Agenda item

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad ar fonitro ac ychwanegiadau’r Rhaglen Gyfalaf ar gyfer mis Medi 2023.

Hwn oedd ail adroddiad monitro’r flwyddyn ar weithgarwch cyfalaf ac roedd yn rhoi trosolwg o'r rhaglen gyfalaf wedi'i diweddaru, ochr yn ochr â'r sefyllfa alldro a ragwelwyd ym mis Medi eleni.

Rhoddodd yr adroddiad y wybodaeth ddiweddaraf am lefel yr hyblygrwydd cyfalaf a oedd ar gael, a rhoddodd hefyd fanylion yr ychwanegiadau at y rhaglen a nodwyd a cheisiodd gymeradwyaeth ar gyfer yr ychwanegiadau hyn. 

Amlinellodd adran gyntaf yr adroddiad y symudiad yn y gyllideb gyfalaf ers yr adroddiad diwethaf a gyflwynwyd i'r Cabinet ym mis Medi, oedd yr adroddiad ar fonitro ac ychwanegiadau mis Gorffennaf 2023/24. 

Gwerth net ychwanegiadau a diwygiadau i'r rhaglen gyfalaf bresennol yn 23/24 ers hynny oedd £5.5m, a rhoddwyd dadansoddiad o'r ychwanegiadau hyn yn Atodiad A. Roedd gofyn i'r Cabinet gymeradwyo'r ychwanegiadau a'r diwygiadau hyn. 

O ganlyniad i'r ychwanegiadau hyn ym mis Medi 2023, y gyllideb bresennol ar gyfer 2023/24 oedd £90.3m erbyn hyn, sy'n sylweddol ac yn heriol i'w gyflawni'n llawn.

Roedd ychwanegiadau yn yr adroddiad hwn yn cynnwys ychwanegu gwaith at System Gwresogi Ardal Dyffryn gwerth cyfanswm o £3.139m, yr oedd y Cyngor yn atebol amdano. Eglurodd yr adroddiad y goblygiadau cyfrifyddu penodol sy'n gysylltiedig â hyn ac roedd yn ofynnol i'r Cabinet yn benodol gymeradwyo'r defnydd ôl-weithredol o'r gronfa Gwariant Cyfalaf i ariannu'r ddarpariaeth a fyddai'n talu'r costau hyn. 

Nododd y Cabinet y byddai'r balans yn y gronfa wrth gefn a gariwyd ymlaen i'r flwyddyn ariannol hon bellach yn cael ei leihau gan £3.139m. Fodd bynnag, nid oedd lefel gyffredinol hyblygrwydd cyfalaf yn is nag y byddai wedi bod, gan mai hon oedd y ffynhonnell ariannu a fyddai wedi cael ei defnyddio ar gyfer y gwaith hwn, pe na bai angen darpariaeth yng nghyfrifon 2022-2023.  

Amlinellodd yr adroddiad hefyd lefel y llithriad a oedd yn cael ei ragweld yn erbyn y gyllideb ddiwygiedig o £90m. 

Ar hyn o bryd, roedd amrywiant o tua £8m yn cael ei ragweld, y mwyafrif ohonynt yn ymwneud â llithriad. Nododd yr adroddiad fodd bynnag fod y ffigurau hyn yn destun adolygiad parhaus ac y gallent newid rhwng nawr a diwedd y flwyddyn ariannol. 

Nododd yr adroddiad hefyd lefel yr hyblygrwydd cyfalaf a oedd ar gael ar hyn o bryd, y gellid ei ddefnyddio i gefnogi cynlluniau newydd a blaenoriaethau a oedd yn dod i'r amlwg. Roedd hyn yn £8.259m, ar ôl gostwng £3.139m yn dilyn ychwanegu System Gwresogi Ardal Dyffryn i'r rhaglen. 

Er bod lefel yr hyblygrwydd a oedd ar gael yn uwch nag yr oedd flwyddyn yn ôl, nododd y Cabinet y byddai angen i ychydig o faterion sylweddol godi er mwyn i hyn yn cael ei ddefnyddio’n llawn. Roedd angen rheoli ei ddefnydd yn dynn iawn, er mwyn i'r Cyngor allu ymateb i faterion critigol, wrth iddynt ddod i'r amlwg. Byddai hyn yn gofyn am flaenoriaethu clir o'r materion mwyaf dybryd a brys yn unig. 

Yn ogystal, roedd angen manteisio ar unrhyw gyfle i gynyddu'r hyblygrwydd ymhellach, fel ei bod yn bosibl cefnogi cymaint o flaenoriaethau â phosibl i sicrhau bod digon o arian yn bodoli i ymateb i unrhyw faterion a godir. 

Roedd y diweddariadau rheolaidd hynny’n cynnwys gwybodaeth am gydymffurfiaeth y Cyngor â'i ddangosyddion rheoli materion ariannol a thrysorlys. 

Cydymffurfiodd y Cyngor â'i holl ddangosyddion, ar 30 Medi 2023, fel y cyfeirir ato yn Atodiad D. Diolchodd yr Arweinydd i'r tîm cyllid am sicrhau cydymffurfiaeth y Cyngor.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§ Nododd y Cynghorydd Davies yn yr adroddiad y gwaith gwych sy'n cael ei wneud ym maes Addysg, megis cwblhau'r gwaith yn Ysgol Basaleg, yn ogystal â safle Whitehead, a oedd ar ei ffordd i gael ei ddatblygu ar gyfer Ysgol Pilgwenlli newydd. Byddai safle gwreiddiol Ysgol Pilgwennlli wedyn yn cael ei ddefnyddio ar gyfer yr egin ysgol Ysgol Gymraeg Nant Gwenlli. Roedd cyllideb y Brifddinas yn mynd yn gyflym ac yn gwneud yn iawn gan blant Casnewydd.

§ Pwysleisiodd y Cynghorydd Batrouni, er gwaethaf yr heriau a diolch i bwyll, fod y Cyngor yn buddsoddi yn y lefel uchaf o gyfalaf mewn 92 mlynedd.  Roedd buddsoddiad sylweddol fel yr amlinellwyd yn yr adroddiad yn golygu nad oedd Casnewydd yn dal yn ôl. Roedd hyn yn ardystiad o waith yr Arweinydd, y Cabinet, a'r tîm cyllid.

Penderfyniad:

Cabinet:

1.            Cymeradwyo'r ychwanegiadau at y Rhaglen Gyfalaf y gofynnwyd amdani yn yr adroddiad (Atodiad A), gan gynnwys ychwanegu System Gwresogi Ardal Dyffryn a'r defnydd ôl-weithredol o'r Gronfa Gwariant Cyfalaf i ariannu hyn.

2.            Nodi’r sefyllfa alldro gwariant cyfalaf a ragwelwyd ar gyfer 2023/24.

3.            Nodi’r diwygiadau i’r rhaglen gyfalaf.

4.            Nodi'r adnoddau cyfalaf a oedd ar ôl ('hyblygrwydd') a'r defnydd a glustnodwyd o'r adnoddau hynny.

5.            Nodi cynnwys y dangosyddion materion ariannol Rheoli Trysorlys, a gynhwyswyd yn yr adroddiad.