Agenda item

Adfywio, Buddsoddi a Thai

 

Gwahoddedigion

-          Y Cynghorydd Jane Mudd – Arweinydd y Cyngor ac Aelod Cabinet dros Dwf Economaidd a Buddsoddi

-          Tracey Brooks - Pennaeth Adfywio, Buddsoddi a Thai

-          Ben Hanks – Rheolwr Tai ac Asedau

-          Mike Lewis – Rheolwr Diwylliant a Dysgu Parhaus

 

Cyflwynodd Arweinydd y Cyngor drosolwg o'r adroddiad. Dywedwyd bod problemau o ran darparu gwasanaethau a thargedau yn sgil Covid, fodd bynnag, roedd am egluro perfformiad rhagorol adleoli'r maes gwasanaeth yn yr ymateb brys. Mae nifer o bwysau wedi'u profi, yn fwyaf nodedig y pwysau ar Wasanaethau Tai o ystyried effaith y rheoliadau Coronafeirws a gyflwynwyd gan Lywodraeth Cymru ar gyfer digartrefedd a chysgu ar y stryd.

 

Er bod y gwasanaeth wedi gallu darparu ar gyfer pobl sy'n cysgu ar y stryd, bu effaith y cyfnod cloi yn sylweddol ar sefyllfaoedd llety presennol, megis cynnydd mewn cyflwyniadau am gymorth. Mae hyn yn ddealladwy, gan fod y cyfnod cloi wedi rhoi pwysau ar deuluoedd, unigolion a'r gymuned.

 

Hysbysodd yr Arweinydd am effaith perfformiad o fewn yr adran Gynllunio, o ran amserlenni gwneud penderfyniadau gan nad oedd swyddogion yn gallu cynnal ymweliadau safle.

Yna diolchodd yr Arweinydd i'r holl swyddogion mewn sefydliad am fynd y tu hwnt i ofynion eu diwrnod gwaith arferol i ddarparu gwasanaethau i'r ddinas.

 

Yna ymhelaethodd y Pennaeth Buddsoddi mewn Adfywio a Thai ar yr hyn yr oedd yr Arweinydd wedi'i hysbysui i'r pwyllgor. Bu'n rhaid i nifer o wasanaethau cael eu hatal, megis cau llyfrgelloedd, atal y Grant Cyfleusterau i'r Anabl a chau safleoedd adeiladu felly bu'n rhaid i'r cynnydd ar brosiectau fel Arcêd y Farchnad ddod i ben. Fodd bynnag, camodd staff i’r adwy i ddarparu rhai o'r gwasanaethau hanfodol hynny. Darparodd Timau’r Hybiau ofal plant y tu allan i oriau i weithwyr allweddol a hefyd gwasanaeth gwyliau penwythnos a haf i alluogi gweithwyr allweddol i barhau i weithio.

 

Roedd y gwasanaeth hefyd yn gweinyddu'r cynllun parseli bwyd ar ran Llywodraeth Cymru a'r trigolion hynny a oedd yn hunan-warchod. Ffoniodd y tîm dros 5,000 o breswylwyr i wirio a oedd angen unrhyw gymorth arnynt ac a oedd angen parsel bwyd arnynt. Dosbarthwyd dros 600 o barseli bwyd wythnosol o ganlyniad i'r galwadau ffôn hynny. Roedd y Pennaeth Gwasanaeth am dynnu sylw at gyflawniad enfawr y gwasanaeth a oedd yn gallu darparu 15 uned o lety brys â chymorth llawn mewn dim ond 7 diwrnod.

 

Roedd y tîm Cymorth Busnes wedi rhoi cyngor a chymorth i dros 5000 o fusnesau dros y cyfnod cloi, yn ogystal â gweinyddu'r cyllid grant ochr yn ochr â chydweithwyr ardrethi busnes. Rhoddwyd gwerth miliynau o bunnoedd o gyllid i fusnesau, a wnaeth wahaniaeth i barhau i oroesi. Dywedodd Pennaeth y Gwasanaeth nad yw rhywfaint o'r gwaith hwn bob amser yn cael ei adlewyrchu yn y cynllun gwasanaeth, fodd bynnag, mae'n bwysig pwysleisio'r gwaith sy'n gwneud y tu allan i'r camau gweithredu. Mae nifer o ddangosyddion coch hefyd yn y dangosyddion perfformiad lle mae'r adroddiad yn esbonio pam.

 

Gofynnodd yr Aelodau y canlynol -

 

 

·         Trafododd yr Aelodau Bwynt Gweithredu 1 ar dudalen 14 yr adroddiad - Annog mewnfuddsoddiad

 a chefnogi twf busnesau newydd a phresennol yn y Ddinas ac fel rhan o bartneriaeth Cymorth Busnes Rhanbarthol, a gofynnwyd am ragor o eglurhad ar y sylwebaeth weithredu, sy'n nodi bod lefel uchel o ddiddordeb gan Fewnfuddsoddwyr yn parhau ar hyn o bryd.

 

Roddodd yr Arweinydd drosolwg i'r pwyllgor i egluro ei bod yn bwysig diweddaru'r Strategaeth Twf Economaidd o ran effaith y pandemig. Cynhaliodd yr Arweinydd a'r Pennaeth Buddsoddi mewn Adfywio a Thai ford gron gydag arweinwyr busnes i wrando ar bryderon a'r materion i gael ymdeimlad o'r effaith yr oeddent yn ei hwynebu ar ddyfodol buddsoddi yn y ddinas. Roedd yr adborth yn gadarnhaol ar y cyfan. Roedd yn bwysig nodi, er bod rhai meysydd a gyflwynwyd wedi dioddef, bod gwaith cydweithredol parhaus gyda Prifddinas-Ranbarth Caerdydd, y Fargen Ddinesig a thrafodaethau parhaus ynghylch mewnfuddsoddi gyda Phorth y Gorllewin. Mae hyder a diddordeb o hyd mewn buddsoddi yng Nghasnewydd.

 

Mae'r Aelodau am fynd ar drywydd yr ymholiad hwn i ganfod pa feysydd sydd o ddiddordeb mawr? Dywedodd yr Arweinydd y bu datblygu clystyrau o ran lled-ddargludyddion cyfansawdd, yn ogystal â seiberfwlio a thechnoleg. Mae cynlluniau ar y gweill i symud yr Orsaf Wybodaeth i'r Llyfrgell Ganolog a'r Amgueddfa, a fydd yn caniatáu ehangu seiber o fewn adeiladau'r orsaf. Mae hwn yn faes twf o fewn y ddinas ac mae'r Cyngor yn hyderus yn y diddordeb sy'n cael ei ddangos gan fusnesau allanol sy'n cynnwys diddordeb rhyngwladol.

Yn olaf, roedd yr Arweinydd am ddweud bod y Cyngor, mewn perthynas â hyn, yn edrych ar yr agenda sgiliau, ac yn gynharach y prynhawn yma mynychodd yr Arweinydd gyfarfod o'r Bwrdd Partneriaeth Sgiliau Rhanbarthol. Eglurwyd bod hyn yn bwysig er bod gennym gyfleoedd buddsoddi a gallwn weld twf ac ehangiad busnesau newydd 

 

·         Sicrhawyd yr Aelodau bod llawer o weithgarwch ar gael. Mae nifer o brosiectau arwyddocaol ar y gweill, o bosibl 7 yn dod drwy ranbarth ar y cyfan. Mae'r broses ymgeisio yn hynod drwyadl, ac mae panel buddsoddi a chyngor proffesiynol yn craffu arni. Mae perthynas waith gadarnhaol gyda'r rhanbarth ac mae'r Cabinet yn edrych ar ddatblygu economaidd, trafodaethau sy’n parhau o hyd ar gyfer hyn. Dywedwyd wrth yr Aelodau hefyd fod y rhanbarth yn mynd am adolygiad Gateway, bod Llywodraeth y DU yn gwerthuso effeithiolrwydd y Fargen Ddinesig a'r gwaith sydd wedi'i gwblhau hyd yma. Roedd yr Arweinydd yn falch o ddweud bod yr adborth gan Lywodraeth y DU wedi bod yn gadarnhaol iawn hyd yma.

 

·         Holodd yr Aelodau am y mesurau coch ar dudalennau 30 a 31 – Canran yr holl geisiadau cynllunio a benderfynwyd mewn pryd a Nifer y busnesau newydd sy'n dechrau, sy'n dangos cydberthynas gref ag argyfwng Covid.           Gwnaed sylw ei bod yn si?r o daro'r awdurdod i lwyddo i gwblhau ceisiadau cynllunio, a chanmolodd y swyddogion am gadw busnesau i fynd gyda'r amgylchiadau cyfagos.

 

Dywedwyd wrth yr Aelodau bod gwelliannau'n cael eu gweld wrth symud ymlaen. Mae apwyntiadau'n dechrau cael eu hail-archebu. Mae gwaith yn mynd rhagddo gyda busnesau newydd. Nid yw'n hysbys beth fydd yn digwydd pan ddaw'r cynllun ffyrlo i ben, ond mae cynlluniau wedi'u llunio i ddelio â chynnydd a chefnogaeth fawr.

 

·         Holodd yr Aelodau ar dudalen 11 am Risgiau'r Gwasanaeth – Pwysau ar Wasanaethau Digartrefedd. Mae hyn yn dangos fel y risg uchaf gyda sgôr o R1.Pa fesurau lliniaru sydd ar waith i ddarparu'r gwasanaethau i ddiwallu anghenion hirdymor defnyddwyr gwasanaethau?

 

Dywedodd yr Arweinydd ein bod wedi cyflwyno nifer o geisiadau ar y cyd â phartneriaid i helpu i gael mynediad i unedau llety pellach drwy gronfa Ddigartrefedd Cam 2 y Llywodraeth, lle mae nifer o'r ceisiadau hynny wedi bod yn llwyddiannus. O ganlyniad, mae 50 o unedau ychwanegol wedi'u sicrhau, gan ddefnyddio dulliau adeiladu modern a fydd yn cynorthwyo'r materion brys ac amgylcheddol a hefyd yn cysylltu â'r economi sylfaenol. Cynhaliwyd cyfarfod o'r Fforwm Tai Strategol ddoe gyda'n partneriaid Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig. Mae gan y Cyngor ymrwymiad di-dor a pharhaus gyda nhw i geisio cael mynediad i eiddo ychwanegol. Un ffordd y mae Landlordiaid Cymdeithasol Cofrestredig yn gwneud hyn yw drwy edrych ar unrhyw eiddo gwag sy'n cael ei dynnu allan o'u cofrestr dai nad ydynt yn bodloni safon ansawdd Tai Cymru ac yn eu haddasu i ddarparu unedau dros dro.

 

Rhoddodd yr Arweinydd wybodaeth ychwanegol bod Llywodraeth Cymru wedi cytuno i ariannu cynllun gyda Mind Casnewydd, lle bydd y fflatiau sydd wedi'u lleoli uwchben swyddfeydd Mind yng nghanol y ddinas yn cael eu trosi'n llety byw â chymorth i bobl sy'n profi problemau iechyd meddwl difrifol. Hefyd, cynghorodd yr Arweinydd y pwyllgor am y gwaith a wnaed gan dîm Cymorth yn ôl yr Angen ar gyfer y rhai sy’n Cysgu ar y Stryd a Gr?p Pobl sy’n Cysgu ar y Stryd sy'n cael ei gadeirio gan yr Heddlu. Bydd hyn nawr yn dod yn is-gr?p o'n Fforwm Tai Strategol.

 

Yn olaf, hysbysodd yr Arweinydd y pwyllgor o'r cynllun parhaus sydd wedi bod yn llwyddiant ysgubol gan weithio gyda phobl sydd â phroblemau dibyniaeth ar gyffuriau. Esboniwyd y gallai'r driniaeth hon fod â'r potensial i newid bywydau pobl sydd yn yr amgylchiadau anoddaf, a hefyd lleihau'r pwysau ar wasanaethau cyhoeddus. Yna, rhoddodd y Rheolwr Tai ac Asedau wybod i'r pwyllgor am y driniaeth a elwir yn Buvidal, sy'n disodli Methadone ac sy'n cael ei weinyddu gan nyrsys hyfforddedig mewn amgylchedd rheoledig unwaith y mis. Mae hyn yn galluogi unigolion i fynd am ffordd o fyw sefydlog a cheisio cymorth gyda'n partneriaid. Yn y lle cyntaf, byddai hyn drwy'r gwasanaeth Cymorth yn ôl yr Angen ac yn y tymor hwy, yn gofyn am wasanaethau cymorth i'w helpu i ennill annibyniaeth fel siopa, coginio a rheoli eu cyllideb eu hunain. Cafwyd llawer o ymatebion cadarnhaol gan Mission Court hyd yma ac mae wedi cael effaith ddofn ar ddefnyddwyr yng Nghasnewydd.

 

·         Gwnaed sylwadau am Gam Gweithredu Rhif 5 ar dudalen 28 – Ymchwilio i gyfleoedd i wella effeithlonrwydd ynni domestig a lliniaru tlodi tanwydd yng Nghasnewydd – Ydyn ni'n gwybod pryd mae gwaith gyda sefydliadau partner i fod i ailgychwyn?

 

Dywedodd y Rheolwr Tai ac Asedau wrth y pwyllgor fod hyn yn parhau i fod yn ffocws allweddol. Cafwyd trafodaethau yn y Fforwm Tai Strategol gyda'r LCCau ac mae'n rhywbeth y maent yn awyddus iawn i'w gefnogi. Mae'r Arweinydd hefyd wedi ymrwymo i gael trafodaethau gyda'r Bwrdd Gwasanaethau Cyhoeddus, lle bydd swyddogion y Cyngor hefyd yn cefnogi. Bwriedir cynnal y trafodaethau hynny ond roeddent wedi'u gohirio oherwydd pandemig Covid.

 

Yna rhoddodd Pennaeth Buddsoddi mewn Adfywio a Thai drosolwg i'r pwyllgor o'r cynllun Ôl-ffitio gyda'n LCCau. Derbyniwyd cais mawr gan Lywodraeth Cymru, a fydd yn helpu i sicrhau inswleiddio eiddo, cladin allanol a goleuadau LED newydd. Mae LCCau yn rhan o'r cais hwnnw, a bydd yn helpu nifer o eiddo yng Nghasnewydd. Dywedodd y Pennaeth Gwasanaeth nad yw ffigur wedi'i ryddhau eto am nifer yr eiddo yr effeithir arnynt yng Nghasnewydd o ganlyniad i'r cynllun hwn, ond codwyd hyn yn y cyfarfod ddoe gyda phartneriaid, yn ogystal â chanfod beth fydd yr effaith ar yr ôl troed carbon yng Nghasnewydd yn ogystal â beth fydd lleihau'r costau rhedeg i ddefnyddwyr.

 

Diolchodd y Cadeirydd i’r Arweinydd a’r swyddogion am fynychu'r cyfarfod.

 

 

Gwasanaethau’r ddinas

 

Gwahoddedigion  

-          Y Cynghorydd Roger Jeavons - Dirprwy Arweinydd ac Aelod Cabinet y Cyngor dros Wasanaethau’r Ddinas

-          Paul Jones - Pennaeth Gwasanaethau’r Ddinas

 

Ymddiheurodd Pennaeth Gwasanaethau'r Ddinas ar ran y Dirprwy Arweinydd. Yna, rhoddodd drosolwg, a oedd yn rhoi gwybod am yr heriau yr oedd y maes gwasanaeth wedi'u hwynebu yn ystod hanner cyntaf y flwyddyn, a oedd yn cynnwys effaith Covid a Storm Dennis, a oedd yn her enfawr i wasanaethau gweithredol rheng flaen. Roedd rhaid newid lawer o bethau a osodwyd yn wreiddiol yn yr adroddiad ar gyfer y dangosyddion perfformiad i ddelio â materion newydd fel gweithio allan sut i drin cerbydau yn eu swigod eu hunain, gan weithio allan sut i gynnal Canolfan Gyswllt y Ddinas o gartrefi Swyddogion Gwasanaethau Cwsmeriaid a gweithredu'r Safle Ailgylchu Gwastraff y Cartref wrth barhau i gydymffurfio â chadw pellter cymdeithasol a chyflwyno system archebu. Canmolodd Pennaeth y Gwasanaeth ei faes gwasanaeth am eu gwaith caled, yn benodol y goruchwylwyr rheng flaen a'r rheolwyr am jyglo heriau gweithredol eithriadol o anodd.

 

Mae'r gwasanaeth wedi aros o fewn y gyllideb. Esboniwyd bod y ffigur o fod 1% i lawr yn ffigur ffug gan fod y gwasanaeth wedi dioddef effaith ddifrifol o golli incwm a gan gostau gweithredol ar gyfer amddiffyn staff, ond mae hyn wedi'i adennill oddi wrth Lywodraeth Cymru. Nid yw darparu gwasanaethau wedi cael ei effeithio gormod, roedd prosiectau allweddol wedi dal i fyny. Mae rhai prosiectau cyfalaf ychydig ar ei hôl hi, ond mae'r Pennaeth Gwasanaeth yn falch o'r cynnydd a wnaed ar Deithio Llesol, yn ogystal â'r gwaith sydd wedi digwydd ym Mhedwar Loc ar Ddeg a gwelliannau i ffyrdd yng Nghoed M... Mae mwy o'r gwelliannau hyn yn cael eu cyflwyno, megis Ynys y Mwnci ac mae'r prosiectau rhagbrofol ar gyfer gwaith Devon Place newydd ddechrau.

 

Yna rhoddodd y Pennaeth Gwasanaeth wybodaeth am y dangosyddion perfformiad, a oedd yn cynnwys rhai yr effeithiwyd arnynt gan staffio, y gostyngiad yn nifer yr ymwelwyr â'r Canolfannau Hamdden o ganlyniad i Covid 19 a'r nifer gynyddol o deithiau Teithio Llesol. Yna hysbyswyd yr Aelodau am gywiriad yn yr adroddiad yn ymwneud â "Cheisiadau trafodion cwsmeriaid wedi'u cyfryngu", dylent fod 70% yn erbyn targed o 30%. Maent ychydig yn is ond yn fras lle y dylent fod.

 

Yn olaf, cynghorwyd bod ein cyfradd ailgylchu wedi cynyddu, gyda'r system archebu ar gyfer y Ganolfan Ailgylchu Gwastraff y Cartref yn helpu gyda'r perfformiad hwnnw. Uchafbwynt arall a roddwyd oedd bod y gwaith o gyflwyno goleuadau stryd LED wedi'i gwblhau, a bellach mae gwaith ar adeiladau wedi dechrau, a fydd yn arbediad carbon enfawr ac yn arbed costau i'r Cyngor.

 

 

Gofynnodd yr Aelodau y canlynol -

 

·         Canmolodd yr Aelodau berfformiad da'r gwasanaeth a llongyfarchodd swyddogion ar gynnal y casgliad o wastraff ac ailgylchu.

 

·         Dywedwyd wrth yr Aelodau na fydd pwysau trafnidiaeth yn diflannu. Argraffwyd y Comisiwn ym mis Gorffennaf a bydd yn cynhyrchu'r adroddiad terfynol yn fuan, bydd y Cyngor yn gweithio gyda nhw ar ganlyniadau. Yn ystod y cyfnod cloi bu rhai pethau nas sylwyd arnynt. Dywedwyd wrth y pwyllgor y bu gwelliannau da o ran disodli fflyd Trafnidiaeth Casnewydd, ond gan na allwn wthio pobl i ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus mewn gwirionedd mae'n anodd gwneud amcanestyniadau hirdymor.

 

·         Holodd yr Aelodau am bwynt 1 ar dudalen 69 – Nodi ffynhonnell ariannu i gyflawni'r Lliniaru Cerbydau Anghyfeillgar gofynnol. A all y Pennaeth Gwasanaeth roi'r wybodaeth ddiweddaraf am hyn?

 

Dywedwyd wrth yr Aelodau bod Llywodraeth y DU, ar ddechrau'r flwyddyn, wedi rhoi'r gorau i ariannu. Ar ddiwedd y cyfnod cloi cyntaf, roedd arian ychwanegol ar gael o ran helpu Canol y Ddinas i ddefnyddio mannau agored yn ddiogel, felly roedd yn gallu defnyddio cyllid at y diben hwnnw. Rhoddwyd enghraifft o roi gatiau melyn a system ar waith a rhwystrau y tu allan i dafarndai. Erys yr uchelgais hirdymor. Bydd Llywodraeth Cymru yn ailasesu'r gyllideb. Dywedwyd wrth yr Aelodau wedyn fod cytundeb interim ar waith ar gyfer hyn.

 

·         Dywedodd yr Aelodau mai dim ond ymweliadau drwy apwyntiad sy'n cael eu caniatáu i'r Ganolfan Ailgylchu Gwastraff y Cartref. A yw hyn wedi cynyddu tipio anghyfreithlon yn y ddinas?

 

Dywedwyd wrth yr Aelodau nad aelwydydd unigol sy'n gyfrifol am y rhan fwyaf o broblemau tipio anghyfreithlon, ond mae'n ymwneud â sefydliadau lle nad yw pobl am dalu am y costau ar gyfer tynnu gwastraff. Bu cynnydd bach o dipio anghyfreithlon ond nid yw'n wahanol iawn i flynyddoedd blaenorol. Esboniwyd bod manteision ac anfanteision i'r system apwyntiadau. Mae llai o draffig ar Ffordd Ddosbarthu Ddeheuol, ac mae 46,000 o geir a chwsmeriaid wedi mynychu'r safle, sy'n dangos llwyddiant mawr.

Yna cynghorwyd y pwyllgor bod camerâu wedi'u gosod o amgylch y ddinas dros y chwe mis diwethaf, ac mae'r gwasanaeth yn disgwyl gweld rhai canlyniadau arwyddocaol gan y rheini.

 

·         Roedd yr Aelodau'n gobeithio y gallwn hysbysebu'n glir drwy sianeli amrywiol fod yr Orsaf Wybodaeth wedi symud i'r Llyfrgell Ganolog, yn enwedig gan fod pobl oedrannus yn defnyddio'r gwasanaethau a gedwir yno'n rheolaidd.

 

·         Gofynnodd yr Aelodau pryd y bydd y gatiau dros dro yn cael eu symud? Soniwyd hefyd am lefel yr ymgynghori â busnesau yng nghanol y ddinas. Faint o fusnesau y gofynnwyd iddynt a beth oedd yr ymatebion?

 

Dywedwyd wrth yr Aelodau bod y gatio mewn lleoliadau i orfodi'r gorchymyn traffig presennol. Mae busnesau'n lleihau neu'n ymestyn yr amseroedd agor. Gwnaeth Buddsoddi mewn Adfywio a Thai hynny gyda busnesau a gwnaed cyfaddawd gydag Ardal Buddsoddi mewn Busnes Casnewydd (AGB). Penderfynwyd na fyddai yfed y tu mewn i leoliadau, felly roedd yn rhaid i ni helpu i gefnogi hynny.

Nid yw'r gatiau sydd wedi'u gosod dros dro yn ateb hirdymor cadarn. Pan fydd cyfyngiadau Covid yn cael eu rhyddhau'n llawn, gall hynny newid, ond mae'r gatiau eu hunain ar adegau sydd â gorchmynion traffig sy'n bodoli eisoes. Gallai'r amseroedd newid er mwyn sicrhau bod y tafarndai'n gallu agor ar yr adegau cywir.

 

·         Gwnaed sylwadau am Gam Gweithredu rhif 3 ar dudalen 103 – Gwella mannau gwyrdd ac agored cymunedol ar gyfer amwynder a hamdden.Dywedodd yr Aelodau fod hyn yn help mawr i bobl ar ôl i ni allu ailagor parciau a'u cadw ar agor yn hirach na 4pm.

 

·         Holodd yr Aelodau ynghylch Cam Gweithredu Rhif 3 ar dudalen 71 – Adeiladu canolfan ailgylchu gwastraff y cartref newydd. A oes unrhyw ddyddiadau posibl wedi'u trafod i ddechrau'r prosiect hwn, a pha fesurau lliniaru sydd ar waith i osgoi oedi pellach?

 

Dywedwyd bod y prosiect hwn yn gysylltiedig â chynyddu ailgylchu, felly mae'r gwasanaeth wedi bod yn canolbwyntio ar wneud i swyddi weithio, a blaenoriaethu gwasanaethau llinell gyntaf. Dywedwyd wrth yr Aelodau mai diben adeiladu canolfan ailgylchu gwastraff y cartref newydd oedd helpu i gyrraedd targedau, mae effaith biniau llai yn golygu bod y Cyngor yn rhagori ar y cynllun cyffredinol, y targed oedd 64% a gwnaethom gyrraedd 67%. Fodd bynnag, mae hwn yn un o nifer o brosiectau tymor canolig yr oedd angen iddynt gymryd sedd gefn.

 

·         Ar dudalen 67 yn adran Risgiau Gwasanaeth – Clefyd Coed Ynn a Rhwydwaith Priffyrdd mae'r ddau yn dangos eu bod yn cael effaith a thebygolrwydd uchel.A yw'r gwasanaeth yn ffyddiog y gallant ddelio â'r risgiau hyn, ac os felly, pa fesurau lliniaru sydd ar waith?

 

Tynnwyd sylw at Glefyd Coed Ynn fel effaith a thebygolrwydd uchel gan fod Casnewydd wedi dioddef yn ddramatig yn ystod y cyfnod cloi. Cyrhaeddodd o Ogledd Ewrop a tharo'r Deyrnas Unedig yn gyflymach na'r disgwyl. Bu rhaid cau Ffordd Caerllion i ddelio â'r broblem. Mae'n broblem enfawr gan fod gan Gasnewydd lawer iawn o goed ynn ar briffyrdd. Mae hefyd yn cael ei nodi fel risg uchel gan fod y gyllideb ar gyfer coed yn £150,000. Bu rhaid i'r Cyngor dreulio tair gwaith y swm hwn ar gyfer y gwaith ar Ffordd Caerllion.

Esboniwyd bod hon yn broblem genedlaethol. Mae'r Tîm Coed yn delio â hyn, gan nodi'r ardaloedd â phroblemau a rhoi PAN ar waith. Byddai angen torri nifer o goed, sy'n chwarae rhan bwysig ym maes iechyd ac yn rhwystro s?n. Yn olaf, mae nifer fawr o goed ynn aeddfed ac mae eu gwreiddiau'n mynd i mewn i'r system ddraenio. Byddai angen adnewyddu'r coed hyn, byddai hwn yn brosiect mawr a fyddai'n cymryd tua phedair blynedd i'w gwblhau.

 

Diolchodd yr Aelodau i'r Pennaeth Gwasanaeth am ddod.

 

 

Cyllid

 

Gwahoddedigion -

-          Meirion Rushworth - Pennaeth Cyllid

-          Owen James – Pennaeth Cyllid Cynorthwyol

-          Emma Johnson – Rheolwr Casglu Incwm

-          Richard Leake – Rheolwr Caffael

-          Andrew Wathan - Prif Archwilydd Mewnol

 

MR – Ddim yn normal dros 6 mis.

 

Rhoddodd y Pennaeth Cyllid drosolwg o'r adroddiad a oedd yn cynnwys y gwaith yr oedd y gwasanaeth wedi'i gwblhau. Mae'r Tîm Refeniw wedi parhau i gasglu Treth Gyngor yn ogystal ag ymdrin â'r heriau sy'n gysylltiedig ag Ardrethi Busnes, a gafodd eu canslo ar gyfer busnesau lletygarwch a manwerthu yn unol â chynllun Llywodraeth Cymru. Yn y chwarter cyntaf, talwyd 2,500 o grantiau gwerth £31 miliwn i fusnesau yn ystod y cyfnod cloi cyntaf. Yn yr ail gyfnod cloi byr, talwyd 1,500 o grantiau hyd yma sy'n cyfateb i tua £2.7 miliwn, a oedd wedi rhoi straen enfawr ar y Rheolwr Casglu Incwm a'i thîm. Roedd Pennaeth y Gwasanaeth yn hynod falch o'r gwaith caled yr oedd ei  wasanaeth wedi'i wneud a dywedodd fod busnesau wedi anfon llythyrau o ddiolch am gymorth a gweithredu cyflym cymorth. Arhosodd rhai Cynghorau i Lywodraeth Cymru drosglwyddo arian, ond benthycodd Casnewydd arian yn y tymor byr ddiwedd mis Mawrth i sicrhau y gallai busnesau gael cymorth.

 

Mae'r Tîm Caffael wedi bod yn brysur yn gweithio gyda chyflenwyr yn ystod y cyfnod hwn, ac esboniodd fod rheolau'r Llywodraeth ar gefnogi cyflenwyr yn ystod y cyfnod hwn a'u talu hyd yn oed os na allent ddarparu gwasanaethau. Ond roedd yn bwysig bod y Cyngor yn cefnogi'r cyflenwyr. Yna rhoddwyd enghreifftiau o'r gwaith caled a wnaed gyda Chartwells a'r cwmnïau bysiau i geisio eu cadw ar y d?r o ran eu contractau gyda'r Cyngor i sicrhau eu bod yn dal i fod o gwmpas pan ddaw'r pandemig i ben.

 

Roedd y Cynllun Archwilio yn anodd gwneud unrhyw symudiad ymlaen dros y chwarter cyntaf, ond roedd llawer o'u gwaith yn ymwneud â'r hyblygrwydd ac yn helpu gyda'r grantiau busnes a'r gwaith sy'n gysylltiedig â thwyll ar gyfer grantiau. Cafodd llawer o staff eu secondio i'r cynllun Tracio ac Olrhain. Mae adran Perfformiad wedi cael trafferth gyda'r Dreth Gyngor ac Ardrethi Busnes. Mae hwn yn faes anodd, gan fod gwaith yn cael ei gwblhau yn gwneud y grantiau ac yn casglu arian pan fydd preswylwyr yn mynd drwy gyfnodau anodd.

 

Yn olaf, dywedodd Pennaeth y Gwasanaeth na ellir bodloni'r cynllun Archwilio gwreiddiol, felly mae un newydd wedi'i wneud. Mae ychydig dros hanner yr hyn oedd y cynllun gwreiddiol ac fe ddechreuodd ym mis Hydref. Yn ceisio mynd drwy hynny, ond mae'n anodd ei gyflawni gan na all yr archwilwyr fynd i ysgolion a lleoliadau eraill, ond maent yn gwneud y gorau y gallant. Tynnir sylw at rai prosiectau sydd wedi'u gohirio yn yr adroddiad, ond mae'r gwasanaeth wedi gwneud cynnydd rhesymol ar y rhan fwyaf ohonynt. Mae'r gwasanaeth yn canolbwyntio ar gasglu refeniw a hefyd rheoli'r grantiau'n ariannol. Mae'r gwasanaeth yn sicrhau bod gweithio gyda gwasanaethau yn cael ei gwblhau i sicrhau bod cyflenwyr allweddol mawr yn dal i fod o gwmpas pan ddaw'r pandemig i ben.

 

Gofynnodd Aelodau y canlynol:

 

·         Roedd y Pwyllgor yn falch o gynnwys yr adroddiad ac roedd yn hapus nad oes unrhyw faterion ariannol fel y cyfryw i boeni amdanynt.

 

·         Dywedwyd wrth yr Aelodau bod yr ardrethi busnes a gafodd eu canslo ar gyfer busnesau manwerthu a lletygarwch a oedd dan hanner miliwn o bunnoedd yn werth ardrethol am y flwyddyn ariannol lawn. Cafodd y Cyngor iawndal gan Lywodraeth Cymru.

Yna gofynnodd yr Aelodau am ba hyd y byddem yn gohirio'r taliadau? Eglurodd y Rheolwr Casglu Incwm fod y tîm wedi ymrwymo i drefniant gyda rhai talwyr ardrethi a bod y rhain yn cael eu gwneud ar sail unigol a negodwyd. Nid yw hyn yn golygu y bydd taliadau'n cael eu dileu, bydd y Cyngor yn dal i gasglu'r ardrethi busnes, ond rydym wedi cydnabod eu sefyllfa ac wedi cytuno y byddent yn eu talu erbyn mis Mawrth 2021 yn hytrach na'r rhandaliad talu misol arferol.

Yna, sicrhawyd yr Aelodau y cynhelir cyfarfodydd rheolaidd gyda talwyr ardrethi i wirio a gweld a ydynt ar y trywydd iawn. Mae rhai wedi dechrau talu.

 

·         Gofynnodd yr Aelodau am eglurhad nad oes gan Ardrethi Busnes unrhyw fudd ariannol i'r Cyngor, dim ond Ardrethi Domestig sy'n cael eu casglu a'u defnyddio.

 

Eglurodd y Pennaeth Cyllid fod y Cyngor yn casglu Ardrethi Busnes ar gyfer Llywodraeth Cymru, sy'n cael eu rhoi mewn cronfa ac yna'n cael eu dosbarthu i bob awdurdod lleol.

 

·         Holodd yr Aelodau ynghylch Tudalen 26 - Gweithio gydag asiantaethau partner a’r trydydd sector i roi cyngor a chymorth i'r rhai sydd â dyledion a phroblemau ariannol. A yw'r gwasanaeth yn hyderus y bydd y cam gweithredu hwn yn cael ei gwblhau erbyn y dyddiad gorffen o 1 Mawrth 2021?

 

Dywedodd y Rheolwr Cyllid fod y gwasanaeth wedi sefydlu bwriad cyn Covid i sefydlu rhwydwaith o gyfarfodydd, ond nad ydynt wedi cael cyfle mewn gwirionedd i wneud popeth gyda'r targed hwnnw. Rydym yn gweithio'n agos gyda phartneriaid asiantaeth budd-daliadau fel Cyngor ar Bopeth. Maent yn helpu preswylwyr sydd angen lledaenu eu taliadau. Mae hyn yn flaenoriaeth allweddol i'r gwasanaeth.

 

Diolchodd y Cadeirydd i'r Pennaeth Gwasanaeth am ddod.

 

Casgliad yr Adroddiadau Pwyllgor

Nododd y Pwyllgor y perfformiad yn yr Adolygiadau Canol Blwyddyn o Gynllun Gwasanaeth Adfywio, Buddsoddi a Thai, Gwasanaethau’r Ddinas a Chyllid a gwnaeth y sylwadau canlynol i'r Cabinet:

 

Adfywio, Buddsoddi a Thai

·         Llongyfarchodd yr Aelodau swyddogion am gadw busnes yn weithredol yn ystod y pandemig a hyd at heddiw. Gwnaed sylwadau bod rhai mesurau coch, megis penderfyniadau Cynllunio a thwf busnes yn anochel oherwydd yr amgylchiadau.

 

·         Roedd yr Aelodau'n falch o glywed y wybodaeth ddiweddaraf am dlodi tanwydd ac maent yn hapus ei bod yn parhau i fod yn ffocws allweddol wrth symud ymlaen i leihau'r ôl troed carbon.

 

·         Roedd y Pwyllgor yn hynod o hapus â'r ffordd yr oedd y gwasanaeth yn gallu darparu ar gyfer y rhai sydd wedi bod yn cysgu ar y stryd a/neu'n ddigartref ac sy'n dymuno gweld y gwaith da hwn yn parhau.

 

 

Gwasanaethau’r ddinas

 

·         Roedd yr Aelodau'n falch o'r perfformiad a ddangoswyd yn yr adroddiad, ac yn llongyfarch y maes gwasanaeth ar gynnal y casgliad o wastraff ac ailgylchu yn ystod y pandemig. Roeddent hefyd yn hynod o hapus bod ffigurau ailgylchu yn rhagori ar y cynllun cyffredinol.

 

·         Roedd yr Aelodau'n gobeithio y gallwn hysbysebu'n glir drwy sianeli amrywiol fod yr Orsaf Wybodaeth wedi symud i'r Llyfrgell Ganolog, yn enwedig gan fod pobl oedrannus yn defnyddio'r gwasanaethau a gedwir yno'n rheolaidd.

 

·         Roedd y Pwyllgor yn falch o glywed am y gwelliant i'r ardaloedd gwyrdd cymunedol, a fydd yn gymorth mawr i bobl unwaith y gallwn ailagor parciau.

 

Cyllid

 

·         Roedd yr Aelodau'n falch o gael eglurhad ar sut mae Ardrethi Busnes a'r Dreth Gyngor yn cael eu trin yn ystod y flwyddyn ariannol hon drwy'r pandemig ac nad oes gan yr Ardrethi Busnes unrhyw fudd ariannol i'r Cyngor, dim ond y Dreth Gyngor sy'n cael ei chasglu a'i defnyddio gan y Cyngor.

 

·         Roedd y Pwyllgor yn falch o gynnwys yr adroddiad ac roedd yn hapus nad oes unrhyw faterion ariannol fel y cyfryw i boeni amdanynt.

 

·         Roedd y Pwyllgor yn gwerthfawrogi bod y gwasanaeth yn gweithio'n agos gyda talwyr ardrethi a allai gael trafferth gwneud eu taliadau y cytunwyd arnynt, gan fod hwn eisoes yn gyfnod llawn straen i bawb dan sylw.

 

·         Dymunodd y Pwyllgor ddiolch i'r Pennaeth Gwasanaeth a'i holl staff am y gwaith galed y maent wedi'i chynnal yn ystod y pandemig.