Agenda item

Gwahoddedigion:        Y Cynghorydd Jane Mudd, Arweinydd y Cyngor,

Beverly Owen (Prif Weithredwr),

Rhys Cornwall (Cyfarwyddwr Strategol – Trawsnewid a                  Chorfforaethol),

Sally Ann Jenkins (Cyfarwyddwr Strategol Gwasanaethau Cymdeithasol)  

Paul Jones (Cyfarwyddwr Strategol yr Amgylchedd a Chynaliadwyedd)   

  

Cyflwynodd Arweinydd y Cyngor yr adroddiad, a rhoddodd y Prif Weithredwr grynodeb o'r adroddiad.   

  

Amcan Lles 1

  

Rhoddodd y Prif Weithredwr grynodeb o'r amcan hwn.             

  

Cwestiynau:    

  

Holodd y Pwyllgor sut cyfrifwyd niferoedd yr ymwelwyr.  

  

•   Dywedodd y Prif Weithredwr wrth y Pwyllgor fod y niferoedd hyn yn seiliedig ar ddangosydd cenedlaethol.  Cytunodd y Prif Weithredwr i ddarparu ateb y tu allan i'r cyfarfod ar gyfer y Pwyllgor.   

  

Dywedodd y Pwyllgor nad oeddent wedi gallu dod o hyd i ddiweddariad ar gyfer y Strategaeth Economaidd 

ac Uwchgynllun Canol y Ddinas ac roeddent yn teimlo ei bod hi'n anodd cymharu heb hyn. Amlygodd y Pwyllgor fod yr adroddiad yn ymwneud ag adfywio'r llyfrgell ganolog a Gwesty’r Mercure ond nad oedd yn cynnwys unrhyw ddatblygiad mawr yng nghanol y ddinas. Teimlai'r Pwyllgor y dylid archwilio cydweithio â'r Celtic Manor a’r ICC i ddenu busnesau i'r ardal.  Teimlai'r Pwyllgor nad oedd enghreifftiau o lwyddiannau na meysydd i'w gwella o fewn yr adroddiad.  

  

•   Nododd yr Arweinydd fod y Strategaeth Twf Economaidd ac Uwchgynllun Canol y Ddinas yn adroddiadau ar wahân.   Cytunodd yr Arweinydd fod pwynt y Pwyllgor ynghylch dim diweddariad trosfwaol yn deg ond nododd fod cynnydd yn erbyn yr amcanion yn y cynllun yn cael eu hadrodd yn rheolaidd i’r Pwyllgor Craffu a'u bod ar gael i'r cyhoedd.   Nododd yr Arweinydd fod y Cynllun Datblygu Lleol wedi'i gytuno yn ddiweddar yn y cyngor llawn a thynnodd sylw at bwysigrwydd Prifddinas-Ranbarth Caerdydd, y mae'n rhaid ei ystyried yn ei gyfanrwydd, nid mewn perthynas â Chasnewydd yn unig.  Amlygodd yr Arweinydd hefyd fod Microsoft yn dod i Gasnewydd ar ôl gwneud buddsoddiad sylweddol yn y rhanbarth a bod Keep Looking Ahead (KLA) yn ehangu yng Nghasnewydd.   Mae hyn yn cynnwys symud safleoedd i ganolbwyntio ar eu gweithgareddau Ewropeaidd a oedd yn dangos y berthynas waith gyda Chyngor Dinas Casnewydd, cwmnïau rhyngwladol mawr, a Llywodraeth Cymru.    

•   Nododd yr Arweinydd y bu newid sylweddol mewn manwerthu ledled y DU a Chasnewydd gydag ehangu busnesau bach, annibynnol.  Nododd yr Arweinydd fod y Tîm Cymorth Busnes yn darparu cefnogaeth ac yn ddiweddar wedi lansio Grant Cymorth Busnes a ariannwyd drwy'r Gronfa Ffyniant Gyffredin.   Tynnodd yr Arweinydd sylw at benderfyniad y Cabinet i ddarparu rhyddhad ardrethi i fusnesau canol y ddinas a fyddai, o'i gyfuno â rhyddhad ardrethi Llywodraeth Cymru, yn golygu na fyddai'n rhaid i fusnesau cymwys dalu unrhyw ardrethi busnes.   Roedd yr Arweinydd yn teimlo, yn ogystal â darparu cymorth a mynediad at gyllid, y darparwyd yr amgylchedd ariannol gorau posib i fusnesau.  Nododd yr Arweinydd fod cyfran sylweddol o ganol y ddinas wedi'i throi'n fannau preswyl a'u bod yn gwneud cynnydd yn erbyn y cynllun creu lleoedd.   

•   Amlygodd y Prif Weithredwr fod yr adborth a dderbyniwyd gan KLA yn gadarnhaol a nododd fod yr adroddiad yn anelu at gydbwyso llwyddiannau a heriau.   Rhoddodd y Prif Weithredwr wybod i Bwyllgor Fforwm y Gymuned Fusnes, sy'n cael ei arwain gan fusnesau, a sicrhaodd y Pwyllgor fod Swyddogion yn cyfarfod yn rheolaidd â busnesau a buddsoddwyr allweddol canol y ddinas. Ystyriodd y Prif Weithredwr gymhlethdod adfywio canol y ddinas a rhoddodd sicrwydd i'r Pwyllgor fod y cyngor yn cymryd rhan mewn sgyrsiau ynghylch adeiladau gwag.   Ailadroddodd y Prif Weithredwr fod manwerthu yn newid, ac mae'n bwysig edrych ar ailbwrpasu canol y ddinas i gynnwys hamdden, dysgu a gweithio.   

  

Cytunodd y Pwyllgor gyda'r pwyntiau a godwyd a theimlai y dylid blaenoriaethu denu mwy o fyfyrwyr i fyw yng nghanol y ddinas yn y dyfodol. Roedd gan y Pwyllgor ddiddordeb hefyd mewn denu mwy o sefydliadau sy’n gweithio o’r swyddfa i ganol y ddinas.  Teimlai'r Pwyllgor fod y Mercure yn ddatblygiad llwyddiannus, a gofynnodd beth oedd yn cael ei wneud i ddenu mwy o westai mawr i Gasnewydd, ac i fynd i'r afael â rhai o'r heriau a allai ddod yn sgil y rhain.  

  

•   Dywedodd yr Arweinydd wrth y Pwyllgor eu bod yn cymryd rhan mewn trafodaethau gyda gwahanol gwmnïau ar wahanol lefelau o gynnydd ond na allent rannu mwy o wybodaeth ar hyn o bryd oherwydd natur fasnachol gyfrinachol y trafodaethau hyn.   

  

Teimlai'r Pwyllgor fod gan gynnig treftadaeth Casnewydd botensial a bod angen mwy o amlygrwydd arno yn yr adroddiad. 

  

•   Cytunodd y Prif Weithredwr y dylid tynnu sylw at hyn a byddai'n trafod cynnwys treftadaeth yn yr adroddiad.   

  

Gofynnodd y Pwyllgor sut y blaenoriaethwyd ardaloedd coch wrth eu hadolygu'n chwarterol. 

             

•   Nododd y Prif Weithredwr y trafodwyd hyn fel rhan o'r broses o bennu'r gyllideb a'i fod yn ymwneud â dod o hyd i gydbwysedd rhwng cyflawni uchelgais a phennu cyllideb gytbwys.     

  

Amcan Lles 2 

  

Rhoddodd Cyfarwyddwr Strategol yr Amgylchedd a Chynaliadwyedd grynodeb o'r amcan hwn.  

  

Cwestiynau:   

  

Nododd y Pwyllgor fod tyllau yn yr heol yn broblem fawr a gofynnodd beth oedd y prif reswm dros hyn.

  

•   Nododd Cyfarwyddwr Strategol yr Amgylchedd a Chynaliadwyedd mai priffyrdd yw'r ased unigol mwyaf ac roedd angen dros £100 miliwn o waith cynnal a chadw. Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod Cynllun Rheoli Asedau Priffyrdd yn cefnogi'r dewisiadau a wnaed 

ynghylch buddsoddiadau. Eglurodd y Cyfarwyddwr Strategol fod dirywiad naturiol mewn priffyrdd ond bod y drefn ar gyfer archwilio yn cael ei dilyn i safonau deddfwriaethol i sicrhau bod yr ased yn ddiogel.  

•   Cydnabu'r Arweinydd yr heriau o ran rheoli priffyrdd a nododd y bu dyraniad sylweddol o danwariant o wasanaethau eraill i Briffyrdd yn y flwyddyn flaenorol i liniaru hyn.    

  

Holodd y Pwyllgor pam nad oedd cyflwr palmentydd wedi'i gynnwys yn yr adroddiad.

  

•   Cadarnhaodd Cyfarwyddwr Strategol yr Amgylchedd a Chynaliadwyedd fod yr wybodaeth yn ddangosydd cenedlaethol ac y gellid defnyddio'r system sgorio bellach ar gyfer troedffyrdd.  Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod hynny'n rhywbeth i'w ystyried yn y dyfodol a chytunodd fod troedffyrdd yn bwysig o ran annog teithio llesol.  

  

Holodd y Pwyllgor a fu unrhyw drafodaethau trawsffiniol ynghylch y gamlas. 

  

•       Sicrhaodd Cyfarwyddwr Strategol yr Amgylchedd a Chynaliadwyedd y Pwyllgor fod cyfathrebu cyson gydag awdurdodau cyfagos.   Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod leinin newydd wedi'i osod i ganiatáu ar gyfer cadw d?r yn well.   

Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod mwy o ymwneud gweithredol ag Ymddiriedolaeth Camlesi ac Afonydd a bod angen mwy o fuddsoddiad i system y gamlas a fyddai'n dechrau cael ei gyflwyno'r flwyddyn nesaf.   

  

Amcan Lles 3  

  

Rhoddodd y Cyfarwyddwr Strategol dros Wasanaethau Cymdeithasol grynodeb o'r amcan hwn.  

  

Cwestiynau:  

  

Gofynnodd y Pwyllgor a ellid egluro Dileu yn fanylach.   

  

•       Nododd y Cyfarwyddwr Strategol dros Wasanaethau Cymdeithasol ei fod yn rhan o raglen Llywodraeth Cymru i roi terfyn ar elw o fewn gofal cymdeithasol.  Eglurodd y Cyfarwyddwr Strategol ei fod yn effeithio ar ofal preswyl a maethu plant. Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod 18 i 20 o blant ar hyn o bryd yn cael eu lleoli gyda darparwyr preswyl preifat ac o 2026-2027 ni fyddai'r darparwyr hynny bellach yn gallu cofrestru i ddarparu gwasanaethau. Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod 44 o blant ar hyn o bryd wedi'u lleoli gydag asiantaethau maethu annibynnol a oedd yn fusnesau preifat yn darparu gwasanaethau maethu a byddai'r ddeddfwriaeth sy'n cael ei drafftio yn dod â gallu'r sefydliadau hyn i weithredu yng Nghymru i ben.  Amlygodd y Cyfarwyddwr Strategol y byddai Dileu yn golygu na all awdurdodau lleol Cymru brynu lleoliadau gyda sefydliadau sy’n gwneud elw yng Nghymru a Lloegr. Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod grantiau sylweddol wedi'u derbyn i wella darpariaeth gwasanaethau eraill, ond roedd yr amgylchiadau’n heriol oherwydd bod y lleoliadau hyn yn cael eu dileu..  

  

Nododd y Pwyllgor fod y mesurau asesu cyffredinol yn wyrdd ac yn oren, ond roedd y mesurau unigol yn goch a oedd yn ymddangos yn anghyson. Nododd y Pwyllgor y pwysau ar wasanaethau cymdeithasol a diolchodd i staff y gwasanaethau cymdeithasol am eu gwaith caled.  

  

•       Nododd y Cyfarwyddwr Strategol dros Wasanaethau Cymdeithasol y bu trafodaeth ynghylch adrodd a dangosyddion perfformiad. Dywedodd y Cyfarwyddwr Strategol wrth y Pwyllgor fod trafodaethau wedi bod ynghylch cynnwys mwy o ddangosyddion lleol i dynnu sylw at fanylion a gwneud gwybodaeth yn fwy hygyrch.   Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod cydbwysedd yn bwysig gan fod staff mewn amgylchedd heriol ond nad oeddent yn methu. Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod perfformiad hefyd yn ymwneud â chydweithio â phartneriaethau ar draws y ddinas ac asiantaethau. 

•       Nododd y Prif Weithredwr ei bod yn anodd gwneud asesiad cyffredinol gan ddefnyddio dangosyddion perfformiad yn yr adroddiad yn unig a theimlai nad oedd yn ymwneud â dangosyddion yn unig, ond sut mae prosiectau'n datblygu. Nododd y Prif Weithredwr sylw’r Pwyllgor a chytunodd i fyfyrio arno yn y dyfodol.   

  

Rhoddodd Cyfarwyddwr Strategol yr Amgylchedd a Chynaliadwyedd grynodeb o'r amcan hwn.  

  

Holodd y Pwyllgor am y cynnydd o ran defnyddio eiddo gwag i gefnogi ymdrechion yn y maes hwn.  Teimlai'r Pwyllgor y gellid defnyddio eiddo gwag ar gyfer llety dros dro/byr. 

  

  

•       Cytunodd Cyfarwyddwr Strategol yr Amgylchedd a Chynaliadwyedd fod edrych ar eiddo gwag yn hollbwysig.   

  

•       Nododd Cyfarwyddwr Strategol yr Amgylchedd a Chynaliadwyedd fod heriau o ran defnyddio eiddo gwag gan fod angen eu codi i'r safonau gofynnol ar gyfer byw ynddynt.  Teimlai'r Cyfarwyddwr Strategol fod y blynyddoedd blaenorol wedi bod yn heriol iawn, ac roedd y galw am wasanaethau wedi bod yn fwy nag erioed, gyda gwaith yn cael ei wneud ar raglenni'n cynnwys cyllid ychwanegol i ddatblygu’r rhain.  

•       Cydnabu'r Arweinydd yr heriau y mae eiddo gwag yn eu cyflwyno ond teimlai 

na ddylid rhagdybio bod pob eiddo gwag yn anfanteisiol i gymunedau.  Nododd yr Arweinydd nad oes modd anwybyddu effaith COVID-19 a'r argyfwng costau byw a'r her o fforddiadwyedd.   Cytunodd yr Arweinydd y bu cynnydd yn y galw am wasanaethau wedi'r pandemig ac nad oedd y lwfans tai lleol wedi cadw i fyny â chwyddiant.  Dywedodd yr Arweinydd wrth y Pwyllgor fod mwy o gymorth statudol erbyn hyn, ond bod nifer y llety yn llai. Nodwyd bod hyn yn fater penodol i Gasnewydd fel ardal wasgaru o'i chyfuno â phwysau ychwanegol ar y stoc dai.    Cymeradwyodd yr Arweinydd y Pennaeth Gwasanaeth newydd fel un sy'n gwneud gwaith rhagorol.   

  

Gofynnodd y Pwyllgor am eglurhad ar sylw'r Arweinydd nad yw pob eiddo gwag yn anfanteisiol i gymunedau.  

  

•       Dywedodd yr Arweinydd ei bod yn gywir peidio â chymryd yn ganiataol bod pob eiddo gwag yn anfanteisiol i gymuned oherwydd eu bod yn wag yn unig gan nad yw pob un ohonynt mewn cyflwr gwael neu wedi dirywio y tu hwnt i'w hatgyweirio.   

•       Nododd y Cadeirydd os oes gan y Pwyllgor faterion penodol am eiddo gwag, bod angen ei godi yn y fforwm cywir.   

  

Amcan Lles 4   

  

Rhoddodd y Cyfarwyddwr Strategol - Trawsnewid a Chorfforaethol grynodeb o'r amcan. 

  

Cwestiynau: 

  

Nododd y Pwyllgor fod y Strategaeth Ddigidol yn drawiadol ac roedd am gael eglurhad ar ganran y rheolwyr nad ydynt yn cwblhau'r broses wirio gyda staff.   

  

•       Nododd y Cyfarwyddwr Strategol - Trawsnewid a Chorfforaethol fod y system flaenorol ar gyfer rheoli cyfarfodydd un i un wedi cael ei disodli gan y system Adnoddau Dynol gyfredol a'i hymgorffori yn iTrent.   Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod hyn wedi'i gwblhau cyn y pandemig ond nid oedd digon o le i ymgorffori hyn gan nad oedd wedi diwallu anghenion y defnyddwyr hyd yn ddiweddar.  Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod gwaith wedi'i wneud gyda datblygwyr a rheolwyr i wella'r system a bod y ffigur yn adlewyrchu rheolwyr yn cofnodi eu cyfarfodydd un i un ar y system, nid cyfanswm y cyfarfodydd un i un sy'n cael eu cynnal.   

•       Nododd Pennaeth Pobl, Polisi a Thrawsnewid (PPT) fod y ffigur wedi cynyddu i dros 60% ar gyfer chwarter cyntaf y flwyddyn a bod y ffigur targed yn debygol o fod wedi ei osod yn rhy uchel wrth ddychwelyd ar ôl COVID-19.        

•       Nododd y Cyfarwyddwr Strategol - Trawsnewid a Chorfforaethol, er bod lle i wella yn y broses o gofnodi ar y system, ei bod yn annheg tybio nad oes gan reolwyr gyfarfodydd un i un gan y gellid cofnodi'r rhain yn wahanol.   Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod lles staff yn cael ei ystyried, yn enwedig gweithwyr hybrid.  Amlygodd y Cyfarwyddwr Strategol fod hwn yn ddarn o waith hollbwysig ac mae angen cynyddu ymgysylltiad i ddatblygu a chadw staff.  Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod rhan o'r rheswm dros yr adroddiad yn ymwneud â newid mewn rheoliadau, ond roedd yn arfer da gallu defnyddio data i nodi problemau a chynnig hyfforddiant a chefnogaeth.  

  

Nododd y Pwyllgor fod y ffigur a gofnodwyd ar gyfer trosiant staff bron i 20% a gofynnodd am fwy o gyd-destun, a gofynnodd a allai cyfarfodydd un i un rheolwyr fynd i'r afael â hyn yn rhannol.    

  

•       Nododd y Cyfarwyddwr Strategol - Trawsnewid a Chorfforaethol nad oeddent yn cydnabod y ffigur hwnnw, ond 10-15% fyddai'r amcangyfrif trosiant arferol.    Dylid disgwyl lefel o drosiant, ond roedd trosiant annisgwyl neu heb ei gynllunio yn codi pryder.  Nododd y Cyfarwyddwr Strategol fod nifer o ffactorau yn nifer y trosiant, gan gynnwys cyllid grant yn dod i ben, contractau dros dro a staff sy'n gadael am gyfleoedd eraill.    

  

Teimlai'r Pwyllgor fod cynnydd mewn caffael yn drawiadol ac y dylid ei amlygu yn yr adroddiad.   

  

Nododd y Prif Swyddog Gweithredol nad oedd yr adroddiad yn pwysleisio rhai agweddau cadarnhaol yn ddigonol, ond ailadroddodd mai’r nod gyffredinol oedd cydbwyso'r heriau a'r llwyddiannau. 

  

Casgliadau:

 

 

•       Gofynnodd y Pwyllgor am eglurhad ar sut y cyfrifir nifer yr ymwelwyr â Chasnewydd.  

•       Argymhellodd y Pwyllgor ystyried grwpio'r graddfeydd COG yn ôl amcan yn hytrach na sgorio gan y gallai hyn wneud yr asesiad yn haws ei ddeall.  

•       Argymhellodd y Pwyllgor gynnwys sgorio ar gyfer troedffyrdd mewn adroddiadau yn y dyfodol, gan fod asesiadau priffyrdd eisoes wedi'u cynnwys.

•       Roedd y Pwyllgor yn falch o weld llwyddiannau yn yr adroddiad megis caffael blaengar a'r cynnig treftadaeth. Teimlai'r Pwyllgor y gellid amlygu'r llwyddiannau hyn yn fwy yn yr adroddiad i adlewyrchu'r canlyniadau cadarnhaol.   

Argymhellodd y Pwyllgor y dylid adolygu'r tabl Penderfyniadau a Chyflawniadau Allweddol fel nad yw'r lliwiau a ddefnyddir yr un fath â'r rheini a ddefnyddir yn y system COG i sicrhau gwahaniad clir oddi wrth y mesur perfformiad hwn.