Cofnodion:
Fe wnaeth y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol ymdrin â'r pwyntiau allweddol trwy ddefnyddio sleidiau cyflwyno a fyddai'n cael eu hanfon at bob aelod.
Rhaid i Gynghorau Cymuned gyflawni eu dyletswyddau newydd gan gynnwys y gofyniad i baratoi a chyhoeddi adroddiad blynyddol a ddaeth i rym ar 1 Ebrill 2022. Mae Adran 52 o Ddeddf 2021 yn ei gwneud yn ofynnol i gynghorau cymuned, cyn gynted ag y bo'n rhesymol ymarferol ar ôl diwedd pob blwyddyn ariannol, baratoi a chyhoeddi adroddiad blynyddol am flaenoriaethau, gweithgareddau a chyflawniadau'r cyngor dros y flwyddyn flaenorol.
Mae cefnogaeth ar draws y sector a chan y cyhoedd i gynyddu gwelededd gwaith cynghorau cymuned. Mae hyn er mwyn annog cymunedau i gymryd diddordeb yn yr hyn y mae eu cynghorau yn ei wneud a chael mynediad hawdd at wybodaeth am waith y cyngor.
Nododd panel adolygu annibynnol o gynghorau cymuned a thref ddiffyg gwelededd yng ngweithgareddau'r cynghorau cymuned. Canfu'r panel fod angen sylweddol i gynyddu ymwybyddiaeth o fodolaeth cynghorau cymuned a'u gwaith yn eu cymunedau, yn ogystal ag angen i gynghorau ymgysylltu â chymunedau wrth wneud penderfyniadau.
Dylai adroddiadau blynyddol ddarparu gwybodaeth sy'n cryfhau atebolrwydd y cyngor ac yn cynyddu tryloywder y gwaith a wnaed. Dylai'r adroddiad blynyddol fod yn ffordd ragweithiol o rannu gwybodaeth am flaenoriaethau, gweithgareddau a chyflawniadau'r cyngor.
Nododd y Cynghorwyr Cymuned eu bod wedi dechrau llunio eu hadroddiad.
• Cadarnhaodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol y gallai cynllun hyfforddi gael ei rannu yn yr adroddiad yn hytrach na rhestr o bwy oedd wedi cwblhau pa hyfforddiant.
Holodd Cynghorwyr Cymuned y Cyngor Cymuned a allent gynnwys y diffyg ymateb gan yr heddlu yn eu hadroddiad.
• Amlygodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol y dylai'r adroddiad fod yn ffeithiol ac yn seiliedig ar y Cyngor Cymuned yn hytrach na sefydliadau eraill, ond efallai y gallent nodi camau cadarnhaol a gymerwyd i ddelio ag unrhyw faterion y maent wedi'u hwynebu.
• Amlygodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol ei bod yn bwysig gweithio'n adeiladol yn ogystal â nodi beirniadaeth adeiladol fel canlyniad dysgu.
• Nododd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol yn y cyfarfod y dylai'r gwersi a ddysgwyd ymwneud â'r Cyngor Cymuned yn hytrach na gwasanaethau eraill.
Holodd Cynghorydd Cymuned Maerun a oes angen cyhoeddi eu hadroddiad yn Gymraeg. Nododd Cynghorydd Cymuned Graig fod y wefan yn dweud bod modd darparu adroddiad yn Gymraeg ar gais er nad yw hyn erioed wedi digwydd.
• Amlygodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol y byddant yn edrych yn benodol ar hyn.
Gofynnodd Cynghorydd Cymuned Graig a yw'r adroddiad yn cael ei gynhyrchu gan berson unigol ac yna'n cael ei gymeradwyo gan y Cyngor Cymuned. Holodd Cynghorydd Cymuned Graig a oes angen i bwyllgorau hefyd gyhoeddi adroddiadau papur yn ogystal â'u rhoi ar eu gwefan.
• Dywedodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol wrth yr aelod fod hyn yn gywir, ond mae'n debygol y bydd yr adroddiad yn cynnwys nifer o ddogfennau a allai fod gan awduron gwahanol.
• Amlygodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol mai rhan bwysig yr adroddiad yw ei fod yn cael ei gymeradwyo gan eu Cyngor Cymuned priodol fel eitem fusnes wedi'i cofnodi mewn cyfarfod CC. Cadarnhaodd y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol nad oedd hynny'n wir, roedd cyhoeddi ar y wefan yn ddigonol i fodloni'r gofynion deddfwriaethol.
Amlygodd Cynghorydd Cymuned Llangadwaladr Trefesgob nad yw'r adroddiadau cyllid yn hawdd eu defnyddio gan eu bod yn gallu bod yn anodd eu darllen.
Cam Gweithredu:
Rheolwr y Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol i gadarnhau dyletswyddau ynghylch y Gymraeg a'r Adroddiad Blynyddol.
Pob Cyngor Cymuned i gwblhau eu hadroddiadau drafft a'u hystyried mewn cyfarfod o'r Cyngor. Adroddiadau terfynol i'w cyhoeddi ar wefannau'r Cynghorau Cymuned yn dilyn cyfarfod CC.