol o Lywodraeth Cymru.  Cytunodd y Cyfarwyddwr Strategol i ddarparu dadansoddiad llawnach i'r Pwyllgor.

Gofynnodd y Pwyllgor a fyddai digon o ddarparwyr nid-er-elw i gynnal gwasanaethau pan fyddai darparwyr er-elw yn gadael y cynllun yn 2026.

·       Nododd y Cyfarwyddwr Strategol, yn seiliedig ar yr ymgynghoriad cyhoeddus, pe byddai popeth yn mynd yn ei flaen, mai tasg y gwasanaeth yw sicrhau eu bod yn barod.

·       Nododd y Cyfarwyddwr Strategol hefyd bwysigrwydd sicrhau bod lleoliadau ar gael gan fod pryder mawr y gallai lleoliadau heb eu cofrestru ddigwydd.

·       Ailddatganodd y Cyfarwyddwr Strategol eu bod yn poeni am gyrraedd y dyddiad cau arfaethedig.

·       Gofynnodd y Pwyllgor i'r eitem hon gael ei dychwelyd os oedd yr ardal yn cael trafferth yn 2025 o dan y rhaglen hon.

Amlygodd y Pwyllgor fod llai o leoedd na'r hyn sy'n ofynnol gan y galw a’u bod yn pryderu am gynnydd mewn plant heb eu cofrestru os nad oedd digon o leoliadau ar gael erbyn yr amser gofynnol.

·       Nododd y Pwyllgor y gallai lleoli plant mewn lleoedd heb eu cofrestru arwain at dorri rheolau cyfreithiol.

·       Roedd y Pwyllgor yn gwerthfawrogi'r ymdrech i osod plant yn y lleoliadau cywir, ond roeddent yn teimlo ei fod yn syndod faint oedd mewn lleoliadau heb eu cofrestru.

Nododd y Pwyllgor fod eiddo wedi'i brynu o'r blaen i ddychwelyd plant i Gasnewydd a gofynnodd a fyddai hyn yn mynd i barhau.

·       Dywedodd y Pennaeth Gwasanaethau Plant wrth y Pwyllgor eu bod yn gweithio gyda darparwyr eraill gan fod y lleoedd sy'n gallu gofalu am blant ag anghenion cymhleth yn gyfyngedig.

·       Nododd y Pennaeth Gwasanaethau Plant fod cais am gyllid cyfalaf wedi cael ei wneud er mwyn adnewyddu adeilad ar gyfer plant ag anghenion cymhleth.

Gofynnodd y Pwyllgor a oedd Awdurdodau Lleol eraill yn gwneud yr un peth â Chasnewydd.

·       Nododd y Pennaeth Gwasanaethau Plant fod pob sir yng Nghymru yn gwneud yn debyg ond bod Casnewydd yn gwneud ychydig yn well nag eraill

Gofynnodd y Pwyllgor pryd y byddai diffiniad o elw’n cael ei roi

·       Dywedodd y Cyfarwyddwr Strategol wrth y Pwyllgor fod y dyddiad yn ansicr ond gallent gadarnhau ei fod ar y gweill.