Agenda a Chofnodion

Dim.

Dim.

Cafodd cofnodion y cyfarfod a gynhaliwyd ar 10 Ionawr 2024 eu derbyn fel cofnod cywir.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad cyntaf i gydweithwyr ar Strategaeth Gyfalaf a Rheoli Trysorlys 2024/25.

Dyma adroddiad blynyddol sy'n canolbwyntio ar gynlluniau gwariant cyfalaf y Cyngor, effaith ariannol y rheiny o ran benthyca, a strategaeth fuddsoddi ar gyfer y flwyddyn.

Er bod y Cyngor llawn yn cymeradwyo'r terfynau benthyca a'r dangosyddion darbodus a gynhwysir yn yr adroddiad yn y pen draw, gofynnwyd i'r Cabinet gymeradwyo'r rhaglen gyfalaf fanwl ei hun ac argymell yr adroddiad i'r Cyngor i'w gymeradwyo.

Ystyriodd y Pwyllgor Llywodraethu ac Archwilio yr adroddiad yn ei gyfarfod diweddaraf a chymeradwyodd y strategaethau arfaethedig, heb unrhyw argymhellion pellach.

Roedd nifer o bwyntiau allweddol yn yr adroddiad:

Mae'r rhaglen gyfalaf pum mlynedd yn cael ei rheoli ar sail dreigl, sy'n golygu bod blwyddyn newydd (2028/29) wedi'i hychwanegu at y rhaglen.

Parhaodd y rhaglen ei hun i adlewyrchu'r amgylchiadau ariannol heriol ac, o'r herwydd, parhaodd i gynnwys cynlluniau parhaus a chynlluniau a gymeradwywyd yn flaenorol, yn ogystal â symiau blynyddol ar gyfer gweithgareddau fel cynnal a chadw asedau ac adnewyddu fflyd.

Er nad oedd unrhyw gynlluniau newydd yn cael eu cynnwys, mae'r rhaglen, yn enwedig yn 2024/25, yn dal i fod yn sylweddol ac yn cynnwys nifer o gynlluniau blaenoriaeth uchaf y Cabinet fel prosiectau ysgol newydd, y Bont Gludo a darpariaeth Hamdden a Lles newydd.

Oherwydd yr heriau fforddiadwyedd, nid oedd hyblygrwydd benthyca newydd i'w cymeradwyo ar y pwynt hwn. Fodd bynnag, roedd y rhaglen yn cynnwys benthyca newydd dangosol o 2027/28 ymlaen, a fyddai, pe bai’n fforddiadwy yn nes at yr amser o hyd, ar gael i ddilyn cynlluniau newydd, fel y don nesaf o brosiectau datblygu ysgolion dan y Rhaglen Cymunedau Dysgu Cynaliadwy.

Hyd nes y gellir cymeradwyo benthyca newydd yn ffurfiol, mae hyblygrwydd cyfalaf wedi'i gyfyngu i'r symiau hynny sydd eisoes mewn cronfeydd wrth gefn clustnodedig penodol a derbyniadau cyfalaf heb eu hymrwymo. O ganlyniad, roedd angen blaenoriaethu gofalus wrth wneud ymrwymiadau newydd o'r hyblygrwydd ac roedd angen cymryd pob cyfle i'w hybu drwy ffynonellau undro, er mwyn parhau i ymateb i bwysau sy'n dod i'r amlwg wrth iddynt godi.

Er na chynhwyswyd unrhyw fenthyca newydd yn ystod blynyddoedd nesaf y rhaglen; byddai benthyca a gymeradwywyd yn flaenorol yn cael ei wneud dros y cyfnod hwnnw; byddai hyn yn cynyddu'r Gofyniad Cyllido Cyfalaf cyffredinol a lefel dyled y Cyngor.

Mae'r terfynau benthyca a gynigiwyd yn yr adroddiad yn ystyried hyn ac roedd canlyniad refeniw benthyca ychwanegol (e.e. llog sy'n daladwy ar fenthyciadau) eisoes wedi'i gyllidebu, yn dilyn y buddsoddiad cyllideb a wnaed yn 2021/22. Felly, mae'r rhaglen a gynigiwyd yn fforddiadwy, yn ddarbodus ac yn gynaliadwy, yn seiliedig ar wybodaeth a rhagdybiaethau presennol.

O ran Rheoli Trysorlys, roedd yr adroddiad yn manylu ar ddull y Cyngor o fenthyca a buddsoddi. Cadarnhaodd y byddai'r Cyngor yn parhau i ddilyn strategaeth fenthyca fewnol, trwy ddefnyddio adnoddau arian parod sydd ar gael i ohirio benthyca allanol cyhyd â phosibl a dim ond benthyca cyn angen pan oedd rhesymeg ariannol glir dros wneud hynny.

Mae'n bwysig tynnu sylw at  ...  view the full Cofnodion text for item 4.

Cyflwynodd yr Arweinydd yr adroddiad i gydweithwyr a oedd yn ymdrin â chyllideb 2024/25 y Cyngor, gan nodi canlyniadau'r ymgynghoriad ar y gyllideb ddrafft, datblygiadau pellach mewn rhagdybiaethau cyllideb a diweddariad ar gyllid grant craidd a phenodol y Cyngor.

Rhoddodd yr Arweinydd y wybodaeth ddiweddaraf i gydweithwyr am y sefyllfa gyllideb ddiweddaraf heddiw fel yr amlinellwyd yn yr adroddiad. Nododd yr Arweinydd ddefnydd y Cabinet o'r arian sydd ar gael a fyddai'n cwblhau argymhelliad y Cabinet ar gyfer cyllideb 2024/25 i'r Cyngor ei ystyried ar 29 Chwefror.

Cymeradwyodd y Cabinet y gyllideb ddrafft ar 10 Ionawr, a oedd yn destun ymgynghoriad ar 9 Chwefror, fel yr amlinellodd yr adroddiad yn adran pedwar; gyda grwpiau mewnol presennol fel pwyllgorau craffu a’r fforwm ysgolion, undebau llafur ac yn allanol gyda'r cyhoedd ehangach.

Roedd rhai datblygiadau sylweddol hefyd yn y grant craidd a phenodol ar gyfer 2024/25 a diweddariadau i ragdybiaethau cyllideb. Felly, rhoddodd yr Arweinydd y wybodaeth ddiweddaraf i’r Cabinet.

Yn gyntaf, cymeradwyodd y Cabinet ddiweddariadau i'r arbedion a’r pwysau cyllideb presennol a newydd a ystyriwyd a ddangoswyd ym mharagraff 1.3, Tabl 2 yr adroddiad. Roedd y rhain yn cynnwys pwysau ariannol a buddsoddiadau, yr angen i roi cyllid craidd ychwanegol i'r gwasanaeth tai a chynnydd i gyllideb wrth gefn refeniw y Cyngor; wedi'i liniaru'n rhannol gan arbedion effeithlonrwydd ychwanegol o ail-alinio cyllideb mewn cyllidebau nad ydynt yn ymwneud â gwasanaethau ac incwm treth gyngor ychwanegol o bremiymau y cytunwyd arnynt yn ddiweddar. Gwnaeth yr addasiadau cyllideb y cytunwyd arnynt ddiweddaru'r gyllideb a oedd ar gael i bron i £1.3m fel y dangoswyd yn Nhabl 2. 

Yn ail, cadarnhaodd Llywodraeth Cymru yn yr wythnos cyn y cyfarfod y byddai'n derbyn £25m o gyllid canlyniadol ychwanegol gan Lywodraeth y DU yn deillio o'i chyllid cynyddol i gynghorau yn Lloegr; byddai'r cyllid hwn yn cael ei ddyrannu i Gynghorau Cymru i gydnabod y pwysau sylweddol ar gyllidebau, yn enwedig ym maes gofal cymdeithasol ac mewn ysgolion. Derbyniwyd gwybodaeth dros y dyddiau diwethaf ar sut y byddai hyn yn cael ei ddyrannu i Gynghorau unigol a byddai Casnewydd yn derbyn dyraniad Grant Cynnal Refeniw (GCR) ychwanegol o £755k, a chynnydd mewn cyllid grant a oedd yn benodol i ofal cymdeithasol. Gwnaeth hyn gynyddu'r gyllideb bresennol a oedd ar gael i ychydig dros £2m.

Roedd y materion allweddol yr oedd y Cabinet yn ymwybodol ohonynt wrth nodi ei argymhelliad cyllideb terfynol yn cynnwys y canlynol:

o   Mae'r galw ar wasanaethau'r Cyngor yn parhau i gynyddu, yn sylweddol felly mewn gwasanaethau tai a gofal cymdeithasol plant. Roedd effaith y pandemig yn 2020 a 2021 yn dal i roi pwysau enfawr ar deuluoedd, unigolion a chymunedau agored i niwed.

o   Ar yr un pryd, roedd lefelau gwariant y Cyngor yn is na chynghorau tebyg ym mhob gwasanaeth. Er ei fod yn gadarnhaol mewn sawl ffordd, rhaid cydnabod y capasiti cynyddol sydd ei angen i ddelio â'r galw cynyddol am wasanaethau a chymorth.

o   Roedd gan y Cyngor lawer iawn o seilwaith ac asedau yr oedd yn gyfrifol amdanynt  ...  view the full Cofnodion text for item 5.

Yr adroddiad nesaf a gyflwynwyd gan yr Arweinydd oedd adroddiad cyntaf y canlyniadau a gyflwynwyd drwy ddefnyddio offeryn mesur Gwerth Cymdeithasol Casnewydd, neu, Themâu, Canlyniadau a Mesurau (a elwir yn ThCM Casnewydd), a fabwysiadwyd gan y Cabinet ym mis Mawrth 2023.

Roedd yr Arweinydd yn falch o gyflwyno’r adroddiad hwn i Gydweithwyr y Cabinet a diolchodd i'r tîm am gyflwyno'r papur a oedd yn adlewyrchu'r hyn y gellid ei gael yn gadarnhaol o fuddsoddiad sector cyhoeddus drwy gaffael.

Mae'r ThCM yn fecanwaith ar gyfer adrodd ar gyflawni Gwerth Cymdeithasol drwy broses y Cyngor o gaffael nwyddau, gwaith a gwasanaethau.

Tynnodd yr adroddiad sylw at y cyflawniadau a wnaed ar gyfer y cyfnod adrodd chwe mis cyntaf rhwng mis Mai a mis Hydref 2023.

Datblygwyd ThCM Casnewydd o fframwaith ThCM cyffredinol Cymru, a  ddyluniwyd o amgylch saith nod lles Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015.

Datblygwyd y fethodoleg ar y cyd â Rhwydwaith Caffael Cenedlaethol Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru (CLlLC) a Thasglu Gwerth Cymdeithasol Cenedlaethol Cymru, a oedd yn weithgor traws-sector yn cyfuno sefydliadau'r sector cyhoeddus a’r sector preifat. Roedd llawer o'r mesurau o fewn y fframwaith yn gynrychioliadol o'r gwerth ariannol a neilltuwyd iddynt ac roedd y mesur hwnnw'n cyflwyno gwerth cymdeithasol ychwanegol. Cafodd y rhain eu defnyddio'n gyson ar draws Cymru.

Ar gyfer y cyfnod adrodd cyntaf hwn, sef rhwng mis Mai a mis Hydref 2023, cyflawnwyd £991,984 o bunnoedd o werth cymdeithasol drwy dendrau a wnaed yn ystod y cyfnod hwn.

Roedd cyfran fawr o'r cyfanswm hwn yn cynnwys gweithwyr a oedd yn byw o fewn ffin Cyngor Dinas Casnewydd a oedd wedi cael eu cyflogi neu eu cadw i weithio ar y contractau. Gwnaeth hyn ychwanegu gwerth cymdeithasol ar gyfer gweithwyr lleol a oedd yn cynrychioli tua £890,000 o'r cyfanswm a gyflawnwyd.

Dangosodd yr holl gontractau a fesurwyd fod staff cysylltiedig yn cael eu talu o leiaf gyfradd Sylfaenol y Cyflog Byw Gwirioneddol, yn hytrach na'r Isafswm Cyflog Cenedlaethol sylfaenol.

Nododd y Cabinet gynnwys yr adroddiad, a'r cyflawniadau a wnaed yn ystod y cyfnod adrodd cyntaf hwn, a oedd yn dangos y gwerth cymdeithasol ychwanegol y creodd contractau i'r gymuned ehangach ac yn dangos ymrwymiad i les cenedlaethau'r dyfodol.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§  Roedd y Cynghorydd Davies yn falch o'r gwerth cymdeithasol gwerth £1M a gyflawnwyd mewn chwe mis a oedd yn rhagorol. Er bod hwn yn fesur yr oedd y Cyngor yn ei ddefnyddio, myfyriodd y Cynghorydd Davies ar y ffaith bod yr holl swyddogion yn gweithio'n galed i roi gwerth yn yr hyn yr oeddent hwy a phartneriaid yn y sector cyhoeddus yn ei wneud, gan weithio'n galed dros y gymuned.

§  Ychwanegodd y Cynghorydd Hughes fod yr adroddiad yn ymwneud â gwerthoedd cyffredin a chadarnhaodd y gellid gwneud penderfyniadau ariannol cryf tra'n parhau i flaenoriaethu ymrwymiadau'r Cyngor i werthoedd diwylliannol, cymdeithasol ac economaidd. Roedd y Cynghorydd Hughes felly yn falch o nodi'r llwyddiannau.

§  Myfyriodd y Cynghorydd Forsey ar y gwaith a'r canlyniadau rhagorol a amlinellwyd yn yr adroddiad a oedd o  ...  view the full Cofnodion text for item 6.

Cyflwynodd yr Arweinydd y wybodaeth ddiweddaraf am y pwysau allanol a oedd yn effeithio ar y gwaith o ddarparu gwasanaethau'r Cyngor, a roddodd grynodeb o ymateb y Cyngor i'r pwysau hyn.

Y prif heriau’n wynebu Casnewydd oedd yr argyfwng costau byw, pwysau ar wasanaethau tai a digartrefedd, a newidiadau yn y broses loches.

Roedd y Cyngor yn ymateb i'r heriau hyn drwy gydweithio a gweithio mewn partneriaeth i roi cymorth, cyngor ac arweiniad i drigolion.

Rhoddodd yr adroddiad enghreifftiau o’r gweithgareddau a’r cymorth a oedd yn cael eu cynnig yn ystod y cyfnod hwn, gan gynnwys cymorth targedig mewn hosteli llety dros dro, rhoi byrbrydau cynnes i bobl ifanc, hwyluso sesiynau i deuluoedd mewn dyled, a dosbarthu pecynnau bwyd i'r rheiny mewn angen.

Bu'r Cyngor hefyd yn gweithio'n agos gyda phartneriaid i gydlynu cymorth dros y misoedd nesaf.

Manteisiodd yr Arweinydd ar y cyfle i annog trigolion a oedd yn cael anawsterau i gysylltu â'r Cyngor i gael gwybodaeth ac i gael eu cyfeirio at y cyngor a'r cymorth a oedd ar gael; gellid gwneud hyn yn bersonol, dros y ffôn neu drwy fynd i'r tudalennau Cymorth a Chyngor ar y wefan.

Dros y misoedd nesaf byddai swyddogion yn hyrwyddo'r cyfleuster i drigolion ddewis sut i ledaenu eu biliau treth gyngor fel ffordd o gefnogi trigolion i ostwng alldaliadau misol. Gallai trigolion ddewis y cynllun a oedd yn gweddu orau i'w hamgylchiadau unigol gyda chynlluniau bob 3, 6 ,10 a 12 mis ar gael.

Roedd yn galonogol gweld nifer y digwyddiadau a gweithgareddau partneriaeth ar draws y ddinas yn ystod y cyfnod diwethaf a gweld cynllunio ar gyfer digwyddiadau a sioeau teithiol. 

Sicrhawyd Cyllid Ffyniant Cyffredin i gefnogi'r gwaith o gynnig Mannau Cynnes yn ystod misoedd y Gaeaf.  Roedd y cyllid hwn yn rhoi grantiau bach yn uniongyrchol i sefydliadau trydydd sector wedi’u cefnogi gan Gymdeithas Mudiadau Gwirfoddol Gwent.

Parhaodd yr Arweinydd i eirioli dros weithio mewn partneriaeth fel rhywbeth sy'n hanfodol i gefnogi trigolion a busnesau ac anogodd unrhyw un a oedd mewn angen i gael gafael ar y cymorth a oedd ar gael.

Sylwadau Aelodau’r Cabinet:

§  Cyfeiriodd y Cynghorydd Harvey at y ffaith bod yr adroddiad yn nodi bod 16 o fannau cynnes ar waith. Roedd y Cynghorydd Harvey yn falch o nodi ein bod bellach â 25 o hybiau cynnes ac yn ystod y mis diwethaf, croesawodd yr hybiau hyn dros 3,000 o drigolion ar gyfer te/coffi a chwmni. Diolchodd y Cynghorydd Harvey i'r staff a fu'n rhan o'r fenter wych ac roedd yn falch o gefnogi hyn.

§  Soniodd y Cynghorydd Marshall am y digwyddiadau a gynhaliwyd yn ystod hanner tymor, yr oedd llawer ohonynt am ddim. Roedd y Cynghorydd Marshall hefyd eisiau atgoffa pobl bod lleoedd i fynd iddynt bob amser, gan gynnwys boreau coffi wedi’u rhedeg gan Gysylltwyr Cymunedol a oedd yn cynnig cwmni a chymorth.

§  Cyfeiriodd y Cynghorydd Davies at sioeau gwrthdlodi deithiol i ysgolion a oedd yn parhau. Diolchodd y Cynghorydd Davies i swyddogion am gefnogi teuluoedd a'u cyfeirio at  ...  view the full Cofnodion text for item 7.

Hwn oedd yr adroddiad misol rheolaidd ar y rhaglen waith.

Penderfyniad:

Cytunodd y Cabinet ar y rhaglen waith.