Agenda item

1.1          Cyflwynodd y Pennaeth Pobl, Polisi a Thrawsnewid yr adroddiad.   Yn gyffredinol, mae wyth risg ddifrifol (sgorau risg 15 i 25); saith risg fawr (sgorau risg 7 i 14) wedi’u hamlinellu yn yr adroddiad. O'i gymharu â'r gofrestr risg gorfforaethol Chwarter 3, ychwanegwyd un risg newydd (Amnewid SWGCC) at y Gofrestr Risg Gorfforaethol, cafodd un risg (Cyflawni'r Cynllun Archwilio Mewnol) ei hisgyfeirio o'r Gofrestr Risg Gorfforaethol.  Ni wnaeth yr holl risgiau sy'n weddill newid sgôr.

1.2          Yn ogystal, byddai'r hyfforddiant a gynhaliwyd gydag aelodau'r Pwyllgor ar sut olwg fyddai ar y risg yn cael ei ailystyried yng ngoleuni'r newidiadau diweddar i aelodaeth.  Edrychodd yr adroddiad ar y system a oedd ar waith a sut y rheolid risgiau ond nid oedd yn rhoi manylion y risgiau a'r lliniaru, a fyddai'n cael eu trafod yn y Cabinet o dan y fframwaith llywodraethu.  Roedd y Pwyllgor wedi holi'r dyddiadau o fewn y gofrestr risg yn flaenorol, felly roedd y cynlluniau gwasanaeth presennol yn cael eu cau ac yn dod i ben ar 31 Mawrth.  Erbyn y gofrestr risg nesaf roedd disgwyl i'r rhain gael eu hadolygu.

1.3          Aeth y Rheolwr Perfformiad a Rhaglen i'r afael â'r Risg Priffyrdd a oedd yn cael ei gyflwyno o dan Gynllun Rheoli Asedau Priffyrdd i'r Pwyllgor Craffu Perfformiad – Lle a Chorfforaeth: byddai'r Pwyllgor Craffu yn cael gwybod am sylwadau'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio.  Yn ogystal, gan gyfeirio at y Risg Tai, roedd y Rheolwr Perfformiad a Rhaglen wedi siarad â'r Pennaeth Tai a Chymunedau a ddywedodd fod rhai polisïau'n cymryd mwy o amser i'w gweithredu gan fod angen iddynt gael eu cymeradwyo gan Lywodraeth Cymru.

1.4          Cyfeiriwyd at amnewid system gwasanaethau cymdeithasol SWGCC, a oedd wedi'i chyflwyno'n genedlaethol yng Nghymru ac a ystyriwyd yn risg gan ei bod yn cael ei defnyddio gan gymaint o sefydliadau ac awdurdodau lleol. Cadarnhaodd y Rheolwr Perfformiad a Rhaglen fod Awdurdodau Lleol o dan ranbarth Gwent yn edrych ar ddewisiadau amgen posibl ac y byddai hyn wedyn yn cael ei gyflwyno drwy Lywodraeth Cymru i gael cymorth posibl gyda chyllid felly byddai angen gwneud penderfyniadau pellach ar lefel uchel.

Sylwadau Aelodau'r Pwyllgor:

1.5          Cyfeiriodd Mr Reed at yr heriau o gydbwyso'r gyllideb tymor canolig.  Yn y cynllun gweithredu lliniaru risg, ni nodwyd unrhyw beth wrth symud ymlaen, fodd bynnag, parhaodd y risg dros y blynyddoedd i ddod. Holodd Mr Reed a oedd unrhyw gynlluniau pellach yn cael eu datblygu neu a fyddai hyn yn cael ei ddatblygu yn y flwyddyn ariannol nesaf. 

1.6          Dywedodd y Pennaeth Cyllid wrth y Pwyllgor y byddai rhywbeth yn ei le gyda'r gofrestr risg i gynghori ar y swydd.  Roedd y Cyngor yn datblygu cynllun trawsnewid ac i'w gyflwyno i'r Cabinet a'r Cyngor yn y dyfodol agos. 

1.7          Ychwanegodd y Rheolwr Perfformiad a Rhaglen y byddai'r holl gamau gweithredu a risgiau yn cael eu hadolygu ac ar gyfer 2024/25, byddai'r tîm cyllid yn cael ei gynnwys yn y broses cynllun ariannol tymor canolig.

1.8          Cyfeiriodd y Cynghorydd M Howells at bwysau ar Wasanaethau Oedolion ac roedd yn adlewyrchu y dylid ystyried y newidiadau yn y Cyfarwyddwr Gwasanaethau Cymdeithasol a Phennaeth Gwasanaethau Oedolion.

1.9          Dywedodd y Pennaeth Pobl, Polisi a Thrawsnewid fod y ddwy broses recriwtio wedi'u cwblhau, a byddai'r Pennaeth Gwasanaeth wedi’i benodi cyn i'r Cyfarwyddwr adael, gan ei bod yn bwysig cael y cyfnod trosglwyddo hwn fel rhan o liniaru yn erbyn y newidiadau yn y swyddi allweddol hyn.

1.10       Gofynnodd y Cynghorydd Jordan am fwy o fanylion am y gostyngiad yn y risg yn Ch3 ar gyfer Addysg.  Eglurodd y Rheolwr Perfformiad a Rhaglen mai risg gwasanaeth oedd hyn, yn ymwneud â lleoliadau ond nid oedd hyn yn rhan o'r adroddiadau a ystyriwyd gan y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio.

1.11       Cyfeiriodd Mr Reed at bwysau ar dai a digartrefedd oedd yn faes o bryder enfawr.  A fyddai yng nghylch gwaith y Pwyllgor i ofyn am adroddiad ar hyn? Dywedodd y Pennaeth Pobl, Polisi a Thrawsnewid y byddai'n fater ar gyfer craffu a oedd yn ystyried perfformiad yn y maes hwn ym mis Gorffennaf.  Gallai canlyniadau'r drafodaeth gan y Pwyllgor Craffu Perfformiad – Lle a Chorfforaethol gael eu dosbarthu i'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio er gwybodaeth.

1.12       Roedd y Cadeirydd o'r farn bod 18 mis yn gyfnod byr o amser i gael system SWGCC yn ei lle a theimlai y byddai system Cymru Gyfan yn llawer mwy buddiol gan ddarparu mynediad haws i Awdurdodau Lleol a Byrddau Iechyd.  Nododd y Rheolwr Perfformiad a Rhaglen y sylwadau a byddai'n rhoi adborth i'r Gwasanaethau Cymdeithasol, a fyddai yn ei dro yn diweddaru'r Pwyllgor, fodd bynnag, roedd hwn yn benderfyniad a fyddai'n cael ei gytuno yn y Cabinet.

1.13       Ychwanegodd y Pennaeth Pobl, Polisi a Thrawsnewid hefyd fod Cyngor Dinas Casnewydd yn rhan o Wasanaeth Adnoddau a Rennir gyda thri ALl arall, a oedd yn fantais wrth ystyried systemau newydd posib.

1.14       Gofynnodd y Cadeirydd a oedd dyraniad cyllideb ar gyfer hyn.  Byddai'r Pennaeth Pobl, Polisi a Thrawsnewid yn edrych i mewn i hyn.

1.15       Gofynnodd y Cadeirydd a oedd hyn yn risg bosibl neu'n risg wirioneddol.  Cytunodd y Pennaeth Pobl, Polisi a Thrawsnewid ei bod yn risg wirioneddol.

1.16       Dywedodd y Cynghorydd Horton nad Aelodau'r Cabinet yn y lluosog oedd hi wrth gyfeirio at y Gwasanaethau Cymdeithasol ond Aelod Cabinet sengl.  Fodd bynnag, roedd y papur hwn wedi'i baratoi cyn Cyfarfod Cyffredinol Blynyddol y Cyngor a'r newidiadau perthnasol a ddigwyddodd yr wythnos flaenorol.

Penderfynwyd:

1.17       Gofynnwyd i’r dylai’r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio ystyried cynnwys yr adroddiad ac asesu’r trefniadau rheoli risg ar gyfer yr Awdurdod, gan roi unrhyw sylwadau a/neu argymhellion ychwanegol i'r Cabinet.

1.18       Byddai'r Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio yn derbyn canlyniadau'r Pwyllgor Craffu Perfformiad – Lle a Chorfforaethol mewn perthynas â Digartrefedd a Thai.