Agenda item

Roedd yr adroddiad nesaf a gyflwynwyd gan yr Arweinydd yn ymdrin â'r mater o ymgynghori â thrigolion ar gyflwyno Premiwm y Dreth Gyngor a gymhwyswyd i eiddo gwag hirdymor ac ail gartrefi yn y ddinas fel cymhelliant i ddod â'r cartrefi hyn yn ôl i ddefnydd. 

Byddai'r Cyngor Llawn yn penderfynu a fyddai hyn yn cael ei wneud ac roedd yr adroddiad hwn yn gofyn am gymeradwyaeth y Cabinet i ddechrau ymarfer ymgynghori â thrigolion ar y mater.  

Roedd galw mawr am dai fforddiadwy yn y ddinas, ac ar yr un pryd, roedd bron i 1,000 o dai gwag hirdymor yn y ddinas ac i raddau llai, ail gartrefi.

Ceisiodd Cyngor Dinas Casnewydd gymell perchnogion tai i ddod â'r rhain yn ôl i ddefnydd pan gytunwyd i godi cyfradd lawn y Dreth Gyngor ar yr eiddo hyn a dod â'r gostyngiad o 50% i ben, a oedd ganddynt yn flaenorol yn 2018/19. Yn anffodus, ni chafodd hyn yr effaith yr oedd y Cyngor yn ceisio. 

Mae gan gynghorau yng Nghymru y p?er i godi premiwm y Dreth Gyngor ar rai eiddo megis eiddo gwag tymor hir ac ail gartrefi er mwyn bodloni gwahanol amcanion polisi tai a chymunedol yn eu hardaloedd lleol. Roedd y mwyafrif helaeth o gynghorau eraill yng Nghymru eisoes wedi cyflwyno rhyw fath o bremiwm yn barod neu'n fuan iawn. 

Felly, roedd y Cabinet yn dymuno archwilio'r defnydd o'r pwerau hyn a gofynnodd yr adroddiad hwn i'r Cabinet gymeradwyo ymgynghoriad ar y mater hwn gyda thrigolion Casnewydd. Mae hon ar gael ar wefan y Cyngor. 

Roedd pryder am y galw cynyddol am dai fforddiadwy ac o ansawdd yn y ddinas a'r angen i ddod â chymaint o'r eiddo hyn yn ôl i ddefnydd ystyrlon cyn gynted â phosibl. 

Byddai'r Cabinet yn ystyried y canlyniadau ac yn penderfynu ar hyn tua diwedd y flwyddyn ac os byddai'n cael ei ddatblygu, byddai'n cael ei gyflwyno i'r Cyngor ym mis Ionawr.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§ Cyfeiriodd y Cynghorydd Clarke at y galw am lety dros dro. Roedd hyn yn berthnasol nid yn unig i Gasnewydd ond ledled y DU. Soniodd y Cynghorydd Clarke hefyd am ymrwymiad y Cyngor i wella'r canlyniad i ddinasyddion ac i sicrhau bod digartrefedd yn brin. Roedd y cynnig hwn yn annog perchnogion eiddo i roi eu heiddo yn ôl i ddefnydd a byddai'n cael ei groesawu gan breswylwyr. Roedd y Cynghorydd Clarke yn gobeithio y byddai trigolion yn cefnogi proses ymgynghori, pe bai'n digwydd, a rhoi eu barn.

§ Cytunodd y Cynghorydd Harvey i godi premiwm ond byddai'n llawer gwell ganddo ganiatáu i deulu gael eu cartrefu. Nid dim ond gyda phobl ddigartref oedd y mater hwn ond gyda phobl sy’n ei chael hi'n anodd

dod o hyd i gartref neu ffoi rhag trais domestig. Felly, cefnogodd y Cynghorydd Harvey yr adroddiad.

§ Diolchodd y Cynghorydd Hughes i'r Arweinydd am gyflwyno'r adroddiad hwn a dywedodd nad mater o godi refeniw yn unig oedd hyn ond dyletswydd ddinesig i drigolion oedd yn berchen ar eiddo gwag feddwl am yr hyn yr oeddent yn ei wneud fel rhan o ddatblygiad y ddinas.  Felly, anogodd y Cynghorydd Hughes drigolion i gymryd rhan yn yr ymgynghoriad gan y byddai'n gwneud gwahaniaeth yn yr amgylchedd a'r ddinas yr oeddent yn byw ynddi yng Nghasnewydd.

§ Cytunodd yr Arweinydd gyda sylwadau ac ychwanegodd ei bod yn bwysig cael tai i safon y gellir eu defnyddio.  Byddai defnyddio premiymau treth gyngor yn llywio meddylfryd y Cyngor.  Yn 2019, ymrwymodd yr Arweinydd i fod yn Gyngor sy’n gwrando a byddai'n ystyried canlyniadau'r ymgynghoriad ac yn mynd i'r afael â hyn ar ddiwedd y flwyddyn ac yn dod i'r Cyngor ym mis Ionawr.

Penderfyniad:

Nododd y Cabinet gynnwys yr adroddiad a chytunodd y cynhaliwyd ymgynghoriad cyhoeddus ar gyflwyno premiymau treth gyngor.