Cofnodion

i)                 Derbyn unrhyw ymddiheuriadau am absenoldeb

Adroddodd y Swyddog Monitro ymddiheuriadau am absenoldeb.

ii)               Derbyn unrhyw ddatganiadau buddiant

Ni ddatganwyd unrhyw fuddiant.

iii)             Derbyn unrhyw gyhoeddiadau gan y Maer

Ron Morris

Arweiniodd y Maer y Cyngor wrth gynnig teyrngedau i’r cyn Gynghorydd a’r Maer Ron Morris, fu farw fis diwethaf.

Jordan Routley

Arweiniodd y Maer y Cyngor i gydymdeimlo â’r Darpar Faer, y Cynghorydd William J Routley, a’i deulu yn sgil marwolaeth drasig ei ?yr, Jordan Routley.

Arweiniodd y Maer funud o dawelwch fel arwydd o barch tuag at Ron Morris a Jordan Routley, ac er cof amdanynt.

Digwyddiadau Elusennol y Maer

Rhoddodd y Maer ddiweddariad i'r Cyngor ar ddigwyddiadau a gynhaliwyd yn ddiweddar gan Elusen y Maer, gan gynnwys noson Elvis ar 12 Ebrill, a'r Diwrnod Golff yn y Celtic Manor ar 17 Ebrill. Diolchodd y Maer i'r rhai a ddaeth i gefnogi.

Cymeradwywyd bod cofnodion cyfarfod y Cyngor a gynhaliwyd ar 26 Chwefror yn gywir, yn amodol ar y cywiriad a ganlyn:

-        Ychwanegu rhestr o'r rhai a wnaeth ymatal rhag pleidleisio yn eitem 5 - Cyllideb Refeniw 2019-20 a'r Cynllun Ariannol Tymor Canolig.

Cyflwynodd y Cynghorydd Harvey yr adroddiad a oedd yn rhoi'r newyddion diweddaraf i'r Cyngor ynghylch newidiadau arfaethedig i aelodaeth Pwyllgorau.

Penderfynwyd

Cymeradwyo’r enwebiadau canlynol:

Penodiadau Mewnol

Penodiadau i Sefydliadau Allanol

Cyrff Llywodraethol

Ar ran y Cyngor, llongyfarchodd y Maer y Prif Gwnstabl ar y newydd y byddai'n ymddeol yn fuan. Diolchodd y Maer i'r Prif Gwnstabl am ei wasanaeth a'i gefnogaeth i'r Ddinas yn ystod ei amser gyda Heddlu Gwent.

Rhoddodd y Prif Gwnstabl Nigel Lewis gyflwyniad a oedd yn cynnwys trosolwg o'r materion yn gysylltiedig â Phlismona Canol y Ddinas.

Diolchodd yr Arweinydd i'r Swyddogion am ddod i'r cyfarfod i drafod eu gwaith gyda'r Cyngor, a diolch i'r Prif Gwnstabl am ei waith caled a'i ganmol am y berthynas yr oedd wedi'i meithrin â'r Cyngor yn ystod ei gyfnod yn y swydd. Dymunodd yr Arweinydd yn dda i'r Prif Gwnstabl ar ei ymddeoliad.

Gofynnodd yr Cynghorwyr y cwestiynau a ganlyn:

-        Mewn ymateb i gwestiwn gan y Cynghorydd Hourahine, amlinellodd yr Uwcharolygydd Ian Roberts lwyddiant Ymgyrch Harley a oedd wedi targedu defnydd anghyfreithlon o feiciau oddi ar y ffordd.

-        Mynegodd y Cynghorydd M Evans bryderon ynghylch diogelwch yng nghanol y ddinas, amlinellodd y Ditectif Uwcharolygydd Ian Roberts fod tua 30 o ddigwyddiadau yng nghanol y ddinas a bod yr heddlu'n gweithio gyda'r rhai y mae hyn yn effeithio arnynt i ystyried yr hyn sydd wrth wraidd y digwyddiadau hynny. Wrth ystyried digartrefedd a chysgu allan, amlinellodd y swyddog bwysigrwydd taro cydbwysedd rhwng cefnogi pobl agored i niwed a chymryd camau gorfodi priodol. 

-        Gofynnodd y Cynghorydd J Watkins a oedd pobl a oedd yn dod o'r tu allan i'r ddinas i gardota yng nghanol y ddinas yn broblem yng Nghasnewydd. Nododd yr Arolygydd Lewis fod pobl yn dod o'r tu allan i'r ddinas ac roedd y rheiny'n cael eu cyfeirio i sylw eu hawdurdodau lleol eu hunain i dderbyn cymorth.

-        O ran y ffyn synhwyro a oedd yn cael eu dosbarthu i stopio a chwilio pobl wrth fynd i mewn i glybiau nos, gofynnodd y Cynghorydd T Watkins a lwyddwyd i atal mynediad i bobl drwy hynny. Cadarnhaodd yr Arolygydd Lewis y bu nifer o arestiadau am fod ag arfau ymosodol mewn meddiant yn sgil y chwiliadau hyn. Roedd y nifer yn arbennig o uchel a heb fod yn debyg i ddinasoedd fel Manceinion a Llundain.

-        Siaradodd y Cynghorydd C Evans am daro cydbwysedd rhwng camau gorfodi am droseddau treisgar a'r bobl hynny a oedd yn agored i niwed ac yr oedd angen cymorth arnynt. 

Diolchodd y Maer i'r Heddlu am eu presenoldeb a'u cyfraniad i'r cyfarfod.

Eglurwyd y gallai'r Aelodau siarad am bob argymhelliad gan y byddent yn cael eu hystyried yn unigol gan y Cyngor.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad a amlinellai'r broses a ddilynwyd gan y Cyngor i sefydlu Gr?p Trawsbleidiol i adolygu'r dystiolaeth ar gyfer trefniadau etholiadol yn y dyfodol yn y ddinas, a'r cynigion a oedd wedi'u llunio ar gyfer hynny, i'w trafod gan y Cyngor.

Diolchodd yr Arweinydd i holl gynrychiolwyr y grwpiau a'r Swyddogion cefnogol am eu cyfraniadau, a hynny o fewn amserlen heriol. Diolchodd yr Arweinydd hefyd i'r Comisiwn am ei gefnogaeth yn ystod y broses ac am gytuno i estyniad byr fel y gallai'r Cyngor drafod yr opsiynau yn y cyfarfod hwn.

Argymhelliad 1:

Penderfynwyd y dylai'r Cyngor gefnogi'r mân ddiwygiadau i ffiniau a nodwyd yn adran Mân Anghysondebau yr adroddiad hwn.

Argymhelliad 2:

Cynigiwyd ac eiliwyd Opsiwn 2a.

Siaradodd y Cynghorydd Kellaway yn erbyn opsiwn A oherwydd teimlai ei fod yn anwybyddu gwahaniaethau cymunedol yr ardaloedd dan sylw, ac y byddai hynny'n ddiwedd ar ardal Llan-wern. Nid oedd ychwaith yn cymryd i ystyriaeth y deipograffeg naturiol na ffyrdd o fewn y wardiau.

Siaradodd y Cynghorydd Mogford o blaid Opsiwn B – symud ardal Cyngor Cymuned Trefesgob, sy'n cynnwys Wardiau Cymunedol Trefesgob ac Underwood, i Langstone.  Teimlai y byddai ardal Cymuned Trefesgob yn ffitio'n dda o fewn ward lled-wledig Langstone a bod synergedd cryf o Gymunedau o fewn yr opsiwn hwn. 

Penderfynwyd y dylai'r Cyngor gefnogi opsiwn 2a - Symud Cymuned Llan-wern i Ringland.

Argymhelliad 3:

Cynigiwyd ac eiliwyd Opsiwn 3a.

Siaradodd y Cynghorydd C Evans yn erbyn opsiwn 3a, gan gyfeirio at oblygiadau ymarferol rhannu'r gymuned fel hyn. Siaradodd o blaid y status quo yn Nh?-du oherwydd teimlai nad oedd angen rhannu'r gymuned.

Siaradodd y Cynghorydd M Evans o blaid opsiwn 3a, gan mai dyna fyddai'r ffordd fwyaf ymarferol o fynd i’r afael â thangynrychiolaeth T?-du o blith yr opsiynau a oedd ar gael. Byddai hefyd yn creu 2 ward ac ynddynt 2 gynghorydd yr un, yn hytrach na chreu wardiau un aelod.

Penderfynwyd bod y Cyngor o blaid opsiwn 3a - Creu dwy ward newydd, sef Ward Cymuned Gorllewin T?-du a chyfuno wardiau cymunedol Gogledd a Dwyrain T?-du. (2 Gynghorydd)

Argymhelliad 4

Cynigiwyd ac eiliwyd Opsiwn 4a.

Siaradodd y Cynghorydd M Evans yn erbyn opsiwn 4a gan gyfeirio at y drafodaeth a gefnogwyd yn y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd, sef bod ardal Pillgwenlli yn nes at Stow Hill, ac felly fod Opsiwn 4b yn fwy ymarferol.

Siaradodd y Cynghorydd Fouweather am yr argymhelliad, gan nodi ei fod yn ddewis anodd heb unrhyw ateb clir. Nododd y byddai Opsiwn 4b yn hollti cymuned, tra bod opsiwn 4b (symud ystâd newydd Mon Bank i Stow Hill) o bosib yn fwy ymarferol gan ei fod yn symud cymuned yn ei chyfanrwydd.

Penderfynwyd bod y Cyngor o blaid opsiwn 4a: Ychwanegu ardal “Glan yr Afon” ym Mhillgwenlli at Stow Hill.

Argymhelliad 5

Cynigiwyd ac eiliwyd opsiwn 5b.

Siaradodd y Cynghorydd R White yn  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Cyflwynodd y Cynghorydd Charles Ferris yr adroddiad fel Cadeirydd Pwyllgor y Gwasanaethau

Democrataidd. Panel Annibynnol Cymru ar Gydnabyddiaeth Ariannol (IRPW) oedd y corff sy'n gyfrifol am bennu lefelau tâl Cynghorau yng Nghymru, ac roedd yr adroddiad hwn yn cyflwyno'u Hadroddiad Blynyddol ar gyfer 2019-20.

Roedd y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd wedi adolygu'r cynigion hyn ar y cam drafft ac wedi rhoi sylwadau yn ôl i'r Panel Cydnabyddiaeth Ariannol yn rhan o'u proses ymgynghori.  Fel Cadeirydd y Pwyllgor Gwasanaethau Democrataidd, dywedodd y Cynghorydd Ferris y bu'n bresennol mewn cyfarfod â Chadeiryddion y Gwasanaethau Democrataidd o Awdurdodau eraill i drafod y newidiadau hyn yn uniongyrchol â'r Panel.

Dyma'r prif newidiadau ar gyfer eleni:

-              Cynnydd o 1.97% i gyflogau sylfaenol, sy'n cyfateb i £268.

-              Cynnydd o £800 i gyflogau aelodau gweithredol, a oedd yn cynnwys y cynnydd i'r gyfradd sylfaenol.

-              Newid i'r bandiau ar gyfer y penaethiaid a'r dirprwy benaethiaid dinesig, gan gael gwared â'r raddfa daliadau ar wahân ar gyfer y swyddi hyn.

Penderfynwyd

Bod y Cyngor yn mabwysiadu'r penderfyniadau yn Adroddiad Blynyddol Panel Annibynnol Cymru ar Gydnabyddiaeth Ariannol 2019-20, ac yn cymeradwyo'r atodlen ddrafft o Daliadau a oedd ynghlwm yn Atodiad 1 yr agenda.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad hwn i'r Cyngor a dywedodd mai Adroddiad Blynyddol oedd y Polisi Tâl a Gwobrwyo yr oedd yn ofynnol i'r Cyngor ei gymeradwyo. Roedd yn nodi'r mecanweithiau mewnol ar gyfer rhoi cydnabyddiaeth ariannol i Swyddogion y Cyngor.

Dywedodd yr Arweinydd wrth y Cyngor am y prif ddiweddariad eleni:

-        Mae strwythur cyflog y Cyd-gyngor Cenedlaethol (NJC) ar gyfer y rhan fwyaf o staff y Cyngor wedi’i newid o ganlyniad i’r dyfarniad cyflog y cytunwyd arno’n genedlaethol ar gyfer 2019. Mae hyn yn effeithio ar bob Cyngor a bu'n ofynnol i ni adolygu a diweddaru ein graddfeydd cyflog i adlewyrchu'r sefyllfa genedlaethol newydd.

-        Roedd cyd-gytundeb newydd wedi'i lofnodi gan yr undebau llafur cydnabyddedig a oedd yn cynrychioli'r gweithwyr NJC hynny. Byddai'r gweithiwr Cyngor ar y cyflog isaf bellach yn derbyn cyflog contract a oedd yn gyfwerth â chyfradd y Cyflog Byw Sylfaenol, sef £9.00 fesul awr.

-        Yn ogystal â’r newid hwn, roedd y Polisi Tâl a Gwobrwyo  yn adrodd ar y bwlch blynyddol rhwng cyflogau'r rhywiau. Mae'r bwlch wedi cynyddu i 4% o'r 1% a adroddwyd y llynedd, ac yn sgil dadansoddi'r data gwelwyd mai'r rheswm am hyn oedd bod llawer mwy o ddynion ar gyflogau is wedi gadael y gwaith na menywod.

Penderfynwyd

Bod y Cyngor yn cymeradwyo'r Polisi Tâl a Gwobrwyo er mwyn bodloni gofynion statudol i gyhoeddi 'datganiad tâl'.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad a esboniai pam bod y Cyngor yn mabwysiadu'r ymagwedd hon yn y cyd-destun ariannol cyfredol. 

Byddai'n rhaid i'r Cyngor ganfod £30 miliwn o'i gyllideb dros y 3 blynedd nesaf, ac ar gyfer hynny roedd yn ystyried yr opsiynau a oedd ar gael i ymdrin â'r her aruthrol. Yn ei gyfarfod diwethaf roedd y Cabinet wedi cytuno ar ymagwedd i sefydlu cwmni masnachu er mwyn cipio a chynhyrchu gweithgarwch creu elw. Roedd angen ymchwilio ymhellach i hyn, ac roedd yr adroddiad yn cynnig neilltuo hyd at uchafswm o £100,000 i'r perwyl hwnnw, i'w adolygu gan y Cabinet.

Eiddo masnachol, a sefydlu Bwrdd buddsoddi gyda chapasiti benthyca wedi'i ddyrannu o hyd at £50 miliwn ar gyfer buddsoddiadau posibl. Prif amcan yr ymagwedd hon oedd cefnogi'r weledigaeth sydd wedi'i hymwreiddio yn y Cynllun Corfforaethol a hyrwyddo gwerth cymdeithasol. Yr ail amcan oedd creu elw a fyddai'n cael ei ddefnyddio i gefnogi gwasanaethau craidd y Cyngor.

Cynigiwyd ac eiliwyd yr adroddiad.

Cynigiodd y Cyng M Evans y gwelliant a ganlyn:

‘Nodi bod y Cabinet yn argymell canlyn yr ymagweddau hyn, gan gynnwys sefydlu cronfa eiddo masnachol gwerth £25m i greu incwm net i'r Cyngor, yn amodol ar ystyriaeth y Cyngor drwy eu cynnwys yn Strategaeth Gyfalaf y Cyngor.

Eiliwyd y gwelliant gan y Cyng D Williams. Ar ôl cyflwyno'r gwelliant i'r cyfarfod, datganwyd ei fod wedi'i golli.

Cafwyd trafodaeth ar y cynnig gwreiddiol.

Pwyntiau a wnaed yn erbyn y cynnig gwreiddiol:

-        Ystyriwyd bod £25 miliwn yn swm mwy darbodus a chymesur i liniaru'r risg;

-        Dadleuwyd bod gan y Cyngor adnoddau ac arbenigedd digonol i gynnal yr astudiaeth ddichonoldeb yn fewnol.

-        Y cydbwysedd o ran ymatebolrwydd masnachol, a'r angen i sicrhau atebolrwydd cyhoeddus.

Pwyntiau a wnaed o blaid yr adroddiad:

-        Roedd angen buddsoddi cyfalaf i gefnogi gwariant ar wasanaethau craidd ac roedd angen yr ymagwedd hon i bontio'r bwlch cyllido.

-        Roedd angen cael cyngor arbenigol ar gyfer yr astudiaeth ddichonoldeb i sicrhau bod cyn lleied â phosib o risg, ac i sicrhau bod buddsoddiadau'n cydymffurfio â'r cod darbodus.

-        Ni fyddai £25 miliwn yn creu'r crynswth allweddol i gefnogi'r gwariant angenrheidiol ar wasanaethau craidd.

Penderfynwyd

Bod y Cyngor yn:

1.          Nodi datblygiad yr ymagwedd masnacheiddio, yn enwedig y ddau opsiwn a amlinellwyd fel y cam cyntaf tuag at weithredu'r ymagwedd hon, fel strategaeth i gyfrannu at heriau ariannol parhaus y Cyngor.

2.          Nodi bod y Cabinet yn argymell canlyn yr ymagweddau hyn, gan gynnwys sefydlu cronfa eiddo masnachol gwerth £50m i greu incwm net i'r Cyngor, yn amodol ar ystyriaeth y Cyngor drwy eu cynnwys yn Strategaeth Gyfalaf y Cyngor.

3.          Ystyried manteision a risgiau argymhelliad y Cabinet ynghylch y strategaeth masnacheiddio arfaethedig, yn enwedig sefydlu cronfa buddsoddi mewn eiddo gwerth £50 miliwn.

4.          Nodi y bydd y Cyngor yn ymrwymo i fod mewn dyled am y tymor hir, a'r risgiau'n gysylltiedig â hyn, a amlygwyd yn yr adroddiad, ochr yn ochr â risgiau a geir eisoes.

5.          Gan ystyried yr uchod:

o    Cymeradwyo'r diweddariad  ...  view the full Cofnodion text for item 8.

Cyhoeddiadau'r Arweinydd

Gwnaeth yr Arweinydd y cyhoeddiadau a ganlyn:

•        Y penwythnos hwn bydd Casnewydd yn cynnal Marathon a ras 10km ABP Casnewydd.

•        Siarter Marw i Weithio – bydd y Cyngor yn adolygu'r tâl a'r polisi salwch i adlewyrchu hyn.  Drwy lofnodi'r Siarter mae'r Cyngor wedi dangos ei ymrwymiad i weithwyr sy'n wynebu amgylchiadau personol trasig.

Yn brin o bwynt bwled - Addewid i Bobl Ifanc - yn nodi hawliau plant a phobl ifanc wrth gyrchu gwasanaethau'r Cyngor. Datblygwyd y Siarter i Gasnewydd gan bobl ifanc ar gyfer pobl ifanc, ac mae'n cynnwys yr ymrwymiadau sydd yn fwyaf pwysig i bobl ifanc Casnewydd.

•        Mae Rhwydwaith Economaidd Casnewydd wedi cyhoeddi cynnig i sefydlu Sefydliad Technoleg Cenedlaethol yn y Ddinas. Byddai hwn yn sefydliad blaenllaw yn y byd sy'n cynnal rhaglenni technoleg addysg uwch, gan bwysleisio arloesedd, entrepreneuriaeth a masnacheiddio. Byddai’n cynhyrchu’r sgiliau angenrheidiol i Gymru elwa ar gyfleoedd i’n cymunedau.

Rhwydwaith Economaidd Casnewydd

Mynegodd y Cynghorydd M Evans bryderon ynghylch yr ymrwymiad a ddatganwyd gan y Cabinet i fod yn agored a thryloyw; cyfeiriodd i ddechrau at y ffaith bod Aelod Cabinet wedi gwrthod ateb cwestiynau mewn Pwyllgor Craffu ynghylch Rhwydwaith Economaidd Casnewydd; ac yn ail, nododd enghreifftiau o benderfyniadau o bwys a wnaed yn breifat. Er mwyn hyrwyddo agwedd agored a thryloyw, gofynnwyd i'r Arweinydd a fyddai cyfarfod cyhoeddus yn cael ei gynnal â phobl fusnes leol i wrando ar eu pryderon a'r hyn a oedd o bwys iddynt. 

Amlinellodd yr Arweinydd mai cyfarfod allanol oedd Rhwydwaith Economaidd Casnewydd, a bod angen i’r ateb i’r cwestiwn a ofynnwyd ddod gan y Rhwydwaith yn hytrach na’r Aelod Cabinet. Cytunodd yr Arweinydd i drosglwyddo sylwadau'r Cynghorydd Evans i Gadeirydd y Rhwydwaith a cheisio cael eglurhad ynghylch y pwyntiau a godwyd.  Mewn perthynas â'r penderfyniadau a wnaed yn gyfrinachol, tynnodd yr Arweinydd sylw at y gynsail a oedd wedi'i sefydlu ar gyfer ymagwedd hon, ac at faterion sy'n ymwneud â chyfrinachedd masnachol, a all effeithio ar yr wybodaeth sydd ar gael cyn gwneud penderfyniadau ynghylch prosiectau graddfa fawr.

Fel cwestiwn atodol, holodd y Cyng Evans faint o fanylion oedd wedi'u cynnwys yn y penderfyniadau a gofnodwyd yn yr enghreifftiau dan sylw. 

Mewn ymateb i hyn, gofynnodd yr Arweinydd am gael rhannu'r cyngor a roddwyd yn flaenorol gan y Prif Weithredwr a Phennaeth y Gyfraith a Rheoleiddio ynghylch mynediad y cyhoedd at adroddiadau.

Casglu Sbwriel

Canmolodd y Cynghorydd Whitehead y rhai a gymerodd ran yn y digwyddiad casglu sbwriel a gynhaliwyd ledled y Ddinas yn ddiweddar, ac amlinellu'r problemau'n gysylltiedig â thipio anghyfreithlon a thagfeydd traffig o amgylch Heol y Dociau ers cyflwyno'r biniau sbwriel o faint newydd. Gofynnwyd i'r Arweinydd a ellid anfon swyddogion o'r Cyngor i gefnogi'r grwpiau casglu sbwriel niferus sy'n gweithredu yn y Ddinas. Nodwyd bod achosion cynyddol lle'r oedd y grwpiau hyn yn ymdrin â deunyddiau peryglus, fel eitemau miniog. 

Canmolodd yr Arweinydd hefyd ymdrechion gwirfoddolwyr a oedd yn cymryd rhan mewn ymgyrchoedd casglu sbwriel, ac roedd yn cydnabod bod tipio anghyfreithlon yn broblem genedlaethol, ond  ...  view the full Cofnodion text for item 9.

Nid oedd unrhyw gwestiynau i Aelodau’r Cabinet.

Nid oedd unrhyw gwestiynau i Gadeiryddion y Pwyllgorau.

Nodwyd cofnodion cyfarfod diwethaf y Pwyllgor Safonau.