Agenda item

Cyflwynodd yr Arweinydd adroddiad rheoli trysorlys y Cyngor a oedd yn amlinellu'r gweithgaredd ar gyfer hanner cyntaf 2023-2024 a chadarnhaodd fod gweithgareddau'r trysorlys a gwblhawyd hyd yn hyn yn ystod y flwyddyn yn cydymffurfio â Strategaeth y Trysorlys a ystyriwyd yn flaenorol ac a osodwyd gan yr Aelodau.

Cymharodd yr adroddiad weithgaredd â'r sefyllfa diwedd blwyddyn ar gyfer 2022-2023 a manylu ar y symud rhwng Ebrill a Medi 2023-2024 a'r rhesymau dros y symudiadau hynny. Dyma'r cyntaf o ddau adroddiad a dderbyniwyd gan y Cabinet ar reoli'r trysorlys yn ystod y flwyddyn. 

Roedd yr adroddiad yn cynnwys y wybodaeth ganlynol: 

§ Cytunwyd ar atgoffa o Strategaeth y Trysorlys.

§ Manylion gweithgareddau benthyca a buddsoddi drwy gydol y flwyddyn.

§ Ystyriaethau economaidd ehangach e.e. hinsawdd economaidd.

§ Rhagolwg tymor canolig i hirdymor ar gyfer angen benthyg.

§ Archwiliad o weithgaredd yn erbyn dangosyddion darbodus, gan gadarnhau cydymffurfiaeth.

Cyflwynwyd yr adroddiad i'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio ym mis Hydref ac fe'i cymeradwywyd ganddynt cyn i'r adroddiad gael ei ystyried gan y Cabinet.

Roedd yr uchafbwyntiau allweddol yn cynnwys y lefel benthyg, a oedd, ar 30 Medi 2023, wedi gostwng gan £3.1m o sefyllfa alldro 2022-2023 ac a oedd bellach yn £135.5m. Mae'r gostyngiad hwn mewn perthynas â:

§ nifer o fenthyciadau sy'n cael eu had-dalu mewn rhandaliadau dros oes y benthyciad,

§ ad-dalu dau fenthyciad aeddfedrwydd bach y Bwrdd Benthyciadau Gwaith Cyhoeddus (BBGC) ddiwedd mis Medi, nad oedd angen eu hailgyllido, a

§ chafodd hyn ei rwydo gan swm lleiaf posibl o fenthyg hirdymor newydd a dynnwyd allan, cyfanswm o £300k gan Salix a oedd yn ddi-log ac yn gysylltiedig â phrosiect effeithlonrwydd ynni penodol.

Ar ddiwedd mis Medi, roedd benthyg cyffredinol y Cyngor hefyd yn cynnwys chwe benthyciad Opsiwn Rhoddwr Benthyciadau/Opsiwn Benthyciwr (ORhBOB) gwerth cyfanswm o £30m. Er nad oedd y benthyciadau hyn yn ystod hanner cyntaf y flwyddyn yn destun unrhyw newid mewn cyfraddau llog, ddiwedd mis Hydref derbyniodd y Cyngor hysbysiad bod y benthyciwr o ORhBOB gwerth £5m wedi dewis cynyddu'r gyfradd llog. Yn dilyn cyngor gan gynghorwyr trysorlys y Cyngor, fe wnaeth y Cyngor adennill y benthyciad, yn hytrach na derbyn y gyfradd llog uwch. Roedd hyn oherwydd bod y gyfradd llog ddiwygiedig yn uwch na'r gyfradd bresennol ac nad yw'n annhebyg i'r cyfraddau benthyg cyfredol trwy'r BBGC. Roedd gan y Cyngor ddigon o falansau buddsoddi ar gael ar hyn o bryd i allu fforddio'r ad-daliad, heb fod angen benthyg tymor hir newydd. 

Derbyniodd y Cyngor hysbysiad yn gynharach y mis hwn gan fenthyciwr arall am fenthyciad ORhBOB gwerth £5m a oedd hefyd wedi dewis newid y gyfradd llog. Unwaith eto, yn dilyn cyngor, dewisodd y Cyngor ad-dalu'r benthyciad hwn hefyd, gan fod y gyfradd llog ddiwygiedig yn uwch na'r cyfraddau benthyg cyfredol o'r BBGC. 

Er y byddai adbrynu'r benthyciadau hyn yn y pen draw yn cyflymu angen y Cyngor i wneud benthyca allanol newydd, roedd gadael o drefniadau ORhBOB yn caniatáu i'r Cyngor ddad-beryglu elfen o'i bortffolio benthyg, trwy ddileu'r risg o gynnydd pellach yn y gyfradd llog ar y benthyciadau penodol hyn. 

O ran buddsoddiadau, cadarnhaodd yr adroddiad fod lefel y buddsoddiadau wedi cynyddu £7.4m i £54.7m. Fodd bynnag, rhagwelwyd y byddai balansau buddsoddi yn lleihau yn naturiol wrth i'r flwyddyn fynd yn ei blaen, yn bennaf oherwydd cynnydd o ran darparu cynlluniau cyfalaf. 

Yn yr adroddiad roedd dangosydd blaengar o'r enw Meincnod Atebolrwydd, a oedd yn rhoi darlun graffigol o ofyniad benthyg presennol y Cyngor ac yn y dyfodol. Roedd hwn yn ddangosydd pwysig i'w ddeall gan ei fod yn dangos yr effaith a gafodd penderfyniadau a wnaed nawr mewn perthynas â gwariant cyfalaf ar y gofyniad benthyg net hirdymor, a effeithiodd yn y pen draw ar y gyllideb refeniw ar ffurf costau cyllido cyfalaf.

Mae angen hirdymor sylfaenol y Cyngor i fenthyg, ynghyd â'r angen i ailgyllido benthyciadau presennol, yn golygu y byddai'r Cyngor yn agored i gyfradd llog uwch nag a brofwyd dros y blynyddoedd diwethaf. O ganlyniad, parhaodd y Cyngor i ohirio'r angen i fenthyg yn hirdymor cyhyd â phosibl. Gobeithiwyd, trwy fabwysiadu'r dull hwn, y gallai cyfraddau llog fod wedi gostwng o'u lefelau presennol erbyn yr adeg y byddai angen benthyg o’r newydd, gan leihau'r effaith ar gyllideb refeniw gwneud benthyciadau newydd i ryw raddau. Byddai unrhyw benderfyniad ynghylch cynnal benthyciadau tymor hir ychwanegol yn cael ei wneud yn unol â chyngor gan gynghorwyr rheoli trysorlys y Cyngor a dim ond lle byddai budd ariannol clir.

Yr agwedd olaf a amlinellwyd oedd y Dangosyddion Darbodus. Mesurodd a rheolodd yr Awdurdod ei amlygiad i risgiau rheoli'r trysorlys gan ddefnyddio gwahanol ddangosyddion, fel y dangosir yn Atodiad A.  Cadarnhaodd yr adroddiad fod y Cyngor wedi cydymffurfio â'r Dangosyddion Darbodus a osodwyd ar gyfer 2023/24 ar gyfer hanner cyntaf y flwyddyn. 

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§ Diolchodd y Cynghorydd Davies i'r tîm cyllid dan arweiniad y Pennaeth Cyllid, ochr yn ochr â'r tîm Archwilio a'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio. Gyda doethineb a gofal, roedd y Cyngor yn benthyg ac yn buddsoddi'n briodol.  Roedd y Cynghorydd Davies yn ddiolchgar am y gwaith a wnaeth y tîm.

§ Soniodd y Cynghorydd Batrouni fod Casnewydd yn buddsoddi'n drwm mewn cyfalaf oherwydd rheolaeth ariannol gadarn.  Roedd y dull benthyg mewnol hefyd yn lleihau faint dalodd y Cyngor. Ychwanegodd y Cynghorydd Batrouni y gallai cyfraddau banc fod wedi cyrraedd y brig, fodd bynnag, gallent sbeicio ymhellach. Felly, roedd bod yn ddoeth i wrthbwyso unrhyw gynnydd mewn cyfraddau neu fenthyciadau yn rheolaeth ariannol gadarn.

Penderfyniad:

Nododd y Cabinet yr adroddiad ar weithgareddau rheoli'r trysorlys yn ystod hanner blwyddyn gyntaf 2023-24 a darparodd adborth i’r adroddiad dilynol i'r Cyngor.