Cofnodion:
Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor ei fod wedi gobeithio y byddai canllawiau manylach ar gael ar gyfer y rhaglen hyfforddi a oedd yn cael ei datblygu yn barod ar gyfer cynnal yr etholiadau ym mis Mai 2022, ond nid oedd hyn yn wir ar hyn o bryd a'i fod yn dal i aros am arweiniad ynghylch modiwlau. Tynnodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio sylw at gyfraniad gweithredol y Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd at ddatblygu'r rhaglenni hyfforddiant hyn.
Atgoffodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio’r pwyllgor, er bod adolygiad Richard Penn wedi'i gwblhau, ei fod yn dal i fod gyda'r gweinidog a'u bod yn aros am nifer o argymhellion a gwelliannau cyn etholiadau Mai 2022, cyn iddynt allu diweddaru unrhyw hyfforddiant neu adrodd i'r pwyllgor ar ei gynnydd.
Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor y byddai dyletswydd newydd ar arweinwyr grwpiau'r pleidiau i reoli a chynnal safonau moesegol o fewn eu grwpiau eu hunain. Ychwanegodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio fod canllawiau drafft yn cael eu paratoi gan CLlLC ar y cyd â Llywodraeth Cymru yr oeddent wedi gobeithio y byddent ar gael erbyn hyn. Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor y byddai'r canllawiau hyn yn cynnwys sut y byddai'r ddyletswydd hon yn cael ei chyflawni gan arweinwyr a rôl y Pwyllgorau Safonau yn goruchwylio a monitro'r safonau hyn.
Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor, gan nad yw'r cyfarfod nesaf wedi'i drefnu tan fis Ebrill, y gallai fod yn werth trefnu cyfarfod ychwanegol i fynd i'r afael â hyn os derbynnir canllawiau o flaen llaw.
Mynegodd Mrs Nurton ei dealltwriaeth o'r sefyllfa a chydymdeimlad â safbwynt Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio. Mynegodd Mrs Nurton ddiddordeb yn rôl y Pwyllgor Safonau o ran dyletswydd arweinydd y blaid i gynnal safonau moesegol o fewn eu pleidiau eu hunain. Tynnodd Mrs Nurton sylw at bwysigrwydd hyfforddiant Cod Ymddygiad a gofynnodd a fyddai Cyngor Dinas Casnewydd yn ychwanegu ymrwymiad i'r Datganiad Derbyn Swydd o ran cwblhau hyfforddiant.
·Tynnodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio sylw at y ffaith mai dyma un o'r argymhellion a gyflwynwyd yn adroddiad Richard Penn ond er mwyn iddo gael ei weithredu, byddai'n rhaid newid y rheoliadau a'r Cod Ymddygiad. Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor fod y Datganiad ar hyn o bryd yn cynnwys y ddyletswydd i gadw at y Cod Ymddygiad ond nid ar gyfer ymgymryd â hyfforddiant gorfodol.
·Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor mai polisi Cyngor Dinas Casnewydd yw bod yn rhaid i aelodau ymgymryd â hyfforddiant gorfodol i rai pwyllgorau megis hyfforddiant Cynllunio, Trwyddedu a Safonau Moesegol ond mai polisi yn unig oedd hwn ac nad yw wedi'i ymgorffori yn y Datganiad. Sicrhaodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio'r pwyllgor y byddai disgwyliad llwyr i aelodau ei lofnodi a chadw ato ar ôl iddo gael ei weithredu yn y Datganiad.
Pwysleisiodd Mrs Nurton bwysigrwydd hyfforddiant Cod Ymddygiad. Holodd Mrs Nurton sut y cafodd Cynghorau Cymuned yng Nghasnewydd hyfforddiant o'r fath.
·Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor mai drwy Un Llais Cymru yn bennaf ydoedd a bod y rhwymedigaeth i ddarparu hyfforddiant o fewn Cynghorau Cymuned yn disgyn ar y Clerc a'r Cyngor Cymuned.
·Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor fod rhywfaint o gymorth yn cael ei ddarparu gan Gyngor Dinas Casnewydd, ond ni all y Cyngor ysgrifennu polisïau ar eu rhan.
·Tynnodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio sylw at y ffaith bod hyfforddiant safonau moesegol o fewn cylch gwaith y Pwyllgor Safonau a arweiniodd at ddyletswydd i sicrhau bod pob cynghorydd yn cael ei hyfforddi. Dywedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor fod Cynghorau Cymuned nad ydynt yn tanysgrifio i Un Llais Cymru yn cael cynnig hyfforddiant o'r fath.
Gofynnodd Mrs Nurton a oedd Cyngor Dinas Casnewydd yn defnyddio e-Ddysgu i hyfforddi cynghorwyr?
·Cadarnhaodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio fod e-Ddysgu'n cael ei ddefnyddio.
·Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor eu bod yn ceisio mynd i'r afael â materion nid yn unig o ran yr hyfforddiant ei hun, ond y llwyfannau y gellir cael mynediad iddynt gan fod rhai aelodau'n ei chael hi'n anodd llywio'r platfform. Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor eu bod yn aros am ddiweddariad a chanllawiau ar wella platfform a modiwlau, ond y bwriad oedd tanysgrifio iddo unwaith y bydd ar gael.
Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor ei fod ef a'r Rheolwr Gwasanaethau Democrataidd wedi cyflwyno adroddiad i'r Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd, a gafodd eu syfrdanu gan faint o hyfforddiant a oedd ar gael. Sicrhaodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio'r pwyllgor nad y disgwyliad oedd cwblhau pob modiwl gan bob cynghorydd, ond yn hytrach cynnig dewis o fodiwlau i deilwra rhaglen unigol yn seiliedig ar anghenion y cynghorydd yn dibynnu ar ba bwyllgorau y maent yn eistedd.
Dwedodd Pennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio wrth y pwyllgor eu bod wrthi'n datblygu cynlluniau hyfforddi unigol yn seiliedig ar rolau aelodau o fewn y cyngor.
Dwedodd y Cynghorydd Davies wrth y pwyllgor, er bod Un Llais Cymru yn cynnig hyfforddiant, nad oedd yn wasanaeth am ddim a gyda throsiant uchel o Gynghorwyr Cymuned, nid oedd hyfforddi pob cynghorydd ar bob cwrs yn ymarferol nac yn fforddiadwy. Sicrhaodd y Cynghorydd Davies y pwyllgor fod cyrsiau hyfforddi yn cael eu cynnig serch hynny i bob Cynghorydd Cymuned a oedd yn dymuno eu mynychu.
Mynegodd y Cynghorydd Wilcox fod arloesi e-Ddysgu yn sicrhau bod hyfforddiant hanfodol ar gael, ond na ddylai'r gost honno effeithio ar y ddarpariaeth o'r hyfforddiant hynny. Dwedodd y Cynghorydd Wilcox fod angen i hyfforddiant fod yn rhywbeth sy'n addas i'r ddau fas ond hefyd yn berthnasol i'r unigolyn. Teimlai'r Cynghorydd Wilcox fod e-hyfforddiant yn ffordd fwy effeithlon o ymgymryd â hyfforddiant i ddechrau a diweddaru'r hyfforddiant hynny.
Dwedodd y Cynghorydd Hourahine wrth y pwyllgor fod ymgyrch i greu amrywiaeth o fewn y llywodraeth o bob lefel ond roedd yn dal yn anodd denu pobl i ddod yn gynghorwyr. Teimlai'r Cynghorydd Hourahine fod angen mabwysiadu dull newydd o annog amrywiaeth o gynghorwyr o wahanol gefndiroedd, ond roedd yn wyliadwrus y gallai hyfforddiant ac arolygon gormodol atal darpar gynghorwyr rhag gwneud hynny.