Agenda a Chofnodion

Dim.

Datganodd y Cynghorydd Adan fuddiant dan Eitem 5, fel llywodraethwr yn Ysgol Gynradd St Andrews.

Cafodd cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 16 Hydref eu derbyn fel cofnod cywir.

Esboniodd yr Arweinydd y sefyllfa ragamcanol bresennol ar gyfer cyllideb refeniw’r Cyngor a'r cyfleoedd a'r risgiau ariannol sydd i’w gweld yn niweddariad mis Medi.

Yn erbyn cyllideb net o £400m, roedd y rhagolygon yn adlewyrchu sefyllfa gymharol gytbwys gyda thanwariant o £786,000, gan gynnwys y gyllideb wrth gefn a'r tanwariant yn ystod y flwyddyn yn erbyn cyllidebau cyllido cyfalaf. 

Rhagamcanwyd tanwariant bach, fodd bynnag, nodwyd y rhagwelwyd y byddai gwasanaethau, gyda'i gilydd, yn gorwario £6.2m, ac eithrio ysgolion. 

Roedd y gorwariant gwasanaeth allweddol o fewn Tai a Chymunedau, oherwydd y galw am lety dros dro, ac o fewn Addysg, oherwydd costau cynyddol Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY), trafnidiaeth ysgol arbennig, a gwariant ar ddarpariaeth ADY leol. Amlinellwyd y meysydd allweddol hyn yn yr adroddiad.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

?   Cyfeiriodd y Cynghorydd D Davies at y ffocws fforensig a gafodd swyddogion ar gyllideb a chyllid o fewn ysgolion Casnewydd gyda nifer fach o ysgolion yn unig yn rhagweld diffyg. Roedd ysgolion Casnewydd mewn gwell sefyllfa na'r rhan fwyaf yng Nghymru.

?   Nododd y Cynghorydd Drewett sefyllfa balansau ysgolion a chroesawodd gyflwyno cyllid ychwanegol ar gyfer ysgolion uwchradd. 

Mae’r ddogfen hon ar gael yn Saesneg / This document is available in English

?   Cyfeiriodd y Cynghorydd Forsey at y rhaglen ddatgarboneiddio, gan dynnu sylw ei bod yn bwysig peidio â chael eich gadael ar ôl.

?   Eglurodd y Cynghorydd Lacey fod gorwariant y gwasanaethau plant oherwydd amgylchiadau y tu hwnt i reolaeth y Cyngor a bod gwasanaethau cymdeithasol mewn sefyllfa fwy cyfforddus nawr na chwe mis yn ôl. Roedd prosiect SWGCC yn mynd rhagddo'n dda, a'r gobaith oedd y byddai Llywodraeth Cymru hefyd yn darparu cyllid ychwanegol. 

Penderfyniad:  

Cabinet - 

?   Nododd y sefyllfa a ragwelir, a amlinellir yn yr adroddiad (Adrannau 1 a 2).

?   Nododd y diffyg cyffredinol o ran cyflawni arbedion a dderbyniwyd fel rhan o gyllideb refeniw 2024/25.

?   Nododd sefyllfa ragamcanol yr ysgolion, a'r sefyllfa ar y cronfeydd wrth gefn ysgolion unigol a’r cyfanswm (Adran 3), gan gydnabod y risg y gallai rhagor o sefyllfaoedd diffyg unigol ddod i'r amlwg erbyn diwedd y flwyddyn ariannol.

?   Nododd y symudiadau mewn cronfeydd wrth gefn a ragwelir.

?   Cymeradwyodd y trosglwyddiadau cronfeydd wrth gefn a argymhellir, fel y nodir yn 4.3.

?   Nododd y risgiau a nodwyd drwy gydol yr adroddiad, megis materion galw parhaus sy'n wynebu gwasanaethau tai a gofal cymdeithasol

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad ar fonitro ac ychwanegiadau’r Rhaglen Gyfalaf. Rhoddodd yr adroddiad y wybodaeth ddiweddaraf am lefel yr hyblygrwydd cyfalaf a oedd ar gael, a rhoddodd fanylion yr ychwanegiadau at y rhaglen a nodwyd a cheisiodd gymeradwyaeth ar gyfer yr ychwanegiadau hyn.  

Gofynnwyd i'r Cabinet gymeradwyo'r llithriad a nodwyd.  Byddai unrhyw lithriad pellach a nodwyd drwy gydol y flwyddyn dim ond yn destun cymeradwyaeth fel rhan o'r adroddiad alldro terfynol, ar ôl i’r sefyllfa derfynol ddod yn hysbys. 

Roedd hyblygrwydd o £12.715m, yn dilyn yr ychwanegiadau a nodir yn yr adroddiad. 

Cydymffurfiodd y Cyngor â Dangosyddion Darbodus a osodwyd ar gyfer 2024/25, ac eithrio'r dangosydd a ddyluniwyd i ddangos cyfran y costau cyllido i'r llif refeniw net. 

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

?   Cyfeiriodd y Cynghorydd D Davies at gwblhau'r gwaith i Ysgol Gynradd St Andrew a oedd i fod i gael ei gwblhau ym mis Medi 2025 a diolchodd i'r Pennaeth, Jo Giles, am reoli'r ddau safle yn ogystal â diolch i'r Corff Llywodraethu.

?   Diolchodd yr Arweinydd i'r tîm cyllid am eu gwaith caled yngl?n â'r adroddiadau a baratowyd ar gyfer y Cabinet. 

Penderfyniad:  

Cabinet - 

1.            Cymeradwyodd yr ychwanegiadau i'r Rhaglen Gyfalaf y gofynnwyd amdanynt yn yr adroddiad (Atodiad A). 

2.            Nododd y sefyllfa alldro gwariant cyfalaf a ragwelwyd ar gyfer 2024/25. 

3.            Nododd y gwelliannau a'r llithriad dangosol ar gyfer y rhaglen gyfalaf

Rhoddodd yr Arweinydd ddiweddariad i'r Cabinet ar broses cyllideb 2025/26 y Cyngor a chyflwynodd y gyfran gyntaf o gynigion arbedion. 

Roedd disgwyl i'r Cyngor ddod o hyd i arbedion i fantoli ei gyllideb ar gyfer 2025/26. Cafodd y gyfran gyntaf o arbedion eu cynnwys yn yr adroddiad, gyda chynigion pellach i'w dilyn ym mis Ionawr. 

Roedd angen ymgynghoriad cyhoeddus ar nifer fach o'r arbedion arfaethedig ac fe'u rhestrwyd yn Atodiad 1a ac Atodiad 2. Nid oedd angen ymgynghoriad cyhoeddus ar y mwyafrif o'r cynigion fel y rhestrir yn Atodiad 1b. 

Cyfanswm y costau gweithredu yn ymwneud â'r cynigion hynny nad oedd angen ymgynghori â'r cyhoedd oedd £776,000, a gofynnwyd i'r Cabinet gymeradwyo'r defnydd o'r Gronfa Drawsnewid ar gyfer hyn. Y balans oedd ar gael yn y gronfa wrth gefn ar hyn o bryd oedd £3.292m.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

?   Anogodd y Cynghorydd D Davies drigolion i gyfrannu at y broses ymgynghori cyhoeddus cyn cytuno ar y gyllideb derfynol ym mis Chwefror 2025, gan ychwanegu y byddai'r Cabinet yn ystyried eu sylwadau.

?   Diolchodd y Cynghorydd Lacey i swyddogion yn enwedig yn y gwasanaethau cymdeithasol a ddangosodd y gellid defnyddio eu gwasanaethau ledled awdurdodau eraill yng Ngwent.

?   Diolchodd y Cynghorydd Drewett hefyd i swyddogion am eu ffyrdd creadigol o gynhyrchu incwm mewn meysydd fel CCTV a rheoli plâu yn ogystal â'r ffordd y trosglwyddwyd cyllid i gyllid grant.

?   Ategodd y Cynghorydd Adan sylwadau'r Cynghorydd Drewett ynghylch arloesedd swyddogion wrth ddarparu gwasanaethau i'r cyhoedd a diolchodd hefyd i swyddogion o'r tîm tai, cynllunio a thrawsnewid.

?   Ychwanegodd y Cynghorydd Clarke fod hwn yn gyfnod anodd ond ei fod yn gobeithio y byddai Cyngor Dinas Casnewydd yn cydweithio.

Penderfyniad:  

Cabinet - 

?   Cytunodd ar y cynigion drafft canlynol ar gyfer ymgynghori â'r cyhoedd:

ocynigion arbedion cyllideb yn Atodiad 1a (tabl cryno) ac Atodiad 2 (cynigion  manwl);

?   Cymeradwyodd:

oWeithredu'r penderfyniadau dirprwyedig yn Atodiad 1b. o Y defnydd o'r Gronfa Drawsnewid i ariannu costau gweithredu'r cynigion a restrir yn Atodiad 1b sy'n dod i gyfanswm o £776,000.

Cyflwynodd yr Aelod Cabinet dros Addysg a Blynyddoedd Cynnar yr adroddiad i'r Cabinet ar ganlyniadau Arolwg Estyn ysgolion Casnewydd, rhwng Ionawr 2022 a Gorffennaf 2024. Roedd 25 dyfarniad ar gael yn cynnwys dau ar hugain o ysgolion cynradd, dwy ysgol uwchradd ac un ysgol arbennig.

Amlygodd yr Aelod Cabinet ddwy ysgol: Ysgol Gynradd Parc y Jiwbilî ac Ysgol Gynradd Langstone, nad oedd wedi derbyn unrhyw argymhellion penodol ar gyfer gwella yn ymwneud â'u harolygiadau.  Y gred oedd mai Casnewydd oedd un o'r unig Awdurdodau Lleol yng Nghymru i gael dwy ysgol yn y sefyllfa yma.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

?   Bu'r Cynghorydd Lacey yn myfyrio ar Arolwg Estyn yn Ysgol Gynradd y Jiwbilî. Roedd yn ysgol newydd a hon oedd y cyntaf i dderbyn 'dim argymhellion'.  Roedd un ar ddeg o 25 ysgol yng Nghasnewydd oedd â'r arfer gorau, oedd yn dangos bod Casnewydd ar flaen y gad.

?   Roedd y Cynghorydd Clarke yn cofio fel llywodraethwr ysgol faint o waith roedd athrawon a swyddogion wedi'i wneud i gael ysgolion allan o fesurau arbennig fel Ysgol Gynradd Parc Malpas ac Ysgol Uwchradd Casnewydd. 

?   Nododd y Cynghorydd Drewett yr adroddiad rhagorol gan gynnwys astudiaethau achos a oedd yn adlewyrchu ymroddiad Casnewydd i ysgolion ac a oedd wedi'i ledaenu i ysgolion eraill yng Nghymru.  Llongyfarchodd y Cynghorydd Drewett yr holl ddisgyblion gweithgar, athrawon, llywodraethwyr ysgol, y Pennaeth Addysg, Sarah Morgan, a'r Cynghorydd D Davies.

?   Adleisiodd yr Arweinydd sylwadau ei gydweithwyr yn y Cabinet.

Penderfyniad:  

Derbyniodd y Cabinet yr adroddiad am wybodaeth.

Er ei fod yn adroddiad rhanbarthol, roedd y rhan fwyaf o'r gwaith a wnaed yn drawsbynciol ac yn berthnasol i Gasnewydd. Nodwyd datblygiadau allweddol yn yr adroddiad hefyd. Cafodd y defnydd o arian grant ei gynnwys er gwybodaeth yn (Atodiad B). Cyflwynwyd yr Adroddiad Blynyddol hefyd i Lywodraeth Cymru.

Penderfyniad:  

Adolygodd y Cabinet y cynnydd a wnaed yn erbyn yr amcanion; a rhoddodd  adborth/sylwadau. 

Rhoddodd yr Aelod Cabinet dros Newid Hinsawdd a Bioamrywiaeth gyngor i gydweithwyr y Cabinet ar y Cynllun Gweithredu Ansawdd Aer (CGAA) wedi'i ddiweddaru ar gyfer y cyfnod pum mlynedd rhwng 2024 a 2029 a oedd yn nodi sut i sicrhau cydymffurfiaeth gynaliadwy.

Datganodd Casnewydd 11 Ardal Rheoli Ansawdd Aer (ARhAAau) am dorri'r amcan ansawdd aer blynyddol ar gyfer nitrogen deuocsid ac roedd ganddi ddyletswydd statudol dan Ddeddf yr Amgylchedd 1995 a chanllawiau i gynhyrchu CGAA lle datganodd ARhAAau .

Ar ôl sicrhau cydymffurfiaeth barhaus, byddai'r Cyngor yn gallu dirymu ei ARhAAau  yn systematig a chynhyrchu Strategaeth Ansawdd Aer ledled y ddinas sy'n nodi sut y byddai cydymffurfiaeth barhaus yn cael ei chynnal i ymdrechu am yr ansawdd aer gorau y gellir ei gyflawni ar gyfer Casnewydd.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

?   Amlygodd y Cynghorydd R Howells fod ansawdd aer gwael yn cael effaith enfawr ar ansawdd bywyd ac ychwanegodd fod Cyngor Dinas Casnewydd yn arwain y ffordd gyda datgarboneiddio ei fflyd, gyda 31% o gerbydau ag allyriadau sero. 

?   Croesawodd y Cynghorydd D Davies y cyfleoedd i gael trafodaethau gonest ar sut y gellir gwella ansawdd aer o fewn ward Beechwood, a diolchodd i'r Uwch Swyddog Gwyddonol, Steve Manning am fynd yr ail filltir yn ei waith.

?   Diolchodd y Cynghorydd Lacey hefyd i'r Cynghorydd Forsey am ei hymroddiad a'i hymrwymiad tuag at ansawdd aer yng Nghasnewydd. Cytunodd llawer o'i chydweithwyr yn y Cabinet.

Penderfyniad:  

Ystyriodd a nododd y Cabinet gynnwys yr adroddiad a chymeradwyodd Gynllun Gweithredu Ansawdd Aer Cyngor Dinas Casnewydd 2024-2029 a chytunodd i'r cynllun gael ei gyflwyno i'r Cyngor am benderfyniad ar ei fabwysiadu.

• English – https://sway.cloud.microsoft/FJQUGutPelnRmkWs?ref=Link
• Welsh – https://sway.cloud.microsoft/l8GdV838C3VTH4WT?ref=Link

Cafodd y ddolen I Ddogfen Crynodeb Casnewydd yn Un ei chynnwys ym mhapurau'r Agenda er gwybodaeth.

Hwn oedd yr adroddiad misol rheolaidd ar y rhaglen waith. 

Penderfyniad:  

Cytunodd y Cabinet ar y rhaglen waith.

Join event