Agenda item

Gofynnwyd i’r Pwyllgor edrych ar y Datganiad Llywodraethu Blynyddol Drafft a gyflwynodd drefniadau ar gyfer llywodraethu ar draws y bwrdd.

Nodwyd bod angen gwella.

Cwestiynau:

Dywedodd y Cadeirydd fod 51 tudalen ar gyfer y Datganiad Llywodraethu Blynyddol yn rhy fawr a bod angen ei leihau. Hefyd dywedodd y Cadeirydd fod y fframwaith sefydliadol yn brysur a chymhleth iawn a’i fod yn wych i’w ddefnyddio’n fewnol ond roedd bach yn ailadroddus.

Cyfeiriodd y Cadeirydd at dudalen 106; 3.11 a gofynnodd sut mae’r gwerthoedd Dewr yn cysylltu â’r gofrestr risgiau corfforaethol a dywedodd nad oes unrhyw beth yn bod ar risg a gofynnodd a ydy’r awdurdod yn addasu dull dim risg.

Dywedodd y Cadeirydd fod yr awydd am risgiau ar gyfer 2019/20 yn dangos lefel y risg y mae’r awdurdod yn fodloni ei phrofi er mwyn darparu gwasanaeth ac er mwyn cyflawni dyletswyddau statudol. 

Cadarnhawyd y byddai’r Cabinet yn derbyn cyflwyniad ar y Gofrestr Risgiau ac y byddai gwybodaeth yn cael ei bwydo’n ôl i’r Pwyllgor ac ar y cyd byddai hyn yn creu archwaeth risg ffurfiol ar gyfer 2019/20.

Dywedodd y Cadeirydd, o ganlyniad i nifer y staff a ddiswyddodd, fod dibyniaeth ar y system TG. Hefyd dywedwyd bod rheoliadau o bosibl yn cael eu derbyn o fewn y system, a fyddai rhywbeth yn cael ei gam-godio ac a fyddai llai o gostau’n diystyru hyn.

Mewn perthynas â’r swyddfa Archwilio, os oedd arian yn cael ei arbed o ran lefelau staff ac nad oedd unrhyw wallau dieisiau gan swyddogion, oedd y Cabinet yn meddwl am y materion hyn ac yn ystyried sut mae’r adran Archwilio’n ystyried risg.

Ar hyn o bryd, roedd polisïau'n dawel, ac efallai dylai’r strategaeth risg gael trafodaethau ar edrych ar yr awydd am risg. Oedd yn bosibl ymlacio rheoliadau ariannol?

Dywedodd y Cadeirydd y byddai’r Pwyllgor yn edrych ar adolygu’r awydd risg a fyddai’n dod yn ôl i’r Pwyllgor a chodwyd y mater o’r blaen ond nid ystyriwyd sylwadau’n flaenorol. Dywedwyd wrth y Cabinet y byddid yn gwneud y Pwyllgor Archwilio’n ymwybodol ac roedd yn glir bod angen gwneud mwy o waith ar awydd am risg ac roedd hyn yn hwyr.

Ar dudalen 117 yr adroddiad, gofynnodd y Cadeirydd a oedd yn werth rhoi Pennaeth yr Archwilwyr Mewnol yn awdur y Datganiad Llywodraethu Blynyddol 

Ar dudalen 120; cyfeiriodd y Cadeirydd at y ddau ddatganiad wedi’u gwneud yn 2018/19 dan y polisi chwythu’r chwiban a gofynnod nhw a yw’n cael ei ddefnyddio’n effeithiol? Cadarnhaodd y Prif Archwilydd Mewnol nad yw’r adran archwilio mewnol yn ymwneud â hyn. 

Hefyd ar dudalen 120; 5.10 sylwodd y Cadeirydd ar nifer y cwynion ynghylch Casnewydd sydd wedi cynyddu a gofynnodd a yw hyn yn golygu Cyngor Dinas Casnewydd neu’r ddinas ei hun a dywedodd fod angen egluro hyn. Cadarnhawyd gan y Prif Archwilydd Mewnol mai ‘dinas’ oedd hyn.

Nodwyd fod y grym gan y Pwyllgor Archwilio i alw Penaethiaid Gwasanaeth i mewn fel y galwyd Pennaeth y Strydlun i mewn yn 2018.

Dywedodd y Cadeirydd bod angen cyfeirio at y Datganiad Llywodraethu Blynyddol yn yr Llythyr ymateb gan y Prif Weithredwr yn hwyrach yn yr agenda.

Cyfeiriodd y Cadeirydd at baragraff 10.7 gan ddweud bod dau bwynt bwled mewn perthynas â Chasnewydd yn perfformio 1.9 pwynt canran yn uwch na’r cyfartaledd a gofynnodd y Cadeirydd a yw’r cyfartaledd hwn yn dda neu’n ddrwg ac roedd angen egluro hyn.

Sylwodd Aelod y Pwyllgor ar berfformiad gwych ysgolion Cynradd Casnewydd. Cadarnhaodd y cafwyd y wybodaeth o wefan Data Cymru sy’n galluogi pobl i gymharu perfformiadau ag awdurdodau lleol eraill.