Agenda item

Cyflwynodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau Ganllawiau Statudol ac Anstatudol Llywodraeth Cymru ar gyfer Prif Gynghorau a thynnodd sylw at yr adrannau perthnasol ar gyfer y Pwyllgor Safonau. Atgoffodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y Pwyllgor o'r adroddiad drafft a rannwyd gyda nhw ym mis Mawrth 2022 pan oedd yr ymgynghoriad wedi dechrau a chadarnhau mai dyma fersiwn derfynol yr adroddiad. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod pedwar maes perthnasol o dan Ganllawiau Statudol Adran 4 a oedd yn cynnwys canllawiau ar swyddogaeth Arweinwyr y Gr?p mewn perthynas ag ymddygiad a monitro ohonynt, swyddogaeth y Pwyllgorau Safonau ac Adroddiad Blynyddol y Pwyllgor Safonau.

Amlygodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau i'r Pwyllgor y canllaw i gynorthwyo'r Arweinwyr Gr?p a nododd ei fod yn egluro'r rôl; Gan nodi, er bod ymddygiad yn fater i bob Aelod unigol, dylai'r Arweinwyr Grwpiau gymryd camau rhesymol i gynnal safonau ymddygiad uchel drwy hyrwyddo safonau uchel a mynd i'r afael â diffyg cydymffurfio. Nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod yr adroddiad yn amlinellu rhai enghreifftiau o gamau y gellid eu cymryd megis hyfforddiant, cyfleoedd datblygu ac ymddygiad modelu. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod dyletswydd ar Arweinwyr Grwpiau i gydweithredu a chynnal perthynas waith dda gyda'r Pwyllgor Safonau a'r Swyddog Monitro i sicrhau cydweithrediad yr Aelodau. Ychwanegodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod dyletswydd ar Arweinwyr y Gr?p i adrodd unrhyw bryderon ynghylch ymddygiad Aelodau.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau wrth y Pwyllgor ei fod wedi'i nodi yn yr adroddiad, ar ddechrau pob blwyddyn fwrdeistrefol, y bydd yr Arweinwyr Gr?p yn cyfarfod â'r Pwyllgor Safonau i ystyried sut y byddant yn cydweithio, pa mor aml y byddant yn mynychu'r Arweinwyr Gr?p mewn cyfarfodydd ac i osod trothwy cydymffurfio ag Arweinwyr y Gr?p mewn perthynas â'r Cod Ymddygiad. Amlygodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod yn rhaid i Arweinydd y Gr?p sefyll yn ôl unrhyw gamau disgyblu y cytunwyd arnynt gan y Pwyllgor Safonau.     

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod Adran 5 yn adlewyrchu'r pwyntiau blaenorol o safbwynt swyddogaethau'r Pwyllgor Safonau. Ychwanegodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y byddai gan y Pwyllgor rôl hefyd yn y dull o ymdrin ag Anrhegion a Lletygarwch a dywedodd wrth y Pwyllgor fod dull presennol Cyngor Dinas Casnewydd yn cyd-fynd â'r dull gweithredu Cymru Gyfan.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau wrth y Pwyllgor fod Adran 6 yr adroddiad yn cynnwys gwybodaeth yn ymwneud â chyngor a hyfforddiant i Arweinwyr Grwpiau er mwyn sicrhau eu bod yn cydymffurfio â'u dyletswyddau a nododd nad oedd unrhyw hyfforddiant yn cael ei gynnig iddynt ar hyn o bryd. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y byddai hyn yn cael ei drafod gyda'r Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd ac Etholiadol a'i gyflwyno yng nghyfarfod nesaf y Pwyllgor Safonau.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau fod dyletswydd ar y Pwyllgor Safonau i ddarparu adroddiad blynyddol ac ychwanegodd y byddai'r fersiwn newydd yn ddyledus cyn gynted â phosibl yn dilyn diwedd y flwyddyn ariannol. Eglurodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau wrth y Pwyllgor fod y canllawiau yn ymdrin â'r hyn y dylid ei gynnwys yn yr adroddiad ac ychwanegodd y byddai'n ofynnol adrodd i'r Cyngor llawn o fewn cyfnod o 3 mis ar ôl i'r Pwyllgor Safonau ei ystyried.

Amlygodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau ei fod yn cynnwys angen yr Aelodau i ddatgan diddordeb mewn eiddo sy'n eiddo iddo ond nododd nad oedd yn ofynnol iddynt ddarparu cyfeiriad llawn yn union y ward y mae wedi'i lleoli ynddi.

Holodd Aelod o'r Pwyllgor beth oedd Arweinydd Gr?p a dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau wrth y Pwyllgor fod yn rhaid i'r gr?p fod yn 2 neu fwy o Aelodau ond nododd y byddai'n cadarnhau hyn.

Gofynnodd y Cadeirydd i'r adrannau o Ganllawiau Statudol ac Anstatudol Llywodraeth Cymru ar gyfer Prif Gynghorau a amlygwyd gan Benna eth y Gyfraith a Safonau gael eu hychwanegu at yr Agenda ar gyfer y cyfarfod nesaf fel y gellid eu trafod yn fanylach.

Gofynnodd Aelod o'r Pwyllgor am ragor o wybodaeth am y lefel bresennol o Anrhegion a Lletygarwch a nododd Pennaeth y Gyfraith a Safonau y gellid cynnwys hyn hefyd ar yr agenda ar gyfer y cyfarfod nesaf.

Holodd Aelod o'r Pwyllgor a oedd y wybodaeth ddiweddaraf am ddatganiad eiddo yn berthnasol i Gynghorwyr Cymuned.

Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau cyn belled ag yr oedd hi'n pryderu ei fod ar gyfer prif gynghorau yn unig ond ychwanegodd y gellid egluro hyn. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Safonau nad oedd yn ofynnol i Gynghorwyr Cymuned fod â chofrestr o fuddiannau ond y dylent eu datgan pan fyddant yn codi mewn cyfarfodydd.

Penderfynwyd:

Nododd y Pwyllgor Ganllawiau Statudol ac Anstatudol Llywodraeth Cymru ar gyfer Prif Gynghorau, a phenderfynwyd y dylid edrych ar yr adrannau perthnasol yn fanylach yn y cyfarfod nesaf yn ogystal â thrafodaeth ynghylch anrhegion a lletygarwch.