Agenda item

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad terfynol, gan roi'r wybodaeth ddiweddaraf i gydweithwyr am y pwysau allanol sy'n wynebu'r Cyngor a gwybodaeth am sut roeddem yn cydweithio â'n partneriaid a'n cymunedau i gefnogi'r rhai mewn angen ledled y ddinas.

Roedd yr adroddiad hwn yn darparu ymchwil lleol ac o’r DU ar sut y parhaodd yr argyfwng costau byw i effeithio ar gyllid cartrefi, gan gynnwys gwybodaeth am gynnydd o 6.9% mewn prisiau rhentu preifat ledled Cymru.  

Yng Nghasnewydd, roedd y prif reswm dros ddigartrefedd yn parhau oherwydd colli llety rhent ac roedd gan gostau rhent cynyddol y potensial i gynyddu'r galw ar ein gwasanaethau tai a digartrefedd ymhellach.

Roedd y Cyngor yn gweithio'n agos gyda phartneriaid lleol a chenedlaethol i ddarparu cefnogaeth, cyngor ac arweiniad lle bo hynny'n bosibl, gan gynnwys hyrwyddo cynlluniau cenedlaethol fel Cymru Gynnes, a chynllun benthyciad ecwiti 'Cymorth i Aros' Llywodraeth Cymru a lansiwyd yr wythnos diwethaf i gefnogi perchnogion tai a oedd yn ei chael hi'n anodd fforddio eu taliadau morgais ac yn wynebu'r bygythiad o adfeddiannu a digartrefedd.  

Manteisiodd yr Arweinydd ar y cyfle i annog trigolion a oedd yn cael anawsterau i gysylltu â'r Cyngor i gael gwybodaeth ac i gael eu cyfeirio at y cyngor a'r cymorth a oedd ar gael; gellid gwneud hyn yn bersonol, dros y ffôn neu drwy fynd i'n tudalennau Cymorth a Chyngor ar y wefan. 

Byddai cydweithwyr yn ymwybodol o ymrwymiad y Cabinet o fewn y Cynllun Corfforaethol i weithio tuag at Gasnewydd i ddod yn Ddinas Cyflog Byw.  Atgyfnerthwyd pwysigrwydd yr ymrwymiad hwn gyda'r cynnydd a gyhoeddwyd o 10% yn y Cyflog Byw yr amcangyfrifir ei fod o fudd i dros 22,800 o weithwyr yng Nghymru.

Gwnaeth swyddogion sy'n gweithio gyda'n partneriaid a Llywodraeth Cymru, gynnydd sylweddol o ran symud gwesteion o Wcrain o'u llety cychwynnol trwy ddod o hyd i atebion tai amgen.  

Roedd yr Arweinydd yn falch iawn o fynychu lansiad ffurfiol digwyddiad adrodd Adeiladu Gwent Tecach yn Sefydliad Lysaght y mis diwethaf, a daniodd ymhellach yr ymrwymiad rhanbarthol i fynd i'r afael ag anghydraddoldeb iechyd ar draws ein holl gymunedau.  

Fel Arweinydd a Chadeirydd Casnewydd yn Un, parhaodd yr Arweinydd i eirioli dros weithio mewn partneriaeth fel rhywbeth sy'n hanfodol i gefnogi trigolion a busnesau ac unwaith eto, anogwyd unrhyw un a oedd mewn angen i gael gafael ar y cymorth a oedd ar gael iddynt. Roedd hyn yn cynnwys cysylltu preswylwyr â phartneriaid trydydd sector a'r heddlu.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§ Ategodd y Cynghorydd Harvey sylwadau'r Arweinydd bod llawer o gefnogaeth i breswylwyr.  Roedd Casnewydd Fyw yn darparu cefnogaeth yn ogystal â Ysgol Gynradd Maendy, a oedd yn darparu sesiwn galw heibio unwaith y mis, roedd gwasanaethau tai ar gael yn Llyfrgell Casnewydd, yn ogystal â'r Sefydliad Cyflog Byw. Diolchodd y Cynghorydd Harvey i'r staff am eu gwaith ac ychwanegodd ei fod yn straen emosiynol ar staff ac felly ei fod am gydnabod yr hyn a wnaethant i drigolion y ddinas. Mewn perthynas â thaliadau tanwydd gaeaf, anogodd y Cynghorydd Harvey drigolion i godi'r ffôn a chysylltu â chynghorydd, Canolfan Gyswllt y Ddinas, neu'r Llyfrgell, i ddod o hyd i rywun a fyddai'n darparu cymorth.

§ Cyfeiriodd y Cynghorydd Batrouni at y sefyllfa costau byw a hefyd adleisio sylwadau gan yr Arweinydd a'r Cynghorydd Harvey, gan ychwanegu bod swyddogion wedi ymrwymo i ddarparu cefnogaeth.  

§ Cyfeiriodd y Cynghorydd Marshall at gam-drin ariannol o fewn cartrefi, yn enwedig o gwmpas y Nadolig. Dylai preswylwyr estyn allan i ofyn am gymorth. Cynhaliodd D?r Cymru ddigwyddiad Costau Byw yng Nglan yr Afon yn ddiweddar a oedd yn llwyddiant. Roedd digwyddiadau am ddim yn ystod y Nadolig fel gwasanaethau carolau ac roedd cefnogaeth gymunedol yn amhrisiadwy. Gofynnodd y Cynghorydd Marshall hefyd fod pobl yn cofio bod staff oedd yn gweithio mewn siopau hefyd yn ei chael hi'n anodd ac y dylai pobl ystyried hyn.

§ Ategodd y Cynghorydd Clarke sylwadau ei gydweithwyr. Roedd y Nadolig yn gyfnod anodd ac ailadroddodd y dylai preswylwyr gysylltu â'r Cyngor.

§ Diolchodd y Cynghorydd Hughes i'r holl bobl a fu'n ymwneud â'r Lleng Brydeinig Frenhinol, gan gefnogi cyn-filwyr a'u teulu yn ystod yr argyfwng hwn. Diolchodd y Cynghorydd Hughes hefyd i'r holl staff yng Nghyngor Dinas Casnewydd am gefnogi'r digwyddiadau Dinesig a gynhaliwyd dros y penwythnos.

§ Mynychodd yr Arweinydd a'r Dirprwy Arweinydd ddigwyddiad 'Beth am Gysylltu' yn ddiweddar a chawsant eu llethu gan y positifrwydd, yr ystod o gefnogaeth a chyngor ac roeddent yn falch o ddweud ei fod

wedi’i wneud mewn partneriaeth â Chysylltwyr Cymunedol a'r tîm ymgysylltu.  Roedd yn bwysig tynnu sylw at y ffaith ei fod yn ddigwyddiad hygyrch iawn, ac roedd yn dda siarad â phawb a gymerodd ran a'r gwaith a wnaethant. Ychwanegodd yr Arweinydd fod yr holl swyddogion a oedd yn rhan o'r gwaith hwn yn effeithio ar fywydau dinasyddion ac felly diolchodd iddynt am eu hymdrechion parhaus. Diolchodd yr Arweinydd i'r Cynghorydd Harvey hefyd am ei goruchwyliaeth.

Penderfyniad:

Ystyriodd y Cabinet gynnwys yr adroddiad ar weithgarwch y Cyngor i ymateb i'r ffactorau allanol ar gymunedau, busnesau a gwasanaethau Casnewydd