Agenda item

Dywedodd yr Aelod Llywyddol mai'r adroddiad nesaf i'w gyflwyno gan yr Arweinydd oedd Adroddiad Blynyddol y Cynllun Newid Hinsawdd ar gyfer 2022-2023.

Diben yr adroddiad oedd cyflwyno allyriadau sefydliadol ar gyfer 2022-23 ynghyd â diweddariad ar y prosiectau a oedd yn cefnogi ymdrechion datgarboneiddio’r Cyngor.

Dyma adroddiad blynyddol llawn cyntaf y Cynllun Newid Hinsawdd a gymeradwywyd ym mis Mawrth 2022.

Mae’r Cynllun Newid Hinsawdd yn nodi sut y byddai'r sefydliad yn cyflawni Sero Net erbyn 2030 yn unol ag ymrwymiadau.

O ran yr adroddiad ei hun, ar y cyfan, roedd allyriadau carbon wedi gostwng, ac eithrio caffael, ac allyriadau gweithredol; roedd y ffigwr hwn wedi gostwng 7.69% ers 2021-2022.

Mae'r ffigwr hwn yn is na'r hyn a adroddwyd yn flaenorol oherwydd newidiadau yn y canllawiau adrodd a chychwyn ymgysylltu â'n cadwyn gyflenwi i ddechrau llunio ffigyrau manylach sy'n benodol i Gasnewydd.

Gyda Chynllun Ynni Ardal Leol ledled y ddinas ar waith, mae camau gweithredu ym mlwyddyn 2 y cynllun newid hinsawdd â ffocws llawer tynnach ar allyriadau sefydliadol. Mae gan y rhan fwyaf o'r camau gweithredu ar gyfer Blwyddyn 2 y cynllun ddyddiadau cwblhau yn ystod y flwyddyn. 

Manylyn pwysig i'w nodi yw’r argymhelliad ar gyfer gwahanu Cynlluniau Gweithredu o'r prif Gynllun Sefydliadol. Byddai Cynlluniau Gweithredu ar gael i'r cyhoedd, ond mae eu gwahanu o gorff y Cynllun ei hun yn golygu nad oes angen diwygio ac ailgyhoeddi’r Cynllun cyfan yn flynyddol.

Roedd prosiectau Newid Hinsawdd nodedig yn ystod y flwyddyn ddiwethaf yn cynnwys: 

§     Cyflwyno hyfforddiant Llythrennedd Carbon i aelodau ac uwch reolwyr a chyflawni statws Achrediad Efydd.

§     Sefydlu’r Rhwydwaith Newid Hinsawdd i Staff gyda 30 o aelodau sy'n cyfarfod bob mis.

§     Gosod paneli solar pellach drwy Egni, y cwmni solar cydweithredol cymunedol.          

§     Gosod Pympiau Gwres Ffynhonnell Aer yn Ysgol Gyfun Caerllion.

§     Cyflawni Statws Dinas Coed y Byd i gydnabod y gwaith o reoli stociau coed.

§     Cwblhau Pont Devon Place i gefnogi teithio llesol ar draws y ddinas.

§     Newidiadau i brosesau caffael i gefnogi datgarboneiddio trwy'r pryniannau mwy a wneir, yn fuan byddai angen cymeradwyaeth gan y tîm newid hinsawdd ar bob caffaeliad dros £75,000.  

Yn y flwyddyn i ddod, y prif feysydd ffocws ar gyfer y Cynllun Newid Hinsawdd fyddai datgarboneiddio gwres yn adeiladau'r Cyngor yn barhaus, dileu'r angen i ddefnyddio tanwydd ffosil lle bo hynny'n bosibl, darparu mannau gwefru cerbydau trydan yn eang, gwerthuso'r potensial datgarboneiddio ar gyfer tir sy'n eiddo i'r Cyngor a datblygu cynlluniau cyfathrebu mewnol ac allanol i sicrhau bod cyfathrebu ac ymgysylltu effeithiol â staff a'r cyhoedd.

Cafodd yr adroddiad ei eilio gan y Cynghorydd Forsey.

Sylwadau gan y Cynghorwyr:

§     Ystyriodd y Cynghorydd Forsey y cynnydd dan yr adroddiad cynhwysfawr ar ôl-ffitio adeiladau, disodli cerbydau fflyd, a chael Statws Achrediad Llythrennedd Carbon Efydd. Cyfeiriodd y Cynghorydd Forsey at ddigwyddiadau tywydd eithafol a'r effaith ar fywydau a chynhyrchu bwyd. Felly, roedd yn hanfodol ein bod yn parhau â'r gwaith hwn. Daeth y Cynghorydd Forsey i'r casgliad, er bod cynnydd da wedi'i wneud, ei bod yn hanfodol bod hyn yn parhau.

§     Dywedodd y Cynghorydd Davies fod gan y Cyngor ymrwymiad i gyflawni sero net erbyn 2030 a ledled y ddinas erbyn 2050.  Roedd y Cynghorydd Davies yn falch bod y cynllun eisoes yn cyflawni canlyniadau, fel lleihau allyriadau carbon 29%, a gwella effeithlonrwydd ynni mewn adeiladau.

§     Roedd y Cynghorydd Corten yn teimlo'n falch o gynnydd dan y cynllun newid hinsawdd ac yn teimlo bod yr holl gamau a gymerwyd i fynd i'r afael â hyn fel dinas yn ychwanegu at swm mwy.  

§     Daeth y Cynghorydd Morris i'r casgliad bod llawer o newidiadau wedi bod i ddisgwyliadau o ran ymateb i'r newid hinsawdd, ac roedd angen i'r Cyngor gydweithio i fynd i'r afael â hyn.

Galwodd y Cynghorydd Evans am ddull pragmatig, cymesur a realistig o fynd i'r afael â newid hinsawdd i'r rhai ar bob lefel incwm ac roedd yn teimlo bod angen i'r Cyngor gydweithio i fynd i'r afael â hyn.

§     Cyfeiriodd y Cynghorydd Routley at allyriadau traffig yn Nhrefesgob a Langstone sy'n cael eu hystyried yn bryder ansawdd aer.  

§     Dywedodd y Cynghorydd Hourahine ei fod wedi mynd i gyfarfod ardal aer glân ar gyfer Chepstow a Caerleon Road a'r arwydd gan y swyddogion oedd ei fod wedi gwella'n sylweddol ac y byddai'n cael ei ailasesu fel ardal aer glân.  Roedd y Cynghorydd Hourahine o'r farn mai hyn yn bennaf oherwydd y cerbydau trydan a'r bysus trydan sydd wedi'u cyflwyno.

Crynhodd yr Arweinydd gan ddiolch i bawb am eu cyfraniad.  Daeth yr Arweinydd i'r casgliad bod yr adroddiad yn nodi llwyddiannau mawr ac roedd eisiau cydnabod ymrwymiad y swyddogion. 

Penderfynwyd:

Adolygodd y Cyngor y cynnydd a chymeradwyodd yr Adroddiad Blynyddol.