Agenda item

Cyflwynodd y Prif Archwilydd Mewnol yr adroddiad i'r pwyllgor yn datgan mai archwiliad oedd hwn ar daliadau Gorchymyn Gwarcheidiaeth Arbennig/Carennydd a gynhaliwyd beth amser yn ôl a oedd yn anfoddhaol yn ei farn. Roedd y tîm Archwilio wedi mynd yn ôl ac wedi dilyn yr archwiliad gwreiddiol, a arweiniodd at ail farn Anfoddhaol; dyma'r rheswm y cafodd ei gyflwyno i'r pwyllgor Archwilio.  Yna penderfynodd yr Aelodau alw'r Pennaeth Gwasanaeth a'r rheolwr i roi sicrwydd y byddai materion yn gwella gan y byddai angen trydydd ymweliad archwilio. 

Darparwyd gwybodaeth i'r Pwyllgor gyda chefndir ar y sefyllfa.  Roedd hwn yn dîm y dylid bod wedi'i sefydlu ond ni ddigwyddodd hyn yn effeithiol ac ni chafodd materion a nodwyd yn flaenorol eu datrys.  Eglurodd y Prif Archwilydd Mewnol na allai'r tîm archwilio felly fynd yn ôl at y tîm hwnnw ac ail-archwilio'r sefyllfa gan nad oedd unrhyw gynnydd wedi'i wneud ers yr archwiliad blaenorol.  Roedd cynllun gweithredu ar waith gydag amserlenni a chyfrifoldebau rheoli i fynd i'r afael â'r sefyllfa. 

Cwestiynau:

·       Gofynnodd y Cynghorydd Thomas a gafwyd canllawiau cenedlaethol ar daliadau Gorchymyn Gwarcheidiaeth Arbennig a phryd y gwnaeth CDC ei weithredu.

Cadarnhaodd y Rheolwr Archwilio fod canllawiau cenedlaethol a bod problemau'n ymwneud â chyfrifo taliadau a nodwyd yn lleol.  Y mater ehangach oedd sut y cafodd pethau eu strwythuro o fewn y gwasanaeth i ddelio â thaliadau. 

·       Cynghorydd Thomas mynegi pryder ynghylch sefyllfa'r taliadau, ac esboniodd fod yr amgylchiadau cefndir yn yr achosion hyn yn aml iawn yn drasig gan fod gan neiniau a theidiau yn aml â’r rôl Gorchymyn Gwarcheidiaeth Arbennig ac nad oedd yn hawdd. Yna roedd angen cymorth ariannol gan fod gan y plant hynny anghenion arbennig yn aml a dywedodd y Cynghorydd Thomas eu bod yn falch y byddai'r archwiliad yn edrych ymhellach ar hyn. 

Cadarnhaodd y Rheolwr Archwilio mai yn y cynllun archwilio y byddai'n mynd yn ôl eto a bod rhywfaint o gynnydd wedi'i wneud yn dilyn yr archwiliad gwreiddiol.  Bu newid mawr yn strwythur y gwasanaeth o ran darparu cymorth i deuluoedd. Roedd rheolwyr newydd ar waith a byddai hyn yn bwydo drwodd i'r archwiliad dilynol.  

Holodd y Cynghorydd Thomas y camau rheoli y cytunwyd arnynt ar dudalen 165 fel y nodwyd ar unwaith gan y camau 'Erbyn Pryd' ac roedd hyn yn syth o 2018 neu'n syth o hyn ymlaen. 

Cadarnhaodd y Prif Archwilydd Mewnol fod y camau hyn yn syth o ddyddiad y drafodaeth felly dyma fyddai dyddiad yr adroddiad ac nid 2018.  Dywedodd y Cynghorydd Thomas y byddai'n ddefnyddiol cael yr adroddiad hwnnw i gyfeirio ato yn y dyfodol, y cytunwyd arno gan y Prif Archwilydd Mewnol. 

Dywedodd y Cynghorydd Whitcutt i fod yn deg i'r Pennaeth Gwasanaeth ei bod yn gyfnod anodd ar hyn o bryd yn y gwasanaeth hwnnw a bod y rheolwr gwasanaeth yn berson cydwybodol ac y byddent wedi mynychu pe byddent wedi gallu gwneud hynny.

Dywedodd y Cadeirydd fod ystyried effaith Covid 19 yn iawn i'w gadael gan eu bod ar hyn o bryd gan fod materion hefyd yn symud i gyfeiriad cadarnhaol. 

Dywedodd y Cynghorydd Thomas y dylid cydnabod straen, fodd bynnag, roedd dau archwiliad anfoddhaol o daliadau Gorchymyn Gwarcheidiaeth Arbennig erbyn hyn ac roedd straen ar deuluoedd mewn perthynas â sefyllfa'r teulu ac felly roedd angen system glir a'i bod yn cael ei gweithredu'n briodol ac yn llawn. 

Gofynnodd y Cadeirydd i'r Pwyllgor a fyddent am i'r Pennaeth Gwasanaeth gael ei alw i mewn i'r Pwyllgor Archwilio. 

Cytunwyd:

Cytunodd y Pwyllgor Archwilio i'r Pennaeth Gwasanaeth gael ei alw i mewn i'r Pwyllgor Archwilio ar 29 Ionawr 2021.