Agenda item

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad terfynol, a oedd yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am y pwysau allanol a oedd yn wynebu'r Cyngor, roedd diweddariad y mis hwn yn cynnwys yr argyfwng costau byw, pwysau tai a digartrefedd a chynnydd posibl yng nghyfraddau COVID-19. 

Dangosodd dolenni i ymchwil genedlaethol sut roedd yr argyfwng costau byw ac effeithiau'r pandemig yn effeithio ar drigolion, ysgolion a chyflogwyr ledled Cymru gyfan.

Yn lleol, roedd swyddogion a phartneriaid yn cyrchu, yn hwyluso ac yn hyrwyddo cynlluniau lleol a chenedlaethol a chyllid i gynllunio'r cymorth ariannol a oedd ar gael wrth i fisoedd y gaeaf agosáu. 

Roedd swyddogion hefyd yn gweithio'n agos gyda chydweithwyr iechyd yn ystod misoedd y gaeaf nesaf i helpu i liniaru effaith pwysau cyffredinol y gaeaf ar y GIG a gwasanaethau gofal cymdeithasol tra’n monitro ac yn ymateb i bryderon ynghylch cyfraddau cynyddol COVID-19.

Roedd Arweinydd y Cyngor a Chadeirydd Casnewydd yn Un yn parhau i eirioli dros weithio mewn partneriaeth fel rhywbeth sy'n hanfodol i gefnogi trigolion a busnesau ac roedd yr adroddiad yn cynnwys gwybodaeth am sut y gwnaeth cydweithio alluogi mynediad at gymorth, cyngor ac arweiniad i'r rhai a oedd yn profi anawsterau yn ystod y cyfnod hwn.

Manteisiodd yr Arweinydd ar y cyfle hwn i annog trigolion a oedd yn cael anawsterau i gysylltu â'r Cyngor i gael gwybodaeth ac i gael eu cyfeirio at y cyngor a'r cymorth a oedd ar gael; gellid gwneud hyn yn bersonol, dros y ffôn neu drwy fynd i'r tudalennau Cymorth a Chyngor ar y wefan. 

Gan droi at yr adroddiad, roedd yr Arweinydd yn falch o rannu bod yr ymgynghorwyr costau byw ychwanegol a ariannwyd gan y Gronfa Ffyniant Gyffredin bellach wedi dechrau eu swyddi ac wedi dechrau adeiladu ar bartneriaethau presennol i greu cynnig costau byw ledled y ddinas.  

Er mwyn gallu herio a mynd i'r afael ag anghydraddoldeb tlodi ledled y ddinas mewn ffordd gynaliadwy, cafodd gr?p swyddogion strategol y dasg o edrych ar dlodi yn ei ystyr ehangaf ac o gefnogi'r argymhellion a amlygwyd yn adroddiad Adeiladu Gwent Tecach diweddar y Sefydliad Ecwiti Iechyd.  

Cafodd heriau a phwysau ar dai a digartrefedd ledled Casnewydd eu nodi yn yr adroddiad, ynghyd â gwybodaeth am sut yr oedd y rhain yn cael sylw drwy wahanol fentrau. 

Gyda chyflwyniad y Broses Ceisio Lloches Gyflymach gan y Swyddfa Gartref; roedd gr?p swyddogion trawswasanaeth yn cyfarfod i asesu effaith bosibl hyn ar y pwysau sylweddol presennol ar y system ddigartrefedd a gwasanaethau.

O ran addysg, roedd Gwasanaeth Lles Addysg Casnewydd yn parhau i weithio'n agos gyda phob ysgol yng Nghasnewydd i gefnogi'r gwelliant yng nghyfraddau presenoldeb dysgwyr ac ail-osod diwylliant presenoldeb mwy cadarnhaol mewn ysgolion ledled y ddinas. 

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§Dywedodd y Cynghorydd Harvey fod trigolion dal angen gwasanaethau a banciau bwyd.  Roedd teuluoedd yn ei chael yn anodd talu am bethau hanfodol. Ategodd y Cynghorydd Harvey

sylwadau'r Arweinydd i gysylltu â’r Cyngor i gael help ar gyfer cyfeirio at y swyddogion perthnasol.

§ Cyfeiriodd y Cynghorydd Batrouni at wasanaethau a oedd yn cael eu harwain gan y Cynghorydd Clarke a'r tîm a chanmolodd eu gwaith caled, gan wynebu heriau gydag urddas a gras yn ogystal â wynebu pwysau aruthrol dan yr hinsawdd bresennol.

§ Diolchodd y Cynghorydd Clarke i'r Cynghorydd Batrouni am ei eiriau caredig a chytunodd ei bod yn gyfnod heriol. Roedd yr holl swyddogion cysylltiedig yn gwneud eu gorau glas i gefnogi trigolion. Ychwanegodd y Cynghorydd Clarke, gyda chryfder cydweithwyr a'r Arweinydd, fod pawb yn gwneud eu gorau i ddelio â hyn. Ailadroddodd y Cynghorydd Clarke sylwadau'r Cynghorydd Harvey hefyd mai dim ond galwad ffôn i ffwrdd oedd Cynghorwyr a swyddogion y Cyngor.   

§ Amlygodd yr Arweinydd fod y mwyafrif sylweddol o staff yn byw yng Nghasnewydd, a'u bod hefyd yn wynebu heriau.

§ Cyfeiriodd y Cynghorydd Davies at fenywod a oedd yn ei chael yn anodd mewn teuluoedd nad oeddent yn gallu fforddio cynhyrchion mislif yr oedd Llywodraeth Cymru yn eu cyllido, arweiniodd diffyg y cynhyrchion hyn hefyd at ddiffyg presenoldeb mewn ysgolion.  

§ Soniodd y Cynghorydd Hughes hefyd am y cymunedau crefyddol a roddodd i fanciau bwyd a diolchodd iddynt am eu help.

Penderfyniad:  

Ystyriodd y Cabinet gynnwys yr adroddiad ar weithgarwch y Cyngor i ymateb i'r ffactorau allanol ar gymunedau, busnesau a gwasanaethau Casnewydd.