Agenda item

Gwahoddedigion: 

-           Sally Anne Jenkins - Cyfarwyddwr Strategol Gwasanaethau Cymdeithasol

-           Finn Madell - Pennaeth Diogelu Corfforaethol

-           Amy Thomas - Ymgynghorydd Arweiniol Rhanbarthol VAWDASV

Rhoddodd yr Ymgynghorydd Arweiniol Rhanbarthol ar gyfer Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (VAWDASV) drosolwg o'r adroddiad.

Gofynnodd y Pwyllgor y canlynol:  

·   Gofynnodd y Pwyllgor am eglurhad ar y term "Mudiad Rhanbarthol" a ddefnyddir wrth ddatblygu'r Strategaeth. Eglurodd yr Ymgynghorydd Arweiniol fod materion staffio wedi arwain at ddiffyg casglu a dadansoddi data. Yn ogystal, cafodd newidiadau yn y Byrddau Gwasanaethau Cyhoeddus yn ystod y cyfnod hwnnw effaith.

·   Roedd y Pwyllgor eisiau gwybod canran y troseddau cam-drin domestig a adroddwyd a ddigwyddodd yng Nghasnewydd, gan ystyried amrywiadau rhanbarthol. Cydnabu'r Ymgynghorydd Arweiniol y cais a soniodd fod data a gasglwyd gan Heddlu Gwent yn cyfyngu ar y gallu i ymchwilio'n ddyfnach i'r broses o gasglu data.

·   Holodd y Pwyllgor ddefnyddioldeb i bartneriaethau fod yn ymwybodol o wahaniaethau yn nifer yr achosion o gategorïau VAWDASV penodol o fewn ardaloedd. Eglurodd yr Ymgynghorydd Arweiniol fod cadarnhau gwahaniaethau o'r fath yn heriol oherwydd amrywiadau o ran casglu a chategoreiddio data gan bob awdurdod lleol (ALl). Pwysleisiodd y Pennaeth Diogelu Corfforaethol yr angen am ymwybyddiaeth o ddadansoddi data ond blaenoriaethodd ddiwallu anghenion gwasanaethau. 

·   Holodd y Pwyllgor am gyfanswm y gyllideb sydd ar gael. Dywedodd yr Ymgynghorydd Arweiniol am y cyllid gan Lywodraeth Cymru a chyfraniadau gan bartneriaid a oedd ar gael, gan nodi bod grantiau cyllid yn cael eu rhoi ar gyfer prosiectau penodol. Fodd bynnag, roedd cyllid parhaus ar gyfer prosiectau a gefnogir yn heriol oherwydd argaeledd blynyddol ac uniad ffynonellau ariannu.  

·   Gofynnodd y Pwyllgor am ddyraniadau cyllid yn y dyfodol. Nododd yr Ymgynghorydd Arweiniol y byddai cyllid yn cael ei ddefnyddio i ddiwallu anghenion dioddefwyr, a oedd yn newid yn flynyddol. Gwnaethant ddarparu enghreifftiau o brosiectau a ariannwyd yn flaenorol a nodwyd y cyfyngiadau wrth adennill costau. Esboniodd Cyfarwyddwr Strategol y Gwasanaethau Cymdeithasol yr heriau o bennu cyfrifoldebau cyllido a chael eu hymestyn rhwng grantiau cyllido yn y maes hwn. 

·   Mynegodd y Pwyllgor bryderon am y model ariannu. Amlygodd y Cyfarwyddwr Strategol yr anawsterau yn yr hinsawdd ariannol bresennol, yn enwedig wrth weithio mewn meysydd lle mae llawer o bobl yn agored i niwed gydag effeithiau hirdymor. Ategodd yr Ymgynghorydd Arweiniol y pryderon hyn a soniodd nad oedd y ddibyniaeth ar grantiau byrdymor yn unigryw i'r rhanbarth. Nodwyd bod Llywodraeth Cymru (LlC) wedi datblygu ffrwd waith glasbrint ar gyfer cyllid cynaliadwy ond roeddent yn cydnabod y byddai ei gyflawni yn cymryd amser.

·   Cydnabu'r Pwyllgor y ffocws diweddar ar VAWDASV a gobeithiodd, wrth iddo ddod yn fwy sefydledig, y byddai gwell strwythur o ran cyllid. 

·   Gofynnodd y Pwyllgor am eglurhad ar ffynhonnell rhagfarn ddiarwybod mewn perthynas â dioddefwyr gwrywaidd wrth ystyried croestoriadedd. Eglurodd yr Ymgynghorydd Arweiniol fod y rhagfarn yn systematig, gan fod systemau wedi'u sefydlu'n draddodiadol o blaid menywod. Gwnaethant bwysleisio pwysigrwydd cynrychioli dynion wrth adrodd am niwed.

·   Cydnabu'r Pwyllgor yr anfantais a brofir gan gymunedau o gefndiroedd amrywiol mewn perthynas â cham-drin domestig. Gofynnon nhw am y gefnogaeth a roddwyd i fenywod o'r cefndiroedd hyn i'w helpu i fyw'n annibynnol. Nododd yr Ymgynghorydd Arweiniol fod y gefnogaeth yn cynnwys gweithio gyda darparwyr arbenigol ac argaeledd cyllid LlC i'r rheini heb fynediad at arian cyhoeddus. Gwnaethant hefyd dynnu sylw at bwysigrwydd darparu gwasanaethau yn iaith gyntaf y dioddefwr/goroeswr a hwyluso eu hintegreiddiad i'r gymuned newydd.

·   Gofynnodd y Pwyllgor a oedd dioddefwyr yn cael eu hannog i fanteisio ar gyrsiau iaith i wella eu hannibyniaeth. Dywedodd yr Ymgynghorydd Arweiniol y byddai angen cadarnhad gan staff rheng flaen ond nododd gysylltiadau â cholegau lleol a dosbarthiadau cymunedol ar gyfer dysgu Saesneg. 

·   Holodd y Pwyllgor am y berthynas uniongyrchol rhwng digwyddiadau ac ardaloedd o amddifadedd. Nododd yr Ymgynghorydd Arweiniol, er y gallai hyn fod wedi digwydd yn y gorffennol, mae pwysau cynyddol wedi effeithio ar bobl o bob cefndir. Ychwanegodd y Pennaeth Diogelu Corfforaethol fod mwy o hyrwyddo wedi arwain at gynnydd mewn adrodd, gyda mwy o ffocws ar ddangosyddion cynnil trwy ymgyrchoedd fel IAWN gan LlC. 

·   Nododd y Pwyllgor y pwysau cynyddol yn y sector tai a'i effaith bosib ar VAWDASV.  Pwysleisiodd yr Ymgynghorydd Arweiniol y berthynas gref rhwng Tai a VAWDASV ar gyfer dioddefwyr a chyflawnwyr. Nododd y prinder mewn mannau lloches a'r angen am gefnogaeth ddigonol, gan dynnu sylw at wahaniaethau mewn amserlenni ariannu ar gyfer tai. 

·   Holodd y Pwyllgor am gynnwys mewnbwn gan ddioddefwyr a goroeswyr yn yr adroddiad. Nododd yr Ymgynghorydd Arweiniol grwpiau goroesi dioddefwyr amrywiol sy’n rhan o sefydliadau a darparwyr gwahanol. Gwnaethant nodi'n benodol y cyfarfodydd gyda'r gr?p goroeswyr sefydledig a gefnogwyd gan Heddlu Gwent am eu mewnbwn. Nododd yr Ymgynghorydd Arweiniol hefyd gyfathrebu rheolaidd â gr?p Heddlu Gwent ar gyfer prosiectau llai.

·   Canmolodd y Pwyllgor yr adroddiad a rheoli'r bartneriaeth amlasiantaethol. Gofynnon nhw am sut y cafodd y nifer fawr o asiantaethau dan sylw eu trin. Eglurodd yr Ymgynghorydd Arweiniol fod Tîm Rhanbarthol VAWDASV yn rheoli'r perthnasoedd, gan sicrhau cynrychiolaeth gan bob asiantaeth mewn cyfarfodydd, themâu neu grwpiau.

·   Cydnabu'r Pwyllgor y byddai effeithiau cadarnhaol mwy o addysg yn cymryd amser i'w hamlygu a gofynnodd am y berthynas â'r sector addysg. Rhoddodd yr Ymgynghorydd Arweiniol wybod i'r Pwyllgor am yr Is-gr?p Dull Rhanbarthol Cyfan, a oedd yn cynnwys cydlynwyr ysgolion i sicrhau bod canllawiau LlC yn berthnasol ac wedi'u teilwra i ysgolion unigol.

·   Amlygodd y Pwyllgor adroddiad yn nodi bod 1 merch o oed ysgol o bob 3 yn credu na fyddai ysgolion yn cymryd honiadau o ddifrif. Gofynnon nhw am y camau a gymerwyd gan athrawon, aelodau bwrdd yr ysgol, a staff. Nododd yr Ymgynghorydd Arweiniol sesiynau hyfforddi addysg pwrpasol ar gyfer athrawon a chefnogaeth wrth ymateb i bryderon a honiadau drwy gydweithio rhwng Is-gr?p Dull Addysg Gyfan, Swyddogion Diogelu Addysg, Arweinwyr Diogelu Dynodedig, a Gofal Bugeiliol. Gwnaethant bwysleisio cynnwys casineb at fenywod ac aflonyddu fel maes ffocws am y pedair blynedd nesaf ac ymrwymiad yr awdurdod lleol i roi cefnogaeth a pholisïau ar waith.  Soniodd y Pennaeth Diogelu Corfforaethol am Staff Addysg ymroddedig yn yr Hyb i gefnogi athrawon.

·   Mynegodd y Pwyllgor bryder am y diffyg adborth gan ddynion a gofynnodd am ddarpariaethau lloches i ddynion ac ymdrechion i'w hannog i ddod ymlaen. Nododd yr Ymgynghorydd Arweiniol absenoldeb lloches i ddynion yn y rhanbarth ond soniodd am gydweithio â phrosiect Dyn i sicrhau hygyrchedd a chynrychiolaeth i ddynion.  Gwnaethant hefyd dynnu sylw at sefydlu Is-gr?p newydd i sicrhau cynrychiolaeth o'r holl nodweddion gwarchodedig.

·   Mynegodd y Pwyllgor bryder ynghylch ymddygiad rheolaethol a gorfodol mewn ysgolion a gofynnodd a oedd gwybodaeth yn cael ei darparu i helpu plant oed ysgol i adnabod ymddygiadau o'r fath. Nododd yr Ymgynghorydd Arweiniol y rhaglen Sbectrwm a ariennir gan Lywodraeth Cymru, a ddarperir gan athrawon i gyflawni amcanion y cwricwlwm. Mae Sbectrwm yn gweithio gyda disgyblion o 3 i 18 oed, gan ddarparu sesiynau penodol ar bynciau perthnasol. Nododd yr Ymgynghorydd Arweiniol gynlluniau i gefnogi gwaith Sbectrwm drwy ymgyrchoedd a chefnogaeth ychwanegol.

·   Holodd y Pwyllgor am y cysylltiad rhwng normau cymdeithasol o ran defnyddio cyffuriau ac alcohol a chyflawni trais domestig, a sut y gellid mynd i'r afael â hyn.   Roedd yr Ymgynghorydd Arweiniol yn cydnabod, er na ellid datgan cysylltiad uniongyrchol, bod llawer o gyflawnwyr yn yfed alcohol yn rheolaidd, gan gynnwys y rheini â phroblemau dibyniaeth. Nodwyd cydweithio â'r Bwrdd Cynllunio Camddefnyddio Sylweddau i bennu ffactorau achosol a datblygu ymatebion priodol. 

·   Nododd y Pwyllgor effaith gadarnhaol ymgyrchoedd a hysbysebion sy’n annog unigolion i adrodd am ymddygiad yn eu ffrindiau. Roeddent yn pwysleisio bod mwy o hysbysebion o'r fath yn grymuso pobl i godi llais.

Diolchodd y Pwyllgor i'r swyddogion am fod yn bresennol.

Casgliadau

·       Nododd y Pwyllgor Strategaeth Ranbarthol VAWDASV Gwent 2023-2027 a chymeradwyodd ei chynnwys. Roedd y Pwyllgor yn gwerthfawrogi'r gwaith enfawr a wnaed i lunio'r strategaeth ac roedd yn dymuno llongyfarch yr holl swyddogion dan sylw. Canfu'r Pwyllgor hefyd fod yr adborth a oedd wedi’i gynnwys gan oroeswyr yn hynod o ddefnyddiol a chraff. 

·       Roedd y Pwyllgor yn falch o glywed am yr ymgyrch Sbectrwm. Gwnaethant sylw bod oedolion ifanc yn fwy tebygol o wrando ac ymgysylltu pan ofynnwyd iddynt yn yr ysgol a siaradwyd â nhw ar eu lefel nhw. Mae hyn yn tynnu sylw at bwysigrwydd strategaethau cyfathrebu effeithiol i gysylltu ag oedolion ifanc.

·       Mynegodd y Pwyllgor bryder am y model ariannu ar gyfer y gwasanaeth hwn a phwysleisiodd yr angen am gyllid cynaliadwy, er mwyn sicrhau nad yw'r bobl sy'n dibynnu ar y gwasanaeth yn mynd hebddo.

·       Gofynnodd y Pwyllgor am i ddolenni’r ymgyrch 'Iawn' gael eu hanfon atynt a nododd y camau cadarnhaol wrth gydnabod dynion fel dioddefwyr cam-drin domestig, o ganlyniad i ymgyrchoedd addysgol o'r fath. Yn ogystal, gofynnodd y Pwyllgor am gael gweld yr adroddiad terfynol, gan gynnwys yr animeiddiadau, unwaith y bydd wedi'i gwblhau. 

·       Gofynnodd y Pwyllgor am ddadansoddiad o'r ffigurau ar dudalen 27 yr adroddiad ar lefel rhanbarthol, sirol a ward i gael dealltwriaeth gynhwysfawr o'r data.