Agenda item

Roedd yr adroddiad diwethaf a gyflwynwyd gan yr Arweinydd yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am y pwysau allanol yr oedd y Cyngor yn eu hwynebu. Wrth symud i 2024, roedd effaith yr argyfwng costau byw a'r pwysau ar wasanaethau tai a digartrefedd yn parhau i gael ei theimlo. Mae'r diweddariad misol hwn yn bwysig i drafod materion sy'n codi o bwysau allanol ac amlygu cyfleoedd i drigolion.

Roedd cydweithio â phartneriaid a chymunedau yn ystod y cyfnod heriol hwn yn parhau’n hanfodol i gefnogi'r rhai mewn angen. 

Gan weithio gyda'r Sefydliad Tegwch Iechyd fel rhanbarth Marmot, roedd y Cabinet yn ymwybodol bod tlodi yn cael effaith eang. 

Mae helpu cymunedau ysgolion i ddeall yn well dlodi, ei effaith ar ddysgu a sut y gellir ei leihau neu ei ddileu yn rhan allweddol o Strategaeth Tlodi’r Gwasanaethau Addysg.

Yng Nghasnewydd, mae'r prif reswm dros ddigartrefedd yn parhau oherwydd colli llety rhent ac roedd gan gostau rhent cynyddol y potensial i gynyddu'r galw ar wasanaethau tai a digartrefedd ymhellach.

Croesawyd y cynnydd yng nghap y Lwfans Tai Lleol i'r degfed canradd ar hugain o fis Ebrill 2024 ond gyda'r pwysau ehangach ar y Sector Rhent Preifat yng Nghasnewydd, roedd effaith y newidiadau hyn i'w gweld o hyd. 

Manteisiodd yr Arweinydd ar y cyfle i annog trigolion a oedd yn cael anawsterau i gysylltu â'r Cyngor i gael gwybodaeth ac i gael eu cyfeirio at y cyngor a'r cymorth a oedd ar gael; gellid gwneud hyn yn bersonol, dros y ffôn neu drwy fynd i'r tudalennau cymorth a chyngor ar wefan y Cyngor. 

Roedd yn galonogol gweld yr Ymgynghorwyr Costau Byw newydd eu penodi yn cydweithio â swyddogion mewnol, gan gynnwys cydweithwyr addysg, ac asiantaethau partner i roi cyngor, arweiniad a chymorth i drigolion ledled y ddinas, gyda digwyddiadau a sioeau teithiol eisoes wedi'u cynllunio ar gyfer 2024.

Er mwyn cefnogi rhai o'r dinasyddion mwyaf agored i niwed yn ystod misoedd y gaeaf, cydweithiodd y Cyngor â phartneriaid i sefydlu rhwydwaith o fannau dros dro y gellid eu defnyddio dan y Protocol Argyfwng Tywydd Garw, gan gynnig lloches i bobl sy'n cysgu ar y stryd.

Parhaodd yr Arweinydd a Chadeirydd Casnewydd yn Un i eirioli dros weithio mewn partneriaeth fel rhywbeth sy'n hanfodol i gefnogi trigolion a busnesau ac unwaith eto, anogwyd unrhyw un a oedd mewn angen i gael gafael ar y cymorth a oedd ar gael. Tynnodd yr Arweinydd sylw hefyd at y cyllid grant a oedd ar gael ar gyfer hybiau cynnes mewn grwpiau cymunedol a dywedodd y gallai'r rhai sydd â diddordeb gysylltu â Chymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Gwent i gael mwy o wybodaeth.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§ Cytunodd y Cynghorydd Harvey gyda'r Arweinydd ei bod yn bwysig adolygu'r adroddiad hwn bob mis a soniodd Harvey am y trigolion a'r teuluoedd hynny sy'n dioddef o broblemau iechyd meddwl oherwydd yr argyfwng costau byw. Diolchodd y Cynghorydd Harvey hefyd i'r staff am eu cymorth i drigolion.

§ Diolchodd y Cynghorydd Davies i’r swyddogion o fewn y tîm addysg am ymuno â'r tîm cymunedol i gyflwyno’r sioeau teithiol ar wrthdlodi mewn ysgolion. Croesawyd y dull cydgysylltiedig a oedd yn gwneud gwahaniaeth ac yn parhau. Roedd rhoi cyngor ar fudd-daliadau, cyngor ariannol ynghyd â chymorth ynghylch iwnifform yn ogystal ag asiantaethau eraill yn mynychu gyda chymorth a chyngor ar les yn gwneud gwahaniaeth.   

§ Cyfeiriodd y Cynghorydd Forsey at bwysau tai ac yn ystod y flwyddyn ddiwethaf fel cynghorydd, roedd wedi derbyn mwy o geisiadau gan drigolion am dai na dros y tair blynedd diwethaf.  Roedd y Cynghorydd Forsey hefyd am ddiolch i'r adran dai a oedd yn cadw teuluoedd yn eu tai drwy ddefnyddio mesurau ataliol i deuluoedd beidio â cholli eu cartrefi.

§ Diolchodd y Cynghorydd Clarke i'r tîm digartrefedd a Helen James, y Cydlynydd Cysgu ar y Stryd. Roedd staff yn y gymuned yn ystod oriau mân dros gyfnod y Nadolig yn dosbarthu brecwastau ac yn siarad â phobl ddigartref, gan roi cyngor ac arweiniad. Diolchodd y Cynghorydd Clarke hefyd i'r swyddog am ei waith wrth ddarparu’r Protocol Argyfwng Tywydd Garw. Diolchodd y Cynghorydd Clarke i'r holl dimau o fewn Cyngor Dinas Casnewydd am eu gwaith dros y Nadolig.

§ Diolchodd yr Arweinydd i holl gydweithwyr y cabinet am eu cymorth parhaus i'w trigolion.

Penderfyniad:  

Bod y Cabinet yn ystyried cynnwys yr adroddiad ar weithgarwch y Cyngor i ymateb i'r ffactorau allanol ar gymunedau, busnesau a gwasanaethau cyngor Casnewydd.