Agenda item

Gwahoddwyd:

Rhys Cornwall – Cyfarwyddwr Strategol Trawsnewid a Chorfforaethol

Heather Powell – Rheolwr Cymunedau Cysylltiedig

Hywel Jones – Swyddog Polisi’r Gymraeg

Cyflwynodd y Cyfarwyddwr Strategol yr adroddiad.  

Hysbysodd y Cyfarwyddwr Strategol y pwyllgor fod y cyfnod ymgynghori wedi dod i ben ond eu bod yn dal i gymryd sylwadau.  

Hysbysodd y Cyfarwyddwr Strategol y pwyllgor mai amserlen yr adroddiad oedd iddo fynd at y Cabinet ym mis Chwefror a’r Cyngor  ym mis Mawrth.  

Nododd y Rheolwr Cymunedau Cysylltiedig fod rhai rheoliadau penodol oedd eu hangen dan y safonau presennol, gan gynnwys targed twf yn nifer y siaradwyr Cymraeg yng Nghasnewydd, oedd yn asio gyda’r Cynllun Strategol Addysg Gymraeg. Hysbysodd y Rheolwr Cymunedau Cysylltiedig y pwyllgor fod y rhain yn canoli ynghylch 3 thema strategol - addysg, bod yn weladwy, ac ymwneud. Hysbysodd y pwyllgor fod hyn yn destun ymgynghori, ac yn cael ei anfon at bartneriaid yr iaith Gymraeg a gwefan Dinas Casnewydd ar ddydd Llun. Dywedodd hefyd fod arolwg derbyn hefyd wedi ei gynnal dros yr haf.  

Cwestiynau:  

Gwnaed sylw am y diffyg defnydd o’r Gymraeg yn yr adroddiad

A oedd y galw am ysgolion Cymraeg yn cyfateb â’r ddarpariaeth o lefydd?

•       Hysbysodd Swyddog Polisi’r Gymraeg y pwyllgor y cynhaliwyd cyfarfod cynllunio llefydd ysgol y diwrnod blaenorol, a bod hyn yn eitem sefydlog ar yr agenda. Ar hyn o bryd, yr oedd dim ond digon o lefydd yn yr ysgolion cynradd, ond byddai’r ddarpariaeth yno tan 2032, er bod hyn yn cael ei adolygu’n gyson.  

•       Dywedodd Swyddog Polisi’r Gymraeg wrth y pwyllgor eu bod yn ceisio cynyddu’r niferoedd yn ysgol Gymraeg newydd Pilgwenlli.

Beth oedd y costau am gyfieithu a mentrau Cymraeg eraill?

•       Dywedodd y Cyfarwyddwr Strategol wrth y pwyllgor y byddai’n hapus i ddarparu ffigurau gwirioneddol ar gyfer hyn.

•       Dywedodd y Cyfarwyddwr Strategol wrth y pwyllgor, pan gawsant Safonau’r iaith Gymraeg yn wreiddiol oedd yn gymwys i Gasnewydd, fod rhan o’r broses ymgynghori â’r awdurdod lleol yn ymwneud â chost gweithredu rhai o’r safonau, sef costau cyfieithu yn bennaf. Dywedodd wrth y pwyllgor mai’r gyllideb gyfredol ar gyfer cyfieithu oedd £101,100 y flwyddyn, sef cyfran fwyaf cost cwrdd â’r safonau. Dywedodd y Cyfarwyddwr Strategol nad yw hyn yn cynnwys unrhyw ddatblygu ar y ddarpariaeth addysg cyfrwng Cymraeg, gan fod hyn wedi ei gynnwys yn y Rhaglen Gyfalaf Addysg ar gyfer ysgolion. Ymysg costau eraill mae darpariaeth ar gyfer Swyddog Polisi’r Gymraeg a Swyddog Hyrwyddo’r Gymraeg.

•       Dywedodd y Cyfarwyddwr Strategol wrth y pwyllgor fod gwaith yn cael ei wneud i recriwtio mwy o staff Cymraeg eu hiaith ac i annog staff i ddysgu Cymraeg.  

•       Teimlai’r Rheolwr Cymunedau Cysylltiedig y gellid edrych eto ar eiriad y cwestiwn ynghylch ystadegau am siaradwyr Cymraeg yng Nghasnewydd ac ymwneud y ganolfan gyswllt â siaradwyr Cymraeg.  

Pa gynlluniau oedd ar gael i gynyddu amlygrwydd, ymwneud a chyflogaeth i siaradwyr Cymraeg?

•       Amlygodd y Rheolwr Cymunedau Cysylltiedig yr angen i wneud y Gymraeg yn fwy gweladwy yn y Cyngor, ar waetha’r safonau presennol ynghylch cyfieithu dogfennau, llofnodion e-byst a negeseuon allan-o’r-swyddfa yn y ddwy iaith, etc. Nododd hefyd fod angen gwneud yr iaith yn fwy amlwg y tu allan i’r cyngor i aelodau o’r gymuned ymwneud â’r Gymraeg y tu allan i leoliadau lle buasent yn disgwyl ei gweld yn cael ei defnyddio, fel ysgolion a cholegau. Hysbysodd y Rheolwr Cymunedau Cysylltiedig y pwyllgor eu bod yn canolbwyntio ar edrych ar bartneriaethau cymunedol nad oedd yn draddodiadol Gymraeg i annog hyn, a soniodd fod Dreigiau Casnewydd Gwent am gynnig rhaglenni dwyieithog yn eu gemau, a chynyddu’r defnydd o’r Gymraeg ar ddyddiau gemau er mwyn annog y Gymraeg mewn cyd-destunau llai ffurfiol.

•       NododdSwyddog Polisi’r Gymraeg y gwaith oedd yn cael ei wneud i wneud y Gymraeg yn fwy amlwg yn y gymuned. Dywedodd fod dwy haen i’r agwedd o ran ymdrin â sgiliau a gwaith: yn fewnol, lle byddid yn annog staff i ddysgu a defnyddio’r Gymraeg yn y Cyngor, a sut i ddenu mwy o siaradwyr Cymraeg i’r cyngor, a gwneud y Gymraeg yn amlycach yn y Cyngor. Yr haen arall oedd gweithio gyda’r Bwrdd Sgiliau Cywir a phartneriaid y sector cyhoeddus i gynyddu’r iaith Gymraeg fel sgil.

DywedoddSwyddog Polisi’r Gymraeg y byddai hyn yn cyd-fynd â’r Cynllun Strategol Addysg Gymraeg o ran ei hybu ym mhob ysgol, nid dim ond y rhai cyfrwng-Cymraeg. Dywedodd wrth y pwyllgor y byddai gr?p bychan yn adrodd yn ôl i Fwrdd Gwasanaeth y Gymraeg, a’i fod yn gobeithio trwy hyn cael dull safonedig o fesur sgiliau yn y Gymraeg.  

•       Gofynnodd aelod o’r pwyllgor am esboniad o waith oedd yn cael ei wneud gyda’r sector preifat.  

•       Dywedodd Swyddog Polisi’r Gymraeg nad yw’r sector preifat yn dod dan yr un safonau, ond eu bod yn gweithio i’w cymell.