Cofnodion

Y Cynghorwyr G Giles a J Mudd.

Dim wedi’u derbyn.

Cadarnhawyd bod cofnodion y cyfarfod diwethaf yn gywir.

Cyflwynwyd yr adroddiad gan yr Arweinydd a ofynnodd i gynlluniau newydd gael eu hychwanegu at y rhaglen.

Rhoddodd yr adroddiad ddiweddariad i’r Cabinet am y sefyllfa gwariant cyfalaf bresennol ar ddiwedd mis Gorffennaf 2018 ynghyd â'r alldro a ragwelir ar gyfer 2018/19. Ar hyn o bryd gofynnir am lithriad o £1,770k i mewn i 2019/20.

Rhoddodd yr adroddiad hefyd ddiweddariad i'r Cabinet am y sefyllfa bresennol o ran derbyniadau cyfalaf.  Ar adeg cyfarfod y Cabinet, nid oedd unrhyw dderbyniadau cyfalaf wedi’u derbyn eleni, er y rhagwelir y bydd derbynneb yn 2018/19 o waredu tir yn Celtic Springs.

Tynnodd yr adroddiad sylw at gynnydd pellach mewn gwariant cyfalaf ar draws y rhaglen.  Mae'r swm helaeth yn cael ei ariannu trwy grantiau neu ffioedd adran 106, nad ydynt yn effeithio ar fforddiadwyedd cyffredinol y rhaglen.  Fodd bynnag, lle mae gwariant cyfalaf yn cael ei ariannu trwy fenthyca, mae’r arian heb ei wario yn lleihau.  Fel yr amlygwyd yn yr adroddiad, mae'r cyfanswm heb ei wario ar draws y rhaglen ar hyn o bryd yn fach iawn, felly mae'n hanfodol blaenoriaethu gwariant cyfalaf, a fydd yn defnyddio'r arian heb ei wario.  Bydd gwariant cyfalaf yn uwch na’r swm hwn yn golygu pwysau ar y cynllun refeniw tymor canolig a bydd angen ei ariannu gan arbedion mewn mannau eraill.

Mae'r sefyllfa fonitro gyffredinol i’w gweld yn gadarnhaol, gyda dim ond ychydig bach o lithriad, yn dilyn ail-broffilio'r prosiectau mwy sylweddol fel rhaglen Band B yr Ysgolion.  Mae'n dal i fod yn gynnar yn y flwyddyn ariannol ac mae angen i reolwyr gwasanaethau ddarparu monitro cadarn er mwyn i'r Cyngor barhau i reoli ei lif arian a'i broses o wneud penderfyniadau.  Anogodd yr Arweinydd y Prif Weithredwr, y Pennaeth Cyllid a'u timau i fonitro llif arian y Cyngor.

Tynnodd y Pennaeth Cyllid sylw'r Cabinet at newid i'r Rhaglen Gyfalaf gymeradwy.  Mae angen ailedrych ar y prosiect Addysg ar gyfer lleihau maint yr ystafell ddosbarth yn Ysgol Gynradd Sant Gwynllyw ac mae wedi’i dynnu'n ôl o'r Rhaglen ar hyn o bryd.

Penderfyniad:

1.     Cymeradwyo'r newidiadau i'r Rhaglen Gyfalaf a nodi'r sefyllfa fonitro fel y’i hamlinellwyd yn yr adroddiad, gan gynnwys y defnydd o dderbyniadau cyfalaf;

2.     Cytuno i flaenoriaethu gwariant cyfalaf er mwyn cadw'r gwariant o fewn yr amlen fforddiadwyedd gyfredol.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad, sy'n manylu ar y rhagolygon presennol ar gyfer cyllideb Gyllid y Cyngor a'r risgiau a'r cyfleoedd sydd i’w gweld yn sefyllfa mis Gorffennaf.

Ym mis Gorffennaf 2018, rhagwelir tanwariant yng nghyllideb refeniw'r Cyngor o £876k cyn defnyddio cyllideb wrth gefn refeniw y Cyngor - tanwariant o £2.35m gan gynnwys defnyddio cronfeydd wrth gefn cyffredinol y Cyngor.

Mae'r mwyafrif helaeth o wasanaethau a gweithgareddau'r Cyngor yn gwario o fewn eu cyllidebau cymeradwy; fodd bynnag, mae disgwyl i orwariant gwasanaethau fod yn £5,347k, ac eithrio ysgolion.  Mae pedwar maes sy'n gyfranwyr allweddol i'r gorwariant hwn nad ydynt yn unigryw i Gyngor Dinas Casnewydd ond sy'n rhai o'r prif ysgogwyr ar gyfer gwariant:

•        Lleoliadau plant y tu allan i'r ardal - £1,917k

•        Anghenion Addysgol Arbennig - gorwariant o £1,377k

•        Gofal cymunedol oedolion - gorwariant o £975k

•        Asiantaethau maethu annibynnol - gorwariant o £592k

Mae pob gorwariant wedi cael ei gydbwyso gan danwario/gwell incwm mewn meysydd cyllideb nad ydynt yn ymwneud â gwasanaethau o £2,397k a chronfeydd wrth gefn refeniw cyffredinol a Gwasanaethau Pobl o £3,673k;

•        Ad-daliadau Budd-dal y Dreth Gyngor – (£1,645k)

•        Gwarged y Dreth Gyngor – (£350k)

•        Arall – (£402k)

•        Cronfeydd wrth gefn risg Gwasanaethau Pobl – (£2,200k) Cronfeydd wrth gefn cyffredinol – (£1,473k)

Mae incwm untro o £1,625k hefyd wedi'i dderbyn yn ystod y flwyddyn hon a gyda'i gilydd, mae'r rhain yn cyfrannu at y sefyllfa tanwariant gyffredinol o tua £2.35m.  Mae'r incwm untro yn bwysig oherwydd hebddo, y tanwariant fyddai £724k, gyda'r Cyngor yn gorfod defnyddio tua hanner ei gyllideb wrth gefn refeniw cyffredinol i aros o fewn y gyllideb. 

Yn ogystal, bydd cyllidebau a bennwyd gan ysgolion ar gyfer 2018/19 yn golygu y byddant yn gorwario eu cyllid sydd ar gael o tua £2.1m, gan gynnwys incwm grant diwedd blwyddyn a ragwelir gan Lywodraeth Cymru (LlC), a fydd yn lleihau nifer sylweddol o gronfeydd wrth gefn ysgolion unigol i bron sero.

Yn gryno:

-        Mae gorwariant gwasanaethau ar lefelau anghynaliadwy ac er bod y sefyllfa a ragwelir yn gyffredinol yn dangos tanwariant, mae hyn yn bennaf oherwydd incwm untro a thanwariant parhaus mewn cyllidebau nad ydynt yn ymwneud â gwasanaethau na ellir eu gwarantu i'r dyfodol;

-        Bydd arbedion heb eu cyflawni yn achosi pwysau ar bennu cyllideb y blynyddoedd i ddod os na fydd y rhain yn cael eu cyflawni;

-        Bydd y mwyafrif helaeth o ysgolion yn gwario mwy na'r cyllid sydd ar gael iddynt yn 2018/19.

Cymeradwyodd yr Arweinydd y Prif Weithredwr a'i dîm am reolaeth ariannol gadarn y gyllideb.

Penderfyniad:

1.     Cytunwyd ar sefyllfa gyffredinol rhagolwg y gyllideb, gan gynnwys defnyddio'r holl gyllidebau wrth gefn i gydbwyso'r gwariant a ragwelir ar hyn o bryd ar wasanaethau.

2.     Cytunwyd i gyfarwyddo pob un o feysydd y Cyngor i gynnal rheolaeth ariannol gadarn er mwyn lleihau gorwariant mewn gwasanaethau;

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad, a oedd yn hysbysu'r Cabinet o'r cynnydd o ran cyflawni Amcanion Lles y Cyngor a chyflawni Cynllun Gwella 2017-18.

Mae'r Cyngor yn ddarostyngedig i ddyletswyddau o dan Fesur Llywodraeth Leol 2009 a Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015. Mae'r Mesur Llywodraeth Leol yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol bennu eu Hamcanion Gwella eu hunain. Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau lleol bennu a chyhoeddi Amcanion Llesiant.  Mae Amcanion Gwella yn cael eu cyhoeddi fel rhan o Gynllun Gwella y Cyngor ac mae Amcanion Lles yn rhan o Gynllun Corfforaethol y Cyngor.

Mae'r Adroddiad Blynyddol hwn yn amlinellu'r cynnydd y mae'r Cyngor wedi'i wneud hyd yma o ran cyflawni'r Amcanion Lles a'r nodau a amlinellir yng Nghynllun Gwella 2016-18.  Dyma'r flwyddyn gyntaf i adrodd am gynnydd yr Amcanion Lles a'r ail flwyddyn ar gyfer adrodd am gynnydd y nodau yng Nghynllun Gwella 2016-18.

Rhoddwyd sylw arbennig i’r meysydd canlynol:

Amcanion Lles 1-4 fel rhai o uchafbwyntiau'r adroddiad.

Bu'r Cynllun Gwella 2016-18 yn llwyddiannus yn ystod yr ail flwyddyn a chafodd sgôr gyffredinol o 'Gwyrdd – Da'.  Mae cynnydd cyffredinol yn erbyn Amcanion y Cynllun Gwella yn 2017-18 wedi’i asesu’n 'dda' gyda'r rhan fwyaf o Amcanion Gwella yn perfformio'n dda.

Canmolwyd staff gan y Cynghorydd Mayer am eu gwaith i gyflawni'r amcanion hyn.

Penderfyniad:

Cymeradwyo'r adroddiad ac argymell yr adroddiad i'r Cyngor fel y gall y Cyngor gyflawni ei ddyletswydd statudol i gyhoeddi'r adroddiad o fewn dyddiadau penodol.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad am Dystysgrif Cydymffurfiaeth Swyddfa Archwilio Cymru (SAC) yn dilyn archwiliad o drefniadau cynllunio gwelliant 2016-18 y Cyngor.

Fel rhan o'r rhaglen o weithgarwch rheoleiddio, mae'r Archwilydd Cyffredinol wedi cyhoeddi Tystysgrif Cydymffurfiaeth i'r Cyngor yn dilyn archwiliad o Gynllun Gwella 2016-18.

Hon yw’r gyntaf o ddwy dystysgrif y mae'r Awdurdod yn bwriadu eu cyflawni ym mhob blwyddyn ariannol.  Bydd yr ail dystysgrif yn cael ei chyhoeddi fel rhan o'r Asesiad Archwilio Perfformiad ac asesu trefniadau'r Cyngor i sicrhau gwelliant parhaus. 

Mae'r dystysgrif hon yn cadarnhau bod ein cynllun gwella yn bodloni'r meini prawf a nodir yn y mesur llywodraeth leol ac yn rhoi sicrwydd i ni, er gwaethaf yr heriau a wynebwn, ein bod yn dal i lwyddo i gyflawni ein dyletswyddau a dangos gwelliant. 

Penderfyniad:

Cytunwyd i dderbyn y Dystysgrif Cydymffurfiaeth gadarnhaol gan Archwilydd Cyffredinol Cymru mewn perthynas ag archwilio Cynllun Gwella 2016-18 sy'n cadarnhau bod y Cyngor wedi cyflawni ei ddyletswyddau o dan Fesur Llywodraeth Leol 2009 mewn perthynas â Chynllunio Gwella.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad am y Gofrestr Risgiau Corfforaethol, sy'n nodi risgiau a allai atal y Cyngor rhag cyflawni'r amcanion a nodir yn y Cynllun Corfforaethol ac yn galluogi'r Cyngor i barhau i ddarparu gwasanaethau i ddinasyddion a chymunedau Casnewydd.  Mae rheoli'r risgiau hyn mewn modd cadarn yn hanfodol er mwyn gwireddu amcanion y Cyngor.

Mae'r Gofrestr Risgiau Corfforaethol yn helpu'r Cyngor i sicrhau bod anghenion y presennol yn cael eu diwallu heb beryglu gallu cenedlaethau'r dyfodol i ddiwallu eu hanghenion eu hunain trwy ystyried yr egwyddor datblygu cynaliadwy a nodir yn Neddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol (Cymru) 2015.

Mae 14 risg wedi'u nodi yn y gofrestr risgiau, sef pum risg uchel a naw risg ganolig.  Yn ystod y chwarter hwn mae'r raddfa risg ar gyfer Risg 12 - Risg Gynyddol o Ymosodiad Seibr wedi cynyddu o 9 i 12 yn dilyn cyngor diweddar y Swyddfa Gartref.  Mae'r sgôr ar gyfer wyth o'r risgiau wedi aros yr un fath ac mae’r sgôr ar gyfer pedair risg wedi'i lleihau o ganlyniad i'r camau lliniaru sydd ar waith.

Gofynnodd y Cynghorydd Jeavons y dylid rhoi ystyriaeth yn y dyfodol i gynnwys goblygiadau traffig cynyddol trwy Gasnewydd pe bai cynnig Ffordd Liniaru'r M4 yn cael ei roi ar waith.  Bydd cynnydd sylweddol mewn llif traffig trwy Gasnewydd yn effeithio'n andwyol ar gyflwr ffyrdd lleol.

Penderfyniad:

Cytunwyd i gymeradwyo cynnwys y Gofrestr Risgiau Corfforaethol a gofyn am ddiweddariadau rheolaidd, a fydd yn rhoi trosolwg i'r Cabinet ar y prif risgiau cyffredinol y mae'r Cyngor yn eu hwynebu wrth gyflawni amcanion y Cynllun Corfforaethol.

Rhoddodd Arweinydd y Cyngor y diweddaraf am y rhaglen waith.

Penderfyniad:

Cytuno ar y rhaglen waith wedi’i diweddaru.